1337
Булат Бадмаевай гэрэл зураг
Апрелиин 6-һаа уластамнай холоһоо һуралсал эхилбэ. Тиин түрүүшын үдэр ехэл хүлгөөтэйгөөр үнгэрөө. Илангаяа коронавирусһаа һэргылхын тула соносхогдоһон карантинай эрхэ байдалда гэрэйнгээ дүрбэн ханын хоорондо хаагдаһан багшанар болон һурагшадта эрдэм мэдэсэеэ үгэлсэхэабалсахань гайтайл байна. Харин энээнһээ урид һуралсалай ябасада ехээр тархияа шэхэжэ үзөөгүй түрэлхидэй олонхинь бүри бархирхаһаа наагуур болонол хаш: тэдэ Вайбераар дүүрэн бэе бэеһээ туһа гуйна, багшанарайнгаа гар утаһанай халашатар хонходоно.
Бидэ хэдэн һургуулиин һурагшадһаа, түрэлхидһөө болон багшанарһаа түрүүшын үдэрэй хэр үнгэрһэн тухай һанамжануудаарнь һонирхоод, холоһоо һурахань, һургаханьшье хэсүү байна гэжэ тобшолбобди. Илангаяа номдоо тулюур үхибүүд яажашье һураха юм даа гэжэ һанаагаа зобохоор. Үшөө эхин ангида һаань, түрэлхид шада-боли туһалха. Харин дээгүүр ангиин һаань, тоо бодолго мэтын орёо предмедүүдые гэртэхин өөһэдөөшье ойлгоногүй, харин тэсэмгэйгээр хэдэн дахин “жажалжа” үгэдэг багшань хажуудань үгы. Skyp, Zoom гэһэн платформонуудые хэрэглэбэл, туһатай байха ааб даа. Тэдэнэй ашаар онлайн-хэшээлнүүдые үнгэргэхөөр. Теэд һуралсалдаа хэрэгтэй сайтнуудта (РЭШ, Учи.ру, Яндекс. Учебник) бүридхэлдэ орожо ядажа байһан зондо дээрэ нэрлэгдэһэн программанууд бүри орёо мэтээр һанагдана. Холоһоо һуралсалай түрүүшын үдэршье энээниие гэршэлээ: онлайн-хэшээлнүүд балай үнгэргэгдөөгүй, ехэнхидээ багшанар Сахим журнал (Электронный журнал) соогоо даабаринуудые үгэхэдэнь, үхибүүд тэдэнииень өөртөө тааруу сагтаа дүүргэдэг байгаа.
Гэбэшье номдоо бэрхэ, компьютерта һүбэлгэн үхибүүдэй ядалдаха юумэн үгы хэбэртэй. Тэдэ түрэлхидөө ехээр мэгдэхээнгүй, түрүүшынгээ һуралсалай үдэр яһала урагшатайгаар үнгэргөө. Муу юумэниинь – хэрэгтэй сайтнууд ехэ тулюураар хүдэлнэ, заримдаа тиишээ орохыньшье аргагүй. Жэшээнь, Улаан-Үдын 29-дэхи Буряад гимназиин һурагшад Сарана (8-дахи анги), Доржо (4-дэхи анги) Анандаевууд холоһоо һуража ядахагүй байна. Эжынь - Дарима Соктоевнагай хэлэһээр, хүбүүниинь Учи.ру сайтын ашаар ВПР-тэ (Всероссийские проверочные работы) үнинһөө хойшо бэлдэжэ эхилэнхэй хадаа, һурамхи болонхой.
Үхибүүд болон гэртэхинэй һанамжа
“Үдэртөө даабаритай 20 карточка наадангаа хэжэрхидэг һэн. Бүридхэлдэ ороходоошье ядалдаагүйбди. Зүгөөр холоһоо һуралсалай түрүүшын үдэр хүлгөөтэйшэг байгаа. Юундэб гэхэдэ, үхибүүднай ноутбугаа ээлжээгээр хэрэглэхэ баатай болоо, мүн хэрэгтэй сайтнууд муугаар хүдэлөө. Доржотой үглөөнэй 10 сагһаа Учи. Ру дээрэ хүдэлжэ эхилһэмнай, багшаниинь Вайбер руу видеохэшээлнүүдэй болон гэрэй даабариин ссылкэнүүдые шэдэһэн байгаа. Тиин гэрэй даабари үдэрэй 12 саг болотор дүүргээд эльгээхэ ёһотой хадаа, үрдижэ ядаабди. Һүүлдэ багшамнай хуу ойлгуулжа үгөө. Харин Сарана үглөөнһөө хойшо РЭШ руу орожо ядаа – сайтниинь ехэ муугаар хүдэлнэ”, - гэжэ Дарима Соктоевна тэмдэглээ.
