787
Искусствын болон эрдэмэй Петровско академиин корреспондент-гэшүүн, эмнэлгын эрдэмэй доктор, профессор, СССР-эй рационализатор, Буряад Уласай болон Орос Уласай габьяата врач Юрий Сангадиевич Савельев хадаа хойто зүгэй ниислэл – Санкт-Петербург хотодо бүгэдэндэ мэдээжэ, эгээл хүндэтэй хүн гээшэ.
Юрий Сангадиевич Байгал-Худариин аймагай Хандала нютагта 1939 оной июнь һарада олон хүүгэдтэй эбтэй бүлэдэ түрэһэн юм. Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда түрэһэн абань болон Григорий Михаил хоёр аханарынь мордоходонь, гэр бүлэеэ тэжээжэ, Иннокентий гэжэ гурбадахи ахань үлэхэдөө, өөрөө эдирхэн аад, үшөө табан дүүнэрээ хараад үлэһэн юм. Юрий хүбүүхэн шэрүүхэн үе сагта үндыһэн, һургуулида ехэ бэрхэ һуража, эмшэн болохые хара багаһаа һанадаг бэлэй.
1957 ондо тэрэ Корсаковай дунда һургуули дүүргээд, Улаан-Үдэ хотын ЛВРЗ-эйн заводто чугунолитейнэ цех соо ажаллахадаа, салин хүлһэеэ суглуулжа, дээдэ һургуули дүүргэхэеэ хүсэлһэн байгаа. Жэл ажаллаад, Эрхүүгэй эмнэлгын институдай аргалгын таһагта эрхимээр шалгалта дабажа, оюутан болоһон юм. Дээдэ мэргэжэлтэй болоод, Юрий Савельев Улаан-Үдын 4-дэхи больницын хирург эмшэнээр табан жэлэй туршада хүдэлһэн байна. Эндэ ажаллаха үедөө Буряадай АССР-эй болон РСФСР-эй габьяата врач В.И.Николаевай хүтэлбэри доро мэргэжэлээ мүлижэ, дүршэл ехэтэй болоһон юм. Энэ үедэ үбшэнтэнэй талаһаа сэдьхэлэй һайхан баярай үгэнүүдые шагнажа, хүндэтэй эмшэн боложо эхилһэн. Мүнөө болотороо Юрий Сангадиевич хайрата Василий Иннокентьевич Николаевые дулааханаар дурсажа байдаг.
1969 ондо Юрий Савельев эрдэм мэргэжэлээ дээшэлүүлжэ, академик Павловай нэрэмжэтэ Ленинградай 1-дэхи эмшэлгын институдта ординатурада һураад, харалга дабажа, аспирантурада һуража захалһан байна. Эндэ тэрэ шэнэ диагностикын аргаар үбшэнтэниие аргалха оньһондо мэргэжээд, 1974 ондо һудаһанай хирургиин эрдэмэй кандидат болоһон гээшэ.
Юрий Савельевтэ институдта үлөөд ажаллахыень дурадхахадань, Буряад Уласай Элүүрые хамгаалгын яаманай гуйлтаар Улаан-Үдынгөө 4-дэхи больницада ажалаа үргэл-жэлүүлээ. Хоёр жэл үнгэрөөд байхада, тэрэл институт Юрий Сангадиевичые Ленинград ерэжэ, ажаллахыень дахин уриһан юм. Савельевтэнэй гэр бүлэ зүбшөөлөө үгэжэ, нүүжэ ошоходонь, ажалынь гурбан таһагтай гэр үгөөд, Ленинград хотын Приморско районой 102-дохи поликлиникын хирургиин таһагые даагшаар хүдэлжэ эхилһэн байна.
1976 ондо Советскэ Союзда түрүүшынхиеэ ангиологиин албан поликлиникын дэргэдэ байгуулагдажа, тэндэ ажаллаад, аймаг хоорондохиин һудаһанай амбулаторно түбые даагшаар томилогдобо. Эндэ ажаллаха үедөө хирургиин шэглэлээр хэдэн шэнэ оньһото аргануудые дурадхажа, рационализаторай һанамжа, авторай үнэмшэлгэнүүдые хамгаалһан юм. Тэдэниинь булта поликлиникын хирургиин таһагуудта нэбтэрүүлэгдээд, амжалтатай ябуулагдадаг.
Эдэ шэнэ дүй дүршэлнүүдые үндэһэлэн, Юрий Савельевэй эмнэлгын- эмхидхэлэй шэнэ түхэл – амбулаторно хирургиин түб байгуулха һанамжань 1986 ондо Ташкент хотодо үнгэрһэн СССР-эй хирургнуудай 31-дэхи съезддэ, 1988 ондо Киевтэ үнгэрһэн хирургнуудай 16-дахи съезддэ дэмжэгдэһэн байха юм.
1991 ондо Юрий Сангадиевич эмнэлгын эрдэмэй докторой нэрэ зэргэ хамгаалһан. Бүхыдөө эрдэмээр бэхижэгдэһэн ажалдаа эмнэлгын шэнэ 67 оньһото арга, 20 операци нэбтэрүүлһэн байна. Тэрэнэй эрдэмтэ ажалнууд экономикын талаар үрэ дүнтэй, Орос гүрэнэй бүхы эмнэлгын түбүүд, Буряад орондошье, мүн хари гүрэндэшье хэрэглэгдэдэг.
Юрий Савельевэй хүтэлбэрилдэг һудаһанай хирургиин түбтэ хэдэн орёо оньһото операцинууд, арганууд хэгдэдэг. Тэрэнэй хүтэлбэри доро хэдэн залуу эрдэмтэд кандидадай болон докторнуудай эрдэмтэ нэрэ хамгаалдаг.
Шухала ажалайнгаа хажуугаар Санкт-Петербургын медицинскэ академи болон Военно-медицинскэ академидэ багшална. Мүнөө Сергей хүбүүнтэеэ суг ажаллажа, уг залгуулжа, бүхы наһандаа шудалһан эрдэм мэдэсэеэ дамжуулна.
Юрий Сангадиевич хэды холо ажаһуудагшье һаа, түрэл тоонто нютагтаяа холбоогоо таһалдаггүй, нютаг зонойнгоо ерэхэдэ, хүндэтэйгөөр угтажа абаад, эмнэлгын газарнуудта оруулжа, арга хүүлдэг.
Иимэл даа, манай суг һургуулида һураһан нүхэр Юра Савельев - мэдээжэ эрдэмтэ хирург, дээдэ шатын врач, Буряад ороноо холо, ойгуур суурхуулжа ябаһан манай буряад хүбүүн.
Автор: Тамара АБИДУЕВА
