​50 жэлэй туршада хүүгэдые баясуулна

Театральна 2016-2017 оной хугасаада Буряадай хүүхэлдэйн “Үльгэр” театр 50 жэлэйнгээ ойн баяр тэмдэглэхэ. Энэ баярта ушарай гаршаг доро мүнөө жэлэй хаһын бүхы хэмжээ нааданууд үнгэрхэ юм.

Буряад Уласай урдаа хараха “Үльгэр” театр ээлжээтэ хаһаяа эрдэм һуралсалай һайндэр – Сентябриин 1-нэй үдэр нээдэг заншалтай болоһон юм. Зунай удаан амаралтануудай һүүлээр үхибүүд һуралсалаа үргэлжэлүүлхэдээ, бултанай дуратай театраа ерэжэ, сэдьхэлээ амаржа, һайхан һанал, хүсэлөөр хүмүүжүүлэгдэнгүй яахаб даа. Бусад театрнуудта адли октябриин тэн багаар ажалаа эхилхэ бэшэ, харин намарай түрүүшын һараһаа эхилдэгынь һайн, зүб лэ гээшэ. Тиимэһээ би өөрынгөө эгээл дуратай театрай ямар зүжэг наадануудаараа үнэн харагшадаа һонирхуулха, баясуулха гээшэб гэжэ уридшалан театрай уран һайханай талаар хүтэлбэрилэгшын орлогшо Анна Шагдыроваһаа мэдэбэб.

Театральна гол талмай дээрэ наадаа дэлгэхэ

“Үльгэрнай” сентябриин 1-нэй үдэрэй 10 сагһаа Улаан-Үдын театральна талмай дээрэ үзэмжэ һайхан наадаяа дэлгэхэ. Үдэрынь театр соогоо бүгэдэндэ һайшаагдаһан “Puppet party” гэһэн шоу наада табиха. Энэ һайндэрэй наадан хэдэн жэлэй туршада баярта ушараар дэлгэгдэдэг. Эндэ театрай хүүхэлдэйнүүдэй эди шэдитэ үйлэ харуулагдажа, хатар наадан болохо юм.

Театр бүхэн хаһаяа жэл бүри шэнэ зүжэгөөр дүүргээд, тэрэ зүжэгөөрөө шэнэ хаһаяа эхилдэг заншалтай. “Үльгэр” энэ удаа заншалаа алдаагүй, “Аистенок и Пугало” гэһэн зүжэгөө сентябриин 2-то табижа, одоол жэлэйнгээ ажалаа эрхим эхилхэ юм.

Санкт-Петербургын мэдээжэ найруулагша Давид Бурман ерэжэ, дүршэлтэ хэшээлнүүдые үнгэргэжэ, удаань энэ зүжэг табиһан юм. Росси дотор болон хари гүрэн дотор мэдээжэ найруулагшын Улаан-Үдэдэ ерэжэ, жэшээтэ зүжэг табилга хадаа “Амар мэндэ, минии театр” гэһэн проектээр бэелүүлэгдээ. Тэрээнһээ урид найруулагша Мария Александрова ерэжэ, “Волк и семеро козлят” табяа бэлэй.

Автор: "Үльгэр" театрай жасаһаа абтаһан фото-зураг
Описание: Казань. "Экият" театр соо баяр ёһололой үедэ

Нигүүлэсхы сэдьхэл хүмүүжүүлнэ

“Хилэн шубуун ба Айбала” гээд энэ “Аистенок и Пугало” гэжэ зүжэгэй нэрэ буряадаар оршуулжа болоно. Ехэ һонин, дулаахан, нигүүлэсхы хандаса харуулһан эди шэдитэ онтохон. Айбалые хүн зон огород соогоо, тариһан ургасыень шубуудай тоншожо эдижэрхихэгүйн тула табиба гээшэ. Томо зон эди шэдидэ үнэншэдэггүй, ямар нэгэ юрын юумэндэл мэтэ, хайхарамжагүйгөөр хандадаг ха юм даа. Бүхэли зунаа гэрэй эзэндэ туһалжа байһан Айбалаа хүйтэн намар болоходонь, гэртээ оруулангүй, тэрэ зандань орхижорхино. Шанга һалхинда үлеэгдэжэл байһан Айбала, газарһаа тэрэниие хобхолон ходолжо хаяхыень һалхиниие гуйна. Сүлөө гараһан Айбала аяншалгада гарана. Гэнтэ харан гэһээнь, хилэн шубууд дулаан орон руугаа ниидэхэ гээд нэгэ хилэнэй багахан дальбараа үбдэжэ, ахир шадалгүй байхадань, гансаарынь орхихо аргагүй хадаа, өөһэдынгөө заншалаар тэрээнээ алаад ошохо гэжэ шиидэнэ. Харин шубуудые айлгажа зогсодог Айбала тэрэ багахан шубууханиие хайрлажа, “Намда үлөөгты, би хараад, абаад байхаб”, - гэжэ найдуулна. Иимэ һайхан сэдьхэлэй ябадалаар эхилһэн онтохон юугээр дүүрэхэб, харагшад өөһэдөө үзэжэ ойлгохо ёһотой. Томошуулда хэлэхэдэ, хүүхэлдэйн театрнууд багахан үхибүүдэй хүмүүжэлдэ һайн талаһаа ехэхэн лэ үүргэ дүүргэдэг ха юм даа. “Үльгэр” театраа дэмжэжэ, үхибүүдээрээ ерэлсэжэл байгыт даа.

