​​Хэжэнгэ, Баргажанаар...

Буряадаймнай тала нугануудаар бар­дамаар алхалһаар хабар ерээ. Шэнэ түрэлэй халдабарита үбшэнһөө һэргылэмжын шаг шууяан соо, Үндэһэн хуулиин хубилалтануудта хабаатай тоосолдоонууд соогуур хүн түрэлтэнэй ажамидарал үргэлжэлһөөр.

Саһан хомор байба, эртэ дулааршаба, хабарай хара һалхинуудынь бодохонь, үбһэ хулһан яһала хүрэбэ, түймэрһөө аршалха саһан ой тайга соо үшөө хэбтэһэй г.м. боро юрьеэнэй үдэр бүриин шухала асуудалнууд хүдөөгөөрхиниие хүлгөөнэ. Эгээл иимэхэн, доторой нэгэ тэнсүүреэр дохолон үедэ Хэжэнгэ ба Баргажанай Баян-Голдо урда долооной гарагай зургаа-долоондо хоёр һонин, нэгэ дулаан аминтай үйлэ хэрэгүүд удаа дараалан үнгэрбэ. Нэгэндэнь - Буряад Уласай арбан нэгэн һургуули сугларжа (2014 ондо бии болоһон Үндэһэн соёлой һуралсалай эмхинүүдэй эблэл), хэр зэргэ түрэл соёл, ёһо заншалаа сахижа ябаһанаа шалгаа, нүгөө тээнь Болбосоролой яаман ба БГУ-гай Зүүн зүгэй һалбариин үүсхэлээр Хурамхаан, Баргажанай багшанар, сэхээтэд сугларжа, ехэ гарай эрдэмтэн, Россиин Болбосоролой Академиин бодото гэшүүн ябаһан Эрхито Раднаевай дурасхаал хүндэлэн ёһолоо.

Зэдэ, Захаамин, Загарай, Түнхэн, Аха, Мухар-Шэбэр, Кабанск, Улаан-Үдэ болон хүндэмүүшэ зангаар угтажа байһан хэжэнгээрхин гээд ушаржа, бэе бэеэ туршалсаа. Хэмнай, ямар хүгжэлтын шатада гараад ябанаб, ямар юумэеэ эршэдүүлхэб, юугээ һуладхахаб г.м. орёо, нюдэндэ ехэ тородоггүй, үдэр бүриин нарин ажалаа шэнжэлээ, шүүмжэлээ.

Бэе бэеһээ 600-гаад модоной зайда үнгэржэ байһан эдэ хоёр жэшээтэ хэмжээ ябуулганууд доторой нарин утаһатай. Хэрбэеэ хэдыхэн жэлэй урда байгуулагдаһан тус эблэлэй түрүүшын уулзалгануудта зарим һургуулиин һурагшад номгохон, аалиханууд, үзэглэхэдэжэ, үе-үеэр таһалжа дуугаржа, дуулажа, түүрээжэ ябаа һаа, мүнөө нюдэндөө галтайханууд, абааштайшье гэхэдэ абааштайнууд, түргэ мэргэн болоод ябана. Дутуу дунда бэдэрхэ дуратайшуул арсаха юумэ оложо ядахагүй, хэдэн зуун хүүгэдһээ эгээн бэрхэнүүдыень дахуулаад ерээ ааб даа г.м. Теэд нэгэ ангиин һурагшадһаа болохо, нэгэ аба эжын хүбүүд басагадшье дотороо ондо ондоо байгша гүб даа – «нэгэнь - үгөөр, нүгөөдэнь - һүхөөр...»

Алдар суута сүлөөтэ ба бүхэ барилдаанай абаргануудай, эрдэмтэдэй, ажалай баатарнуудай тоонто – Баян-Голой дунда һургуулиин 43-дахи дугаартай буряад хэлэнэй танхим шэнэ удхатай болобо. Һуралсалай гуламтын баруун углууда эрдэмтэ багшымнай нэрэтэ самбар няагдажа, мүнөөдэрһөө ажалшадай, һурагшадай ажалайнь эрилтэ нэгэ өөрсэ оньһотой боложо үгэхэнь арсашагүй. Амиды ябабал, ерэдэхи хабараа угтаха Багшамнай олон тоото шабинарые хүмүүжүүлээ, ном һудар найруулаа, баян үрэ дүн үлөөгөө.

Багшаяа, эмшэнээ, малшад ба таряа ургуулагшадаа хүндэлжэ шадаһан нютаг ерээдүйтэй гэжэ бодогдоо эдэ үдэрнүүдтэ.

Баир Шираповай дурадхаһан гэрэл зурагууд