Ородой Холбооной Уласай арадай артист, Буряад Уласай гүрэнэй шангай лауреат, Буряад драмын театрай бэлигтэй зүжэгшэн Нина Гармаевна Токуреновагай 70 наhанайнь ойн баярта зорюулагдаһан үдэшэ тээмэндэ эмхидхэгдээ бэлэй.
Тэрэ баярай үдэшэ бэлигтэй зүжэгшэниие амаршалхаяа хүн зон олоороо суглараа. Хаа-хаанаһаа Нина Гармаевнае амаршалһан Баярай бэшэгүүд ерээ. Буряад Уласай Толгойлогшо Вячеслав Наговицын, Арадай Хуралай Түрүүлэгшэ Цырен-Даша Доржиев, соёлой сайд Тимур Цыбиков болон Буряадай театрнуудай болон соёлой эмхинүүдэй хүтэлбэрилэгшэд Баярай бэшэгүүдые эльгээгээ. Ородой Холбооной Уласай Гүрэнэй Дүүмын һунгамал Алдар Дамдинов, Театрай ажал ябуулагшадай холбооной хүтэлбэрилэгшэ Александр Калягин гэгшэд мүн лэ үреэлэй һайхан үгэнүүдтэй Баярай бэшэгүүдые эльгээгээ. Аха, Түнхэн, Хурамхаан, Хэжэнгэ аймагуудай түлөөлэгшэд баярай дулаахан үгэнүүдые хэлэжэ, Нина Гармаевнае амаршалба.
Нина Гармаевна Токуренова энэ үдэшэ үнэн сэхэ ажалайнгаа тоосоо хэбэ гээшэ. Сэхыень хэлэхэдэ, урда үеын зүжэгүүдые сэдьхэлдээ шэнгээһэн харагшад Нина Гармаевнагай зохёохы үдэшэдэ тэрэ сагай зүжэгүүдhээ хэһэгүүдые хаража, сэдьхэлээ хужарлуулха найдалтай ерээл хаш. Тэрэ найдалыень бэлигтэй зүжэгшэн бүримүhэн харюулаа бшуу.
Буряад драмын театрай тайзан дээрэ Нина Токуренова хэдэн олон зүжэгүүдтэ наадаа, элдэб дүрэнүүдые гүйсэдхөө. Тон ямархан зүжэгөө наадажа, зохёохы замайнгаа, бэлигэйнгээ дээдэ шатые харуулжа, харагшадаа баясуулха гээшэб гэһэн бодолдо абтажа, ойнгоо баярай үдэшэдэ Нина Гармаевна хэдэн һарын урда тээ бэлдэжэ эхилээ һэн. Тиигэжэ энэ үдэшэ дүрбэн зүжэгhөө хэһэгүүд табигдаба.
«Эхын дуудалга»
Энэ зүжэг Буряадай элитэ уран зохёолшо Балдан Ябжанов Нина Токуреновада зорюута бэшэжэ үгэһэн юм. Ардан Ангархаевай бэшэһэн “Алтан бэһэлиг” гэжэ зүжэгтэ Нина Гармаевнагай буряад эхэнэрые наадахыень хараад, уяран, сэдьхэлээ хүдэлгэжэ, драматург: “Би хэзээ нэгэтэ энэ бэлигтэй артистын наадаха зүжэг заатагүй бэшэхэб!” – гэһэн байгаа. Тиигэжэ Балдан Ябжановай “Эхын дуудалга” зүжэг бүтэжэ, тайзан дээрэ бэлигтэй актриса Эхын үнэншэмэ һайхан дүрэ байгуулжа, олон харагшадай зүрхэ сэдьхэл буляаһан юм.
- Дүрбэн хүбүүдые хүн болгоһон эжы гансаараа үлөөд, түрэһэн тоонто газартаяа хахасахадаа голхоржо, уйдажа бэшэ, харин ажамидаралайнгаа гол хүсэндэ баярые хүргэнэ. Инаг гансатаяа ушараа, үри хүүгэд мүндэлөө, теэд Эхэ орон хүбүүдыень абаа. Би өөрынгөө уялга дүүргээб, намайе хүн зон, нютаг газарни хүндэлнэ, би тон зүб ажаһуугааб, минии үри хүүгэд саашадаа булта һайн байха, түрэһэн тоонтодоо баярые хүргэнэб гэжэ Эхэ Газар дэлхэйтэеэ хахасана бшуу, - гэжэ Нина Гармаевна дурсана.
“Амиды зула”
Артистка Нина Токуренова Доржо Сультимовай бэшэһэн “Амиды зула” гэһэн шог зүжэгтэ энеэдэтэйгээр наадажа, хүн зониие хүхеэбэ.“Диваажанай орон юун бэ? Тэндэ ошоһон хүн дэлхэйн бүхы баялигые эзэмдэжэ, жарган ажаһууха ха” гэhэн бодолдо абтаһан хомхой хобдог һамганай дүрэ бэлигтэй зүжэгшэн харуулжа шадана. Нина Гармаевнагай зээ басаган ойн баярай үдэшын һүүлдэ иигэжэ хэлээ бэлэй:
- Хүгшэн эжы! Та зүжэг бүхэндэ тад ондоо байгаат. Эндэ уйдхартай, тэндэ энеэдэтэй, нүгөөдэдэнь огсом – одоо элдэб янзын хүнүүдые наадаат.
Эдирхэн басаган хүгшэн эжынгээ эдэ зүжэгүүдтэ наадаха үе сагта арай багахан байһаншье һаа, мүнөө эжынгээ дундаршагүй ехэ бэлигые, хэһэн ажалыень тон тодоор тэмдэглээ бшуу. Энэл ха юм даа, артистын зохёохы ажалай эгээл дээдэ сэгнэлтэ!
Дайн дажар эхэнэр хүндэ харша
Дайн тухай зүжэгтэ наадахада хүшэр. 2015 ондо Нобелиин шанда хүртэһэн Светлана Алексиевичэй бэшэһэн “У войны не женское лицо” гэһэн зүжэгhөө хэһэг. Дайн гээшэ эхэнэр хүндэ харша ха юм даа, дайн дажарта эхэнэр хабаадалсаха ёһогүй. Теэд Эхэ ороноо, эрэ нүхэрөө, үри хүүгэдээ хамгаалжа, эхэнэрнүүд дайнда мордохо баатай болоо бшуу. 800 мянгаад эхэнэрнүүд 1941-1945 онуудай дайнда хабаадаа. Хэды олониинь бусаагүйб, бусаад ерэгшэдэй хуби заяан яажа эрьеэб даа. Аха нютагай “алтан бэринүүд” болоһон Эрхүү можын эрэлхэг буряад хоёр басагад тухай дурсагдаба. Дайн дажарай hүүлээр Ахын баатар хүбүүдтэ хадамда гараад, хүн зондоо хүндэтэй ажал хэрэгээрээ суурхаһан бэреэд тухай...
Дабтагдашагүй Пяглайн дүрэ
Буряад драмын театр хэдэн арбаад жэлэй туршада Цырен Шагжинай “Будамшуу” гэһэн зүжэг табижа байгаал даа. Эндэ Нина Токуренова Пяглайн роль наадажа, хэнтэйшье жэшэмээр бэшэ, тон үнэн, дабтагдашагүй дүрэ гаргажа шадаа. Тус зүжэгhөө хэһэг хүн зон халуун альга ташалгаар угтаба. Тэрэ үеын «Будамшуу» зүжэг үшөө харадаг һаа гэжэ хүн зоной өөһэд хоорондоо хөөрэлдэжэ байхыень дуулаа һэм. Мүнөө сагай эрилтээр ондоо түхэлэй зүжэгүүд табигдадаг болоо ха юм даа. Теэд һара бүхэнэй репертуар соо иимэшүү зүжэгүүдэй байгаа һаань, мүнгэ зөөри театрай һан руу орожол байха һэн ха.
Иигэжэ дуу, хатартай, дулаахан үгэнүүдтэй үдэшэ түгэсөө бэлэй. Артист бүхэн ойнгоо баярай үдэшэдэ тоосоо хэжэ, ямар ажал хэгдээб, ямар юумэ бэелүүлжэ үрдеэгүйбиб, ямар роль наадаха хүсэлтэйшье һаа, бүтөөгүй байнаб гэжэ һанал бодолоороо хубаалдадаг гээшэ. Нина Токуреноваһаа энэ асуудал һурахадамни, тэрэ иигэжэ хэлэбэ:
- Хүн бүхэн ямар нэгэ роль наадаагүйб, ямар нэгэ юумэ бэелүүлжэ шадаагүйб гэжэ голхордогшье байжа болоо, харин би хүсэһэн, һанаһанаа бултыень бэелүүлээлби даа. Ямар гоё, һайн рольнуудые наадаа гээшэбиб! Тэрэ үзэлшэ һамганай дүрэ һанана гүш, “Исповедь идиота» зүжэгтэ? Ямар гоё роль байгааб?! Эдэмни булта суг хамта ажаллаһан хүн зоной үргэмжөөр лэ бэелүүлэгдээ. Артист гээшэ гансаараа ажал хэдэггүй ха юм даа…
Ойн баярай үдэшэ амаршалхаяа ерэһэн хүн зондо Нина Гармаевна ехэ баярые хүргэнэ. Түрэл театртаа онсо баяраа мэдүүлнэ. Засаг түрын түлөөлэгшэдтэ, Соёлой яаманда, суг хамта харилсан ажалладаг бүхы соёлой эмхинүүдтэ доро дохин, баяраа дамжуулна.
Мүнөө Нина Гармаевна Токуренова зохёохы ажалдаа урма зоригтой хүдэлжэл ябана, хэхэ бүтээхэ ажалынь ехэ байна. Нина Гармаевнада элүүр мэндые, ажалдань амжалта, бүхы һайн һайханиие хүсэн үреэе!