Жэшээ абамаар түрүүшүүлэй тоодо

Сентябриин 11-һээ “Үльгэрэй” нэгэ бүлэг Красноярск хотодо үнгэрхэ Бүхэроссиин хүүхэлдэйн театрнуудай “Языки мира” гэһэн түрүүшын фестивальда хабаадахань. Энэ фестивальда Россиин томо, түрүү театрнуудые хүндэтэ айлшадаар уряа. Тэдэнэй тоодо Образцовай нэрэмжэтэ театр, Хакасиин, Буряадаймнай “Үльгэр” болон бусад мэдээжэ театрнууд оронхой. Сентябриин 10-һаа 26 хүрэтэр үнгэрхэ тус фестивалиин түрүүшын дүрбэн үдэр түрүү театрнууд өөһэдынгөө эрхим зүжэгүүдые жэшээ болгон харуулха. Удаадахи үдэрнүүдтэ зохёохы ажалай лабораторинууд ажаллаад, багахан зүжэгүүдые табиха. Манай театр “Под вечным светом Кумалана” гэһэн зүжэгөө абаашажа табиха юм.

Хүдөөгэй үхибүүдые баясуулдаг

Сентябриин 26-28 хүрэтэр “Үльгэрэй” үшөө нэгэ бүлэг Зэдын аймагаар гастрольдо гараха. Хүдөө аймагуудаар ябажа, наада зүжэгүүдээ дэлгэхэ арга Буряад Уласай соёлой яаманай дэмжэлтээр, тусхай мүнгэн зөөриин һомололгоор олгогдонхой.

- Бидэ нёдондонһоо Буряад ороной Хойто-Байгалай, Баргажанай болон Улаан-Үдэдэ дүтын аймагуудаар гастрольнуудта гараабди. Энэ проектнай мүнөө жэл баһал үргэлжэлүүлэгдэхэ юм, - гэжэ Анна Шагдырова мэдээсэбэ.

Эрхүү можо руу “Үльгэр” һүүлэй жэлнүүдтэ үнинэй ошоогүй аад, мүнөө ноябриин 2 - 8-най үдэрнүүдтэ баһал гастрольдо гарахань. Энэ хэмжээ ябуулга баһал һайшаалтай.

Гэхэ зуура, үнинэй репертуарһаа гаргагдаһан “Все мыши любят сыр”, “Карлик – нос” гэһэн зүжэгүүд дахин һэргээгдэхэнь. Удха шанараараа һонин, һайханаар бүтээгдэһэн зүжэгүүд алишье сагта харагшадтаа һайшаагдажал байдаг ха юм даа. Репертуарһаа абтагдаһан зүжэгүүдые дахин дэлгэхэдэнь, хүн зон һонирхохол байха. Тэрэ үеын үхибүүд томо болоод, шэнэ үхибүүд ургана ха юм даа. Энэ хэрэг одоо һайшаалтай, Буряад драмын театр репертуарһаа болигогдоһон зүжэгүүдээ дахин табяа һаань, олон зон дуратайгаар ерэхэл һэн, мүнгэн орошо орохол һэн бэзэ. Энээн тухай Буряад ороной зон ходол һанамжалдаг.

“Зархайн шэдитэ үльгэрнүүд”

Октябриин 22-23-най үдэрнүүдтэ заншалта ёһоороо “Зархайн шэдитэ үльгэрнүүд” гэһэн хүүгэдэй театральна бүлэгүүдэй хоорондохи харалган гурбадахияа үнгэргэгдэхэ.

- Энэ хэмжээ ябуулга жэл бүри улам хүгжэнэ, үхибүүдэй хандаса ондоо болоо. Зүжэгүүдээ уран бэлигтэйгээр, удха шанартайгаар табидаг болоһониинь, үнэн зүрхэнһөө оролдоһониинь эли тодорно. Эндэ һайн шангуудые бэлдэнхэйбди. “Алтан баг” гэһэн шангууд уран зураашан Зоригто Доржиевай эскизээр бүтээгдэжэ, энэ хэмжээ ябуулгын һүр һүлдэ өөдэнь үргэнэ, - гэжэ Анна Ильинична тэмдэглээ.

