Театр гээшэ ямар нэгэ шэдитэ үльгэр домогой юртэмсэ мэтээр һанагдадаг. Юундэб гэхэдэ, харагшадай сэдьхэлдэ арюухан мэдэрэл түрүүлхэ аргатай. Театр хадаа хүниие хүмүүжүүлгэдэ һайн нүлөө үзүүлдэг гээшэ. Арад зондоо баяр асардаг артистын хүнгэн бэшэ ажал шэлэһэн хүнүүд энэ үдэр мэргэжэлтэ hайндэрөө Буряад драмын театр соо тэмдэглэбэ.
Үндэр хэмжээндэ жэлээ үнгэргөө
Улаан-Үдын театрнуудта жэлэй хугасаада мянга хахад зүжэгүүд болон тоглолто нааданууд табигдадаг. Тэдэниие 350 мянган хүн ерэжэ хараһан байна.
Буряад Уласай Соёлой яаманай сайдай уялга дүүргэгшэ Тимур Цыбиков бүгэдэниие Театрай уласхоорондын һайндэрөөр амаршалба.
- Театрта танай зохёохы ажалыетнай үндэрөөр сэгнэгшэд лэ ерэнэ ха юм даа. Тандаа үнэн сэхэ харагшадай зүгһөө халуун баярые хүргэнэб. Энэ хүнгэн бэшэ мэргэжэл шэлэжэ, үнэн сэхээр ажаллажа ябаһыетнай ойлгонобди. Танай ажал хүнгэн болгохо, салингыетнай дээшэлүүлхэ гэжэ оролдожо байдагбди. Мүнгэ зөөриин талаар мүнөө хэсүү байдал тохёолдонхой гэжэ мэдээжэ. Гэбэшье гүрэн түрэ театрнуудта оршон үеын эрилтэнүүдтэ харюусама эрхэ байдалда ажаллаха арга боломжо олгохо гэжэ оролдоно ха юм даа, - гэжэ сайдай уялга дүүргэгшэ тэмдэглээ.
Буряадай театрнуудта үнгэрэгшэ 2016 ондо хэдэн томо хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдөө, горитой амжалтанууд туйлагдаа гэжэ сайд онсолбо.
- Эгээл мартагдашагүй хэмжээ ябуулга гэбэл, Москва, Санкт-Петербург хотонуудта үнгэргэгдэhэн Улаан-Yдын соёлой үдэрнүүд. Бүхы театрнууд эндэ хабаадаа. Хэрбээ манай оперо болон баледэй театр Ехэ, Мариинскэ театрнуудтай үнинэй холбоо барисаатай ажалладаг һаань, хүүхэлдэйн “Үльгэр” театр түрүүшынхиеэ иимэ ехэ хэмжээнэй үйлэ хэрэгтэ хабаадаба гээшэ, - гэжэ Тимур Гомбожапович мэдээсэбэ.
Найдалыень харюулха
Гүрэнэй түб хотонуудта Улаан-Үдын соёлой үдэрнүүдые эмхидхэлгэ хадаа театрнуудай саашанхи хүгжэлтэдэ нүлөө үзүүлхэнь дамжаггүй. Буряад орондо соёл, урлагай элдэб һалбаринууд хүгжэнги гэжэ засаг түрэдэшье, хүн зондошье харуулжа, ондоо театрнуудтай харилсажа, дүй дүршэл халан абаха арга болоно. Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряад драмын театр “Алтан сэргэ” гэһэн драмын театрнуудай фестиваль эмхидхэдэг болоһоор, Вахтанговай нэрэмжэтэ театртай дүтэ харилсадаг болонхой. Ород драмын театр Санкт-Петербургын Балтийска байшан соо зүжэг наадаяа амжалтатайгаар табижа, үндэр сэгнэлтэдэ хүртөө. Мүнөөшье энэ театр Красноярск хотодо Сергей Левицкиин табиһан “Фронтовичка” гэһэн зүжэгөө табяад, нютагаа бусажа ябанад.
Ородой театрай ажаябуулагшадай холбооной түрүүлэгшэ Александр Калягинай эльгээһэн бэшэг Буряадай таһагай түрүүлэгшэ Дмитрий Панков дамжуулба:
“Театрта сэдьхэлээрээ дурлангүй алба хэжэ болодоггүй. Бидэнэй энэ хүшэр ажал шэлэжэ, үнэн зүрхэнһөө ажаллажа байһыемнай харагшад ойлгожо, сэгнэжэ байһандань бидэ баяртайбди. Бидэндэ харагшаднай дуратай, тиимэһээ бидэ тэдэнэй найдал харюулха ёhотойбди”.
Эрхимүүд тодороо
Жэл бүри энэ үдэр эрхим артистнуудта, театрай хүдэлмэрилэгшэдтэ хэдэн шэглэлээр шангуудые олгодог заншал бии. Тиигэжэ мүнөө жэлэй “Театрай эрхим алба хаагша” гэһэн шанда “Үльгэр» хүүхэлдэйн театрай уран зурааша-конструктор, хүүхэлдэйнүүдые бүтээгшэ Вячеслав Комаров хүртэбэ.
“Эхэнэрэй хоёрдохи талын эрхим роль” гэһэн шэглэлээр “Үльгэр” театрай артист Аюна Жаргалова “Будамшуу” гэһэн зүжэгтэ Миисгэйн роль наадаһанай түлөө хүртэбэ.
“Эрэ хүнэй хоёрдохи талын эрхим роль” гэһэн шан Ород драмын театрай артист Николай Брагинда “Пьяные” гэһэн зүжэгтэ наадаһанай түлөө олгогдобо.
“Эгээл эрхим оперын дуушан” гэһэн шан Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй театрай гол дуушан Билигма Ринчиновада барюулагдаба.
“Эрхим балетнэ артистнууд” гэһэн шэглэлээр энэл театрай Лия Балданова Баяр Жамбалов хоёр шалгараа.
“Эхэнэрэй эгээл эрхим роль” гэһэн шан Буряад драмын театрай артист Саяна Цыдыповада олгогдобо.
“Эрэ хүнэй эгээл эрхим роль” гэһэн шанда Ород драмын театрай артист Леонид Иванов “Преступление и наказание” гэһэн зүжэгтэ Мармеладовай роль наадаһанайнгаа түлөө хүртэбэ.
“Эрхим сценограф” гэжэ шанда энэл театрай ахамад уран зурааша Вадим Бройко хүртэбэ.
«Эгээл эрхим найруулагша” гэһэн шанда Буряад драмын театрай залуу найруулагша Сойжин Жамбаловада олгогдобо.
“Нэр хүндын түлөө” гэһэн шан Буряадай оперо болон баледэй театрай ветеран Доржо-Ханда Галсановада барюулагдаба. Мүн тэрээндэ курортдо амарха путёвко үгтэбэ.
“Зохёохы нүхэсэл” гэһэн шанда Залуушуулай уран һайханай театрай найруулагша Артём Баскаков “Намжил Нимбуев. Шүлэгүүд” гэһэн зүжэгэй түлөө хүртэбэ.
Лариса Егоровагай тусхай шан
Ородой Холбоото Уласай арадай артист Лариса Егорова 20 жэлэй туршада “Бүһэтэй хүнэй эгээл эрхим роль” гэһэн тусхай шан олгодог юм. Мүнөө жэлдэ энэ шан Буряад драмын театрай артист Чимит Дондоковто үгтэбэ.
- Энэ үдэр Буряад театрай үндэhэ hуури табигшадые нэрлэнгүй байхын аргагүй. Аяар холын 1932 онһоо эхилжэ, бүхы наһаараа Буряад театрта үнэн сэхэ алба хэһэн манай хүндэтэ аха захатанаа дурсая. СССР-эй арадай артист Мария Степанова, Ородой Холбоото Уласай арадай артистнууд Владимир Халматов, Найдан Гендунова, Петр Николаев, Жамса Иванов, Сундуп Рабсалов болон бусад олон бэлигтэйшүүлэй хажууда ажаллаха аза талаантай байһандаа омогорходогби. Эдэ зон ходол бидэниие, тэрэ үеын залуушуулые, дэмжэжэ байдаг һэн. Тиимэһээ би залуушуулые дэмжэжэ, эрмэлзэл дүүрэн, зохёохы ажалдаа урагшатай ябахыень хүсэдэгби, - гэжэ Лариса Ильинична хэлэбэ.
Эгээл эрхим театр
Буряад Уласай Соёлой яаман жэл бүри “Эгээл эрхим театр” гэжэ тусхай шан олгодог. Мүнөө жэлдэ тус шанда Буряадай оперо болон баледэй театр хүртэбэ.
- Театрнууд соо эгээл эрхимыень элирүүлхэнь хүшэр байгаа. Зүгөөр тэдэнэй бүхы ажаябуулгыень хаража үзөөбди. Оперо, баледэй театр харагшадайнгаа тоо олошоруулжа, олзо оршоёо ехэ болгоо бшуу, - гэжэ соёлой сайд мэдүүлбэ.
Гомбо Цыдынжаповай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй оперо болон баледэй театрай захирал Аюна Цыбикдоржиева тобшохоноор өөһэдынгөө ажал тухай хөөрэбэ.
- Мүнөө бидэ хоёр зүжэг бэлдэжэ байнабди. Апрель һарада Вердиин “Бал-маскарад» гэһэн оперо табихамнай. Мариинскэ театрай дирижёр Леонид Корчма ерэжэ, бэлдэлсэжэ байна. Мүн балетнэ “Капель” гэһэн зүжэгтэ Италиһаа уран зурааша, хубсаһанай талаар уран зурааша, балетмейстер уригданхай, бэлэдхэлэй ажал боложо байна. Эсэшэ сусашагүй ажалаар мэргэжэлтэ һайндэрөө угтажа байнабди, - гэжэ Аюна Владимировна мэдээсэбэ.
Сэхыень хэлэхэдэ, энэ театрта омогорхомоор зүйлнүүд олон. Нёдондо Ехэ театрай тайзан дээрэ, Мариинскэ болон Александрийска театрнууд зүжэг наадаяа харуулжа, тон эрхим сэгнэлтэдэ хүртөө hэн. Эдэ амжалтанууд Буряадай түрүү театрта үшөө үндэр дүнгүүдые туйлаха зориг эрмэлзэл түхөөнэ. Нёдондо энэ театр гүрэнэй грантда хүртэжэ, домог суута “Красавица Ангара” гэһэн балет дахин найруулжа табяа бэлэй.
Мэргэжэлтэ hайндэртэй дашарамдуулан, Буряад ороной театрнуудай жэлэй ажалай дүнгүүд согсологдожо, эрхимүүд тодоржо урмашуулагдаба гээшэ. Театр бүхэн һонирхолтой, шог зугаатай наадануудые дэлгэжэ, заншалта “капустник” үнгэргэгдэжэ, артистнууд сог залитайгаар hайндэрөө тэмдэглэбэ.
Цырегма Сампиловагай гэрэл зурагууд
Һайндэрэй үдэшын үедэ