Буряад Уласта хамта дээрээ 381,4 мянган толгой мал ондо орожо байна: 370 мянганиинь бодо мал, 160 мянган толгой үнеэд, 69 мянган адуун, 290 мянган толгой хони ямаад, тэдэнэй 111 мянганиинь эхэ хонид гэжэ тоологдоно.
Үбһэ тэжээл һайн шанартай
Нёдондонойхитой жэшэбэл, мүнөө жэлдэ яhала һайн шанартай үбhэ тэжээл бэлдэгдээ. Бүхыдөө 435, 77 мянган тонно үбhэ тэжээл нөөсэлэгдөө, энэнь нэгэ толгой малда 11, 4 центнер болоно.
- Хамта дээрээ хэды шэнээн тэжээл бэлдэгдээб гэжэ тодорхойлбол, 881 мянган тонно үбһэн, 13,1 мянган тонно сенаж, 16 мянган тонно һолоомо, 38,5 мянган тонно силос, 19,1 мянган тонно орооһото ургамалнууд, - гэжэ Буряад Уласай хүдөө ажахын сайдай орлогшо Пётр Брыков мэдээсэбэ.
Энээнhээ гадна үшөө 28 мянган шахуу тонно тэжээл худалдажа абтаһан байна. Үбһэ, һолоомо аймагууд бэе бэедээ наймаалаа. Харин орооһоной фураж хүршэ Эрхүү можоһоо болон Үбэр Байгалай хизаарһаа асарагдаа. Мүн манайхин хүршэнэрэйнгээ дэбисхэр дээрэ үбһэ сабшаhан байна.
Мүнөө жэлдэ малай үбэлжөөндэ хэрэгтэй тэжээлэй 91,4 хубинь бэлдэгдээ гэжэ тэмдэглэлтэй. Бэшүүр, Зэдэ, Загарай, Ивалга, Хэжэнгэ, Мухар-Шэбэр, Аха, Байгал шадарай, Захаамин, Түнхэн аймагуудаар малда хэрэгтэй тэжээл бүрин нөөсэлэгдэнхэй. Харин малай тэжээлээр дуталдаһан аймагууд гэхэдэ, Кабанскын – 75,3 , Хори - 81, 3, Баргажан – 83, 5 процент, Сэлэнгэ – 84,8 , Ярууна, Хяагта аймагууд– 89,4 процент.
Мүнөөдэрэй байдалаар, Захаамин, Бэшүүр, Мухар-Шэбэр, Зэдэ аймагуудта үлүү үбһэн нөөсэлэгдэнхэй, тэдэнһээ худалдажа абахада болоно. Мүн Эрхүү можоһоо, Үбэр Байгалай болон Алтайн хизаарнуудһаа үбһэ тэжээл худалдажа абаха тухай хэлсээн баталагданхай.
Долоон хоног бүри Хүдөө ажахын яаман аймагуудай хүдөө ажахын таһагуудһаа, үйлэдбэрилэгшэдһөө малай үбһэ тэжээлэй нөөсэ тухай мэдээнүүдые суглуулжа байдаг.
- Февралиин 1-эй байдалаар, Буряад Уласай хүдөөгэй ажахынуудта 352, 4 мянган тонно үбһэн, 5,26 мянган сенаж, 6, 41 мянган тонно һолоомон, 21, 21 мянган тонно ногоон тэжээл, 7,65 мянган тонно фураж үлэнхэй, - гэжэ Пётр Брыков тэмдэглээ.
Шононуудһаа мал гарзална
Дүрбэн хүлтэй «хүдөөгэй хүйхэр” гэжэ арад зон соо нэршэһэн шоно алишье сагта малшадта хохидол асардаг. Тэдэниие усадхаха асуудал ганса хүдөө ажахынхидай бэшэ, харин энээндэ хабаатай бэшэшье албануудай урда табигданхай.
- Шонын шүдэнһөө 244 толгой эбэртэ бодо мал, 223 толгой хони ямаан, 138 толгой адуун хосороо. Энээнэй гарза 10 сая түхэриг мүнгэнһөө дээшэ гэжэ тоологдоно, харин тоо баримтанууд үшөө хүсэд бүридхэгдөөдүй, хоёр дахин ехэ байжашье магад, - гэжэ Пётр Брыков хэлэнэ.
Байгаали ашаглалгые хиналгын Буряадай албанай мэдээгээр, Буряад Уласай Засагай газарай 2010 оной мартын 9-дэ баталһан тогтоолой ёhоор, уласай һангай мүнгэ зөөриһөө агнагдаһан нэгэ шонын түлөө 5 мянган түхэриг түлэгдэдэг. Мүн аймаг бүхэндэ шонын тоо бүридхэлгые гуримшуулалгын хэмжээндэ хороогдоһон нэгэ толгой шонын түлөө 1,5-5 мянга хүрэтэр мүнгэн түлэгдэхэ ёһотой.
Байгаали ашаглалгые хиналгын Буряадай албан Хүдөө ажахын яамантай, малай аргын албанай хүтэлбэритэй хамта 2016-2018 онуудта Буряад Уласай газар дээрэ шонын тоо гуримшуулха талаар хэмжээ ябуулгануудай түсэб бэлдэнхэй. Хүдөө ажахынхидай мэдээсэхэтэй сасуу шонын ушарһан газарта тусхай бригада дары гарадаг юм.
Хүдөөгэйхин ехэнхи ушарта малаа һайнаар харадаггүй, адуулдаггүй эзэдтэй буусануудта үдэрэй сагта добтолдог. Тиимэһээ мал манадаг, адуулдаг ажалшадые томилолгодо анхаралаа табихыень аймагуудай толгойлогшодто сайдай орлогшо дурадхаа.
“Оршон тойронхиие хамгаалха тухай” гэһэн Федеральна хуулиин ёһоор, гүрэнэй бүридхэлдэ абтагдаһанай һүүлээр лэ хорото бодосуудые шоно хороолгодо хэрэглэхэ аргатай юм, - гэжэ Пётр Брыков тодорхойлбо.
Үнгэржэ байһан малай үбэлжэлгын үедэ аймагуудай сомонууд яаманай мэдэлэй эмхи зургаануудта даалгагданхай. Саг соогоо хэгдэжэ байһан ажалай асуудалаар штабай зүблөөн эмхидхэгдэдэг. Тэндэ ажаябуулгын талаар тоосоон хэгдэжэ, аймагуудай толгойлогшодто элдэб оһолто ушарай тохёолдобол, бэлэн байхын тула һарын хугасаада хүрэхэ үбһэ тэжээлээр хангаха, хүдөөгэй сомоной дарганарта тусхай талмай дээрэ адуулха энэ хэрэгые ёhото хэмжээндэ эмхидхэхэ асуудалнууд