Сарюна Эрдынеевагай гэрэл зураг
Улаан-Үдын 63-дахи һургуулиин 6-дахи ангиин һурагша Намсарай Эрдынеев Интернедээр мэдэсэ абаха талаар һайн дүй дүршэлтэй юм. Тэрэ Якласс.ру дээрэ анханһаа хүдэлдэг. Гэбэшье, түрүүшын үдэр баһал мэгдүүтэй байгаа. Үнөөхил шалтагаан – сайт муугаар хүдэлнэ. Үшөө нэгэ бэрхэшээл – болбосон түхэлтэй гэртэ ажаһуудаг хүбүүндэ газаа гарангүй байхань тон хүндэ. Шалатараа дүрбэн ханын хоорондо байхын хажуугаар, үшөө компьютерай саана һуухань шэлээтэйл хаш.
“Гэрһээ даабарияа хээд һураха гээшэ худал лэ даа, илангаяа минии тогтууригүй хүбүүндэ. Одоол шорондо һууһантай адли хаш. Үргэлжэ подъезд соомнай обооролдодог үетэн хүбүүдтэеэ уулзажа наадаха аргагүй байһандаа ехэл муудана. Хэзээ һургуулидаа ябажа эхилхэбибди гэжэ үдэрөө тооложо байна”, - гэжэ эжынь Сарюна Булатовна хөөрөө.
Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернадай зарим багшанар онлайн-хэшээлнүүдые үнгэргөө юм. Жэшээнь, 5-дахи ангиин һурагша Золто Бадмаев англи хэлээр онлайн-хэшээл абаа (багшань Светлана Анандаева), харин тоо бодолго болон ород хэлээр миин даабаринуудые дүүргээ.
“Гэртээ байгаад һурахада, яһала бараг байна. Илангаяа компьютераар онлайн-хэшээл абахада һонирхолтой. Гэбэшье һургуулидаа ошоод һурабал, холо дээрэ”, - гэжэ Золто хэлээ.
Улаан-Үдын 32-дохи һургуулиин 6-дахи “б” ангиин һурагша Яна Мархадаева баһал багшынгаа хажууда һурахые шэлэхэ байна: ойлгоогүй юумэеэ багшаһаа сэхэ асууха аргагүйнь муу. Басаган РЭШ-тэ өөрөө бүридхэлдэ ороо, эхин ангиһаа Учи.Ру сайт дээрэ хүдэлдэг.
“Манай һургуули үнгэрһэн долоон хоногой средаһаа холоһоо һуралсал туршажа эхилээ. Тиимэһээ түрүүшымни үдэр барагтайгаар үнгэрөө: үглөөнэй 9 сагта Элжур руугаа ороод, түсэблэгдэһэн хэшээлнүүдээрээ даабаринуудаа абаад, эртэ байгаандань РЭШ соо видео-хэшээл хараад, Учи.ру дээрэ даабаринуудые дүүргээб. Һүүлдэнь номоороо хүдэлөөд, дэбтэр соогоо даабаринуудаа хээд, тэдэнээ гар утаһаараа гэрэл зураг буулгаһан аад, Элжур руу эльгээжэ шадаагүйб, - гэжэ басаган хэлээ. – Багшамнай мүнөөдэрһөө сайтнууд һайнаар хүдэлхэ гээ һэн. Зүгөөр үнөөхил зандаа байгаа, хэдыдэхи туршалгаһаа арай гэжэ орооб. Тоо бодолгоор шэнэ сэдэб гараашье һаа, онлайн-хэшээл үнгэргэгдөөдүй, гансал видео-хэшээл дурадхагдаа”.
Багшанар юун гэнэб?
Тус һургуулиин тоо бодолгын багша, 6-дахи “б” ангиин хүтэлбэрилэгшэ Татьяна Нестеровагай хэлэһээр, онлайн-хэшээл үнгэргэхын аргагүй – видеохолбоон бүри муу. Ядахын сагта Сахим журнал ехэ муугаар хүдэлнэ, һурагшад һүниин 12 болоторшье даабаринуудаа эльгээжэ шадаагүй. “Иимэ байдалда яагаад һураха юмбибди – танда хэлэхэһээ байтагай өөрөөшье мэдэнэгүйб”, - гэжэ Татьяна Савельевна онсолоо.