Гэр бүлын хүмүүжэлдэ туһатай

Театрай артист болон найруулагша Алдар Хэшигтуев нёдондо ехэ һонин проект дурадхажа, бэелүүлжэ эхилһэн байна. Тус ажалынь “Гэр бүлын театр” гэжэ нэрлэгдээд, харагшадта, гэртэхиндэ һайшаагдаа. Эндэ үхибүүд гэртэхинтэеэ ерэжэ, гар дороо байһан хэрэгсэлнүүдээр, жэшээнь, подушкаар, наадажа, тэрээндээ ами оруулжа, хүүхэлдэй болгоод, булта хабаадалсажа, онтохо ябууд зохёожо нааданад. Энэ хэмжээн түрэлхидтэ хүмүүжэлэй талаар угаа туһатай гэжэ онсололтой.

Юуб гэхэдэ, мүнөө үеын сүлөөгүй байдалда, үхибүүдэй интернет, телевизорээр бүхы сагаа һамааруулдаг үе сагта, иигэжэ үхибүүдтэеэ харилсажа, тэдэнэйнгээ һанал бодол, энэ тэрэ ушарта ямар нэгэ үйлэдэ хандалга ойлгожо абана ха юм. Нааданай үедэ психолог мэргэжэлтэн тэдэниие анхаржа һуудаг, һүүлдэнь түрэлхид психологһоо асуудалнуудые һураха, туһатай зүбшэлнүүдые абаха аргатай. Энэ проект тон хэрэгтэй гэжэ тодороо хадаа, мүнөөшье шэнэ хаһада амжалтатай ябуулагдаха бэзэ.

Мүнөө жэлдэ “Субботний папа” гэһэн проект эхилэгдээр түсэблэгдэнхэй. Эндэ эсэгэнэр үхибүүдтэеэ ерэжэ, зүжэгүүдтэ хабаадалсаха. Эхилхэдээ, һарын нэгэ удаа болохо, тиигэһээр аша туһатай байбал, хүгжэнэ ааб даа.

Үхибүүдтэ дуратайл хүн эндэ хүдэлдэг

“Үльгэр” театр хүүгэдэй сэсэрлигүүд, һургуулинуудаар ябахын хажуугаар, нигүүлэсхы ажалаа мартадаггүй. “Доктор клоун” гэһэн хэмжээ ябуулгань үргэлжэлүүлэгдэхэ, ямаршье түлбэригүйгөөр ажаһуудалай хүшэр байдалда ороһон үхибүүдэй интернат, байшангуудаар ябажа, наадаа дэлгэдэг болон театр руу баһал уридаг юм.

Хүүхэлдэйн театрта онсо сэдьхэлтэй хүнүүд ажаллаха ёһотой. Эндэ ажалшад дуталдадаггүй. Саг соогоо шэнэ мэргэжэлтэд ерээд байдаг. Мүн хэрэгтэй мэргэжэлнүүдтэ залуушуулые һургалгын ажал талада үлэдэггүй. Жэшээнь, мүнөө жэл багшанарай колледжын уран зурагай таһаг дүүргэһэн Чимита Зундуева “Үльгэрэй” зууршалгаар Санкт-Петербургын театральна искусствын академиин хүүхэлдэйн театрай уран зураашанай таһагай оюутан болоо. Һуралсалай һүүлээр Чимита Улаан-Үдынгээ театрта ерэжэ, ажаллаха уялгатай.

Анна Шагдыровагай хэлэһээр, энэ академи драматургнуудай, абяа буулгадаг операторнуудай, артистнуудай болон театрта хабаатай мэргэжэлдэ һургадаг. Манай Буряад ороной оюутад “Үльгэр” театрта хандажа, тэрэ академи руу зууршалга абаха аргатай юм. Зүгөөр, һүүлдэнь, мэргэжэлтэй болоод, заабол һөөргөө бусажа, “Үльгэртэ” ажаллаха ёһотой.

Бүгэдэндэ һайшаагдаһан, томошуул, багашуулайшье эгээл дуратай театрай энэ жэлэй шэнэ хаһаарнь бэе бэеэ амаршалая! Харин“Үльгэрэй” ажалшад олон харагшадайнгаа найдал бууруулхагүй, ходол баясуулжа байхаяа мэдүүлнэ.

Автор: "Үльгэр" театрай жасаһаа абтаһан фото-зураг

Описание: Казань хотодо гастрольдо