​"Очиров, тоомоо бү таһара!"

Ангуушадай бүлэгүүд

Агнуурида байраар гарадаг эрэшүүл өөһэдын тогтонижоһон бүлэгүүдтэй. Гол түлэб нэгэ үетэн, ойрын түрэлэйхид, хамта ажаллагшад хамтардаг.

«Хамтын хаба ехэ, олоной олзо ехэ» гэһэн мэдэрэлтэй бүридэһэн бүлэгүүд хоорондоо ехэ илгаатай. Зарим нэгэнэй гэшүүд амаралтагүй ан гүрөөл намнаха. Нүгөөдүүл үглөөнэй наранай дээрэ үндытэр унтаха, налайжа хэбтэхэдээ һайн. Мүн буу зэбсэгээрээ, отог байраяа түхеэрһээрээ тад ондоонууд. Бүлэгэй гэшүүд бүхэн өөр өөрын онсо абари зантай, замбуулинһаа онсо тэмдэгтэй, ажабайдалай табисууртай.

Дүрбэн нүхэд

Хэрмэнэй агнуурида байраар гараһан бүлэгтэ дүрбэн нүхэд оролсоно. Эгээл залууниинь - Доржо. Сэрэгэй албанһаа тэрэнэй бусаһаар, арбан жэл гүйсэхэнь. Эдэ жэлнүүдэй намар-үбэлэй агнуурида ходо ябалсаа, Орон хангайгаа хаража үзөө. Дүй дүршэлөө ургуулһан Доржые нүхэдынь ехэ мэргэжэлтэдэй зэргэдэ оруулдаг.

Үнэндөөшье, Доржо олзо ехэтэйгээр агнана. Үндэр бэетэй, хурдан хүнгэн хүлнүүдтэй. Хэрмэ олоходоо бэрхэ. Нохойһоон хойнтонгүй, газар дайдые «бараад», отогтоо бусахадань, нүхэдынь: «Һээ, минии хоёр үдэр соо гаталха зай» гэжэ мэдүүлхэ. Албандаа снайперай һорилго гараһан тула, түргэн, мэргэн буудасатай. Туулга, һомондоо арьбан, олзоборилһон «зөөлэн алтан» - үнэтэй арһануудынь дээдын шанартай.

Доржын «һүүдэр» - эрхим нүхэрынь Жамса. Хэбтэһэн хони бодхоодоггүй нозоо, хусаһан нохойе намнадаггүй эрэлхэг хүн. Мүн һургаһан нохойнуудынь эрхимүүд, «үзүүр ангуушад» гэжэ сууда гарадаг. Мүнөө дахуулагша Янгарынь эзэеэ шархаташаһан баабгайн добтолгоһоо хоёр дахин абарһан юм.

Гэбэшье Жамсатай хамта отогто олон хоногоор байрлаха эрэшүүл үсөөрнэ. Тэрэ сүлөө забдагүй шалиһаар, хүнэй шэхэ амаруулдаггүй. Үгэнүүдые тодоор хэлэжэ ядан, удаан ээрэхэ, аман соогоо пүлшэгэнэхэ. «Нохойн хэлэн уһа бараха, хүнэй хэлэн хүниие бараха» гэһэн арадай аман үгын гүнзэгы удхые Жамсын шашахада одоол ойлгохош. Нүхэдынь тэрээндээ түрүүн «репродуктор» гэжэ дабхар нэрэ үгөө һэн. Радио-үйлэдбэриин һалбаран хүгжэхэдэ - «радиоприемник», харин мүнөө «транзистор» болонхой.

Тус бүлэгэй үшөө нэгэ гэшүүн - Даша. Ой тайгада хүмүүжэһэн, эндэл дуратай хэрэг, хүсэлөө олоһон хүн гэхээр. Бүхы байгаалияа «үзэглэл» мэтэ мэдэхэ болоһон. Үгэ хүүрээр ехэ татамаг. Отогтоо заримдаа нүхэдынь Дашые үгыдэ тооложо, табагтань мяха, шүлэ хубаажа хэнгүй, ахатанҺаа зэмэдэ хүртэдэг. Хүндэ сухалдажа, хүндэлэн үгэ хэлэжэ үзөөгүй ангуушан юм.

Баабгай унтуулба

Нэгэтэ агнууриһаа отогтоо Даша эртэхэнэ ерэбэ. Яаруултай гэшхэлһэндээ, түргэ-түргэнөөр тэрэ амяа абажа ядан:

- Баабгай... Эшээндээ... Олооб... - гэбэ.

Бэе бэеэ отогтоо хүлеэһэн ангуушад энэ үдэр оройтошобо. Ерэхэ үглөөгүүр эртэхэнэ ошожо, бартахиие унтариһаан бодхоохо гэлсэбэ. Тэрэ үдэшын зугаа баабгай тухай һэн.

- Эшээндээ ороһон бартахи тарган һабараа хүхэжэ, үбэлэй хүйтэндэ амидардаг юм, - гэжэ ама задархай Жамса эхилбэ.

Дүршэл мэдэсээрээ һайрхадаг Очиров үбгэн бэеэ барингүй:

- Хүбаа, тэрэшни хүхэгшэгүй юм. Ута хэлээрээ миин лэ долёодог. Наһажаал ангуушанай нүхэдтөө тайлбарилһаар, эшээндээ баабгай гүнзэгыгөөр нойрсонгүй, һэргэмжэтэй дууража, унтаһан боложо хэбтэдэг. Энэ хаһада тэрэнэй дүрбэн һабарайнь ябадалда барьягараар холожо хаташаһан зузаан арһан зулмажа унадаг. Хальһалан унахадаа зохолгоно. Тиимэһээ баабгай һабарнуудаа хэлээрээ долёоһоор нойрсоно.

Үглөөгүүр нүхэдөө Даша дахуулаад, утахан жалгын эхинэй хойто хобоо өөдэ гараба. Ангуушад холошье ошобогүй. Урдуурнь гүйлдэҺэн нохойнууд баабгайн эшээнэй амһарта дүтэлһөөр, ууртайгаар ганиралдан, хусалдажа эхилшэбэ. Ойн эзэн эдэ «айлшадые» угтан хүлеэжэ хэбтэһэн мэтэ нүхэнһөө дары гараад ерэбэ. Олон нохойнуудта хүреэлэгдэһэн томоһоо томо баабгай хоёр-гурба эрьелдээд лэ, буугай үхэлтэ һомонуудта дайралдашана. Олзоёо ангуушад отогтоо ябагаар зөөбэ. Хоёрдохиёо ерэгдээ.

«Очень хөөрүү»

Үдэшэлэн тарган мяхан шанагдажа, «угаалгын» найр нилээд унжагайрба. Ууха хэмээ мэдэжэ, «хатуу хараяа» хизаарлагшад унтаридаа түрүүлжэ орошоно. Хүхюутэй, хүлгөөтэйшүүл үшөөл газаа-гэртээ ябаһаар. Очиров үбгэн хонин хүнжэлөөрөө хахад бэеэ хушаад, үдэшынгөө заншалта хөөрөөе эхилхэеэ хүлеэжэ ядан хэбтэнэ.

Очиров - энэ бүлэгэй эгээл үндэр наһатай гэшүүн. Табан шиираг хүбүүдтэй. Мүнөө гурбаниинь абынгаа һүүлшын мэргэжэлтэй - юристнүүд болонхой. Хоёр ахамадынь үбсүүндээ нэжээд томо одонуудые зүүгээ, Дотоодын хэрэгүүдэй таһагта дарганууд. Табан хүбүүд бэрхэ ангуушадай зэргэдэ ороо. «Угаа уһанда хаяагүй эрэшүүл» гэжэ элинсэг хулинсагуудынь омогорходог. Жаран жэлэйнгээ жаргалай дабаанда тулажа ябаһан хүн. Ажалдаа, агнууридаашье удамаршанай үндэр шэрээдэ өөрөө өөрыгөө һуулгаха дуратай. Тэрэнэй уншаагүй ном, сэтгүүлнүүд хомор, шэхэндээ дуулаагүй, нюдөөрөө хараагүй юумэнүүд тон шухаг. Хэн нэгэнэй хөөрөөе тодон таһалжа, үгэ удхыень хэзээдэ өөрөө үргэлжэлүүлһэн лэ байха. Үгышье һаа, ондоо, адлирхуу ушар, түүхэ тэрэ дурдаад һалахагүй. Хонгёо хоолойгоор хүхюутэй, энеэдэтэйгээр хөөрөөгөө эхилхэдээ, һууриһаа үнды үндыһөөр, хүл дээрээ бодошохо.

Залуудаа авто-жолоошодые бэлэдхэдэг һургуулида багшалһан Очиров мүнөө багаханшье ушарта үндэһэлэн, ангуушадтаа һургаал зааха дуратай. Юундэшьеб даа, шагнагшад тэрэнэй хөөрөөгэй удхые ойлгожо абаха, уураг тархидаа хадагалха гэжэ эрмэлзэхэ. Очиров өөрөөшье мэдэнгүй, энэ бүлэг ангуушадые нэгэ һаналтай, хоорондоо бүхэ холбоотой болгоһон, хахасашагүй нүхэдэй шэнжэ дундань бадаруулһан заяатай.

"Томоотой хүн

Тодоор хэлэдэг.

Бодолготой хүн

Бодотоор хэлэдэг" гэһэн арадай сэсэн үгэнүүд Очировта сэхэ хабаатай.

Эрэлхэг танкист

Отогоорхинойнгоо унтаридаа орожо, энэ үдэшынгөө «элидхэл» шагнахаар зэҺэшөөд хэбтэһэн ангуушадтаа Очиров хандажа: - Заа, нүхэд, намтай нэгэ обогтой танкист Очиров тухай, - гэжэ соносхоод, тэрэ хөөрөөгөө эхилбэ.

- Баглаха нютагта тоонтотой, хасаг угтай Очиров Эсэгын дайнда баатарлиг габьяа харуулһан юм. Танк соогоо дүрбэ дахин дүрэбэшье, Берлин хотодо дайшалхы замаа түгэсхэһэн габьяатай. Москвада Илалтын парадта хабаадалсаа. Улаан талмай дээгүүр гаража ябахадаа, нүхэр Сталинай улаан шарайе хараха дуран тэрээндэ ехээр хүрэбэ даа. Мавзолейдэ дүтэлжэ ерэхэдээ, Баглахын хасаг танкын дээдэ нүхэнэй хабхагые нээжэ, толгойгоо бултайлгаба.

- Очиров, тоомоо бү таһара! Хабхагаа хаа! - гэһэн захиралта нүхэр Сталинһаа абажархиба.

Энэ хөөрэһэн ушарай худал, үнэниие ойлгожо ядаһан шагнагшад энеэлдэжэ шууяшана. Нүхэдөө ехээр хүхеэһэндөө, мүн хундагын хатууда «ёборуулһандаа» юм гү, Очиров олон тоото үйлэ хэрэгүүд тухай үни удаан шашажа тогтоногүй. Жамса хашарһандаа:

- Очиров, тоомоо бү таһара! Хабхагаа хаа! - гэжэрхибэл даа. Гайхаһан, эшэһэн ангуушад дуу шуугүй болоодхибод. Очиров хүдэлнэшьегүй. Унталга дотороо үгы мэтэ. Үгэ хүүргүй удаан хэбтэһэн Очиров нүхэдтөө хандажа, иигэжэ хэлэбэ:

"Оёоргүй һабада уһа хэжэ дэмы,

Ухаангүй нүхэртэ һургаал хэлэжэ дэмы".

Хуушанай ангуушадай тэмдэглэгшээр, ой тайгын оёорто эрэшүүл өөрынгөө һайн, мууе олондо урбуулжа харуулдаг лэ юм даа.