Ниислэл хотын һургуулинуудай ядалдажа байхада, хүдөө нютагуудта бүри хүшэр. Жэшээнь, Хэжэнгын дунда һургуулиин 10-дахи ангиин һурагша Цырен Аюров, мүн суг һурадаг нүхэдынь РЭШ-тэ орожо яашье ядаа. Тиин багшатаяа хэлсэжэ, ондоо сайтда орой голтой бүридхэлдэ орожол үрдиһэн байха юм. “Нэгэшье сайт мүртэйгөөр хүдэлнэгүй. Яагаад номоо үзэхэ юмбибди – гайхалтай. ЕГЭ тушааха бэшэ хадаа болоо юм гү гэжэл һанаагаа амаруулнаб”, - гэжэ эжынь Дашима Цыбикдоржиевна хэлээ.
Ивалгын дунда һургуулиин һурагшад Бальжан (8-дахи анги) болон Бэлигма (6-дахи анги) Тугутовууд онлайн-хэшээлнүүд болохо гэжэ һанаад, һахы-һалаг бэлдэһэн байна. Урда үдэртэнь амяараа таһалганууд соо ноутбугуудаа түхеэрээ, понедельнигэй үглөөгүүр 7 сагта бодоо... Тиин гэһээнь багшанарынь Вайбераар даабаринуудые эльгээһэн байжа, үхибүүд юрынхеэр даабарияа дүүргээ. РЭШ-эй хэрэгтэй байгаашье һаань, тиишээ орожо шадаагүй.
Олон һурагшадтай гэр бүлэнүүд бүри яалдажа байгаа юм? Жэшээнь, манай гэр бүлэдэ мүнөө 2 һурагша, 2 оюутан, мүн 3 ноутбук болон хэдэн гар утаһан (энеэнэ). Зүгөөр хэдэн жэлэй саана иимэ ушарай тохёолдоо һаа, яаха байгаабибди? Юундэб гэхэдэ, нэгэ үедэ 5 үхибүүднай һургуулиин байгаа. Тиимэһээ олон хүүгэдтэй гэр бүлэнүүдтэ онсо анхарал хандуулха хэрэгтэй гэжэ һанагдана, - гэжэ эжынь Инга Васильевна һанамжаараа хубаалдаа. – Сайтнуудай һайнаар хүдэлөөл һаань, хүүгэднай холоһоо һуража ядахагүй байна. Бил, юрэдөө, компьютер һайнаар ойлгохо бэшэ хадаа, даабарияа хэхэ үедэнь дүтэлнэшьегүйб. Өөһэдөөл хуу хэнэ”.
Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернадта хүдөөгэй хүүгэд һуралсадаг гэжэ мэдээжэ. Эхин ангинуудай багша Жаргалма Эрдынеевагай 5 һурагша холоһоо һуралсал гараха аргагүй. Зариманиинь Интернет баридаггүй холын нютагуудта, гүүртэнүүдтэ ажаһууна. Тиимэһээ тэдэ номоороол һураха, харин багшань гар утаһаар ходо харилсажа, даабаринуудыень үгэхэ, шэнэ сэдэбүүдые ойлгуулха баатай болоно. Харин бусад һурагшадтаяа Яндекс. Учебник соо хүдэлнэ.
“Ехэ зохид платформо гэжэ һананаб. Тэрээн соотнай тоо бодолго, ород хэлэн болон “Окружающий мир” предмедээр даабари дүүргэхэ 50000 бэлэн карточка бии. Харин чат соонь видео-хэшээл хабсаруулхаар. Хүүгэд видео-хэшээл хараад, удаань карточкануудаар хүдэлнэ. Тиихэдэнь хэн хүдэлнэб, хэр һайнаар даабарияа дүүргэнэб гэжэ хуу харагдадаг, - гэжэ Жаргалма Цыреновна хэлээ. – Нёдондо ноябрь соо холоһоо заалгын һуралсал гараа һэм. Тэрэ гэһээр үхибүүдтэеэ Яндекс.Учебник соо хүдэлжэ һуранхайбди. Зүгөөр мүнөө Интернет муугаар хүдэлнэ, ядахын сагта Сахим журналда орохын аргагүй”.
Иимэл даа, холоһоо һуралсалай түрүүшын үдэр. Шэнэ юумэ эхилхэдэ, хэзээшье орёо байдаг, харин саашадаа хүнгэн болодог гэжэ мэдээжэ. Тиимэһээ сохом долоон хоногой үнгэрхэдэ, һуралсал яһала гуримтай болохо, хамаг юумэн һуури байрадаа орохо гэжэ найдая.
PS. Үсэгэлдэр, холоһоо һуралсалай хоёрдохи үдэртэ, Улаан-Үдын 32-дохи һургуулиин 6-дахи “б” ангиин Сахим журналда “Үдэшын 16 саг болотор орожо шадахагүйт” гэһэн соносхол байгаа. Байдалай заһараагүй һаа, карантинай түгэсэтэр һурагшад Интернет хэрэглэнгүй, номоороол үзэхэнь ха гү?
Автор: Дарима ЦЫБИКДОРЖИЕВА
