​Үбһэ тэжээлтэй үбэлжэлгэ хэм соогоо

Буряад Уласта хамта дээ­рээ 381,4 мянган толгой мал ондо орожо байна: 370 мянганиинь бодо мал, 160 мянган толгой үнеэд, 69 мянган адуун, 290 мянган толгой хони ямаад, тэдэнэй 111 мянганиинь эхэ хонид гэжэ тоологдоно.

Үбһэ тэжээл һайн шанартай

Нёдондонойхитой жэшэбэл, мүнөө жэлдэ яhала һайн шанартай үбhэ тэжээл бэлдэгдээ. Бүхыдөө 435, 77 мянган тонно үбhэ тэжэ­эл нөөсэлэгдөө, энэнь нэгэ толгой малда 11, 4 центнер болоно.

- Хамта дээрээ хэды шэнээн тэ­жээл бэлдэгдээб гэжэ тодорхойл­бол, 881 мянган тонно үбһэн, 13,1 мянган тонно сенаж, 16 мянган тонно һолоомо, 38,5 мянган тонно силос, 19,1 мянган тонно орооһото ургамалнууд, - гэжэ Буряад Уласай хүдөө ажахын сайдай орлогшо Пётр Брыков мэдээсэбэ.

Энээнhээ гадна үшөө 28 мян­ган шахуу тонно тэжээл худалдажа абтаһан байна. Үбһэ, һолоомо ай­магууд бэе бэедээ наймаалаа. Ха­рин орооһоной фураж хүршэ Эрхүү можоһоо болон Үбэр Байгалай хизаарһаа асарагдаа. Мүн манайхин хүршэнэрэйнгээ дэбисхэр дээрэ үбһэ сабшаhан байна.

Мүнөө жэлдэ малай үбэлжөөндэ хэрэгтэй тэжээлэй 91,4 хубинь бэл­дэгдээ гэжэ тэмдэглэлтэй. Бэшүүр, Зэдэ, Загарай, Ивалга, Хэжэнгэ, Мухар-Шэбэр, Аха, Байгал шада­рай, Захаамин, Түнхэн аймагууда­ар малда хэрэгтэй тэжээл бүрин нөөсэлэгдэнхэй. Харин малай тэ­жээлээр дуталдаһан аймагууд гэхэ­дэ, Кабанскын – 75,3 , Хори - 81, 3, Баргажан – 83, 5 процент, Сэлэнгэ – 84,8 , Ярууна, Хяагта аймагууд– 89,4 процент.

Мүнөөдэрэй байдалаар, За­хаамин, Бэшүүр, Мухар-Шэ­бэр, Зэдэ аймагуудта үлүү үбһэн нөөсэлэгдэнхэй, тэдэнһээ худал­дажа абахада болоно. Мүн Эрхүү можоһоо, Үбэр Байгалай болон Ал­тайн хизаарнуудһаа үбһэ тэжээл ху­далдажа абаха тухай хэлсээн бата­лагданхай.

Долоон хоног бүри Хүдөө ажахын яаман аймагуудай хүдөө ажахын таһагуудһаа, үйлэдбэрилэгшэдһөө малай үбһэ тэжээлэй нөөсэ тухай мэдээнүүдые суглуулжа байдаг.

- Февралиин 1-эй байдалаар, Бу­ряад Уласай хүдөөгэй ажахынууд­та 352, 4 мянган тонно үбһэн, 5,26 мянган сенаж, 6, 41 мянган тонно һолоомон, 21, 21 мянган тонно но­гоон тэжээл, 7,65 мянган тонно фу­раж үлэнхэй, - гэжэ Пётр Брыков тэмдэглээ.

Шононуудһаа мал гарзална

Дүрбэн хүлтэй «хүдөөгэй хүйхэр” гэжэ арад зон соо нэршэһэн шоно алишье сагта малшадта хохидол асардаг. Тэдэниие усадхаха асуудал ганса хүдөө ажахынхидай бэшэ, ха­рин энээндэ хабаатай бэшэшье ал­бануудай урда табигданхай.

- Шонын шүдэнһөө 244 толгой эбэртэ бодо мал, 223 толгой хони ямаан, 138 толгой адуун хосо­роо. Энээнэй гарза 10 сая түхэриг мүнгэнһөө дээшэ гэжэ тоологдоно, харин тоо баримтанууд үшөө хүсэд бүридхэгдөөдүй, хоёр дахин ехэ байжашье магад, - гэжэ Пётр Бры­ков хэлэнэ.

Байгаали ашаглалгые хиналгын Буряадай албанай мэдээгээр, Бу­ряад Уласай Засагай газарай 2010 оной мартын 9-дэ баталһан тогто­олой ёhоор, уласай һангай мүнгэ зөөриһөө агнагдаһан нэгэ шонын түлөө 5 мянган түхэриг түлэгдэдэг. Мүн аймаг бүхэндэ шонын тоо бүридхэлгые гуримшуулалгын хэмжээндэ хороогдоһон нэгэ толгой шонын түлөө 1,5-5 мянга хүрэтэр мүнгэн түлэгдэхэ ёһотой.

Байгаали ашаглалгые хинал­гын Буряадай албан Хүдөө ажахын яамантай, малай аргын албанай хүтэлбэритэй хамта 2016-2018 ону­удта Буряад Уласай газар дээрэ шо­нын тоо гуримшуулха талаар хэм­жээ ябуулгануудай түсэб бэлдэнхэй. Хүдөө ажахынхидай мэдээсэхэтэй сасуу шонын ушарһан газарта тус­хай бригада дары гарадаг юм.

Хүдөөгэйхин ехэнхи ушарта ма­лаа һайнаар харадаггүй, адуулдаггүй эзэдтэй буусануудта үдэрэй сагта добтолдог. Тиимэһээ мал манадаг, адуулдаг ажалшадые томилолгодо анхаралаа табихыень аймагуудай толгойлогшодто сайдай орлогшо дурадхаа.

“Оршон тойронхиие хамгаал­ха тухай” гэһэн Федеральна хуу­лиин ёһоор, гүрэнэй бүридхэлдэ абтагдаһанай һүүлээр лэ хорото бодосуудые шоно хороолгодо хэрэглэхэ аргатай юм, - гэжэ Пётр Бры­ков тодорхойлбо.

Үнгэржэ байһан малай үбэлжэлгын үедэ аймагуудай сомонууд яаманай мэдэлэй эмхи зургаануудта даалгаг­данхай. Саг соогоо хэгдэжэ байһан ажалай асуудалаар штабай зүблөөн эмхидхэгдэдэг. Тэндэ ажаябуулгын талаар тоосоон хэгдэжэ, аймагуудай толгойлогшодто элдэб оһолто уша­рай тохёолдобол, бэлэн байхын тула һарын хугасаада хүрэхэ үбһэ тэжээ­лээр хангаха, хүдөөгэй сомоной дар­ганарта тусхай талмай дээрэ адуулха энэ хэрэгые ёhото хэмжээндэ эмхид­хэхэ асуудалнууд