​Арсалан Бидагаров: "Эжынгээ һайгаар дуратай ажалда ябанаб"

Анхан хүүхэлдэйн театрай артистнуудые хүн зон хүсэд танидаггүй һэн. Хүшэгын саана бэеэ нюугаад, хүүхэлдэйнүүдые баряад наададаг байгаа. Харин һүүлэй жэлнүүдтэ онол аргануудынь хубилжа, шэ­нээр ажалладаг болоходоо, ар­тистнууд зондо харагдадаг болоо. Мүнөө эдэ артистнуудые хүн зон танидаг. Манай мүнөөдэрэй айл­шан Арсалан Бидагаров ганса хүүхэлдэйн театрта бэшэ, мүн он­доо ажал ябуулжа, арад зондоо мэдээжэ болоһон гээшэ. Театрай һайндэртэ Арсалан Бидагаровай зохёохы ажалайнь 15 жэлэй ойн баярта дашарамдуулан, бидэ тэрэ­энтэй хөөрэлдэбэбди.

- Арсалан, та бэлиг шадабари­тай, бэрхэ артист гэжэ олондо мэ­дээжэ. Хүүхэлдэйн театрай арти­стын ажал өөрсэ.

- Сэхыень хэлэхэдэ, хүүхэлдэйн театрта ажаллаха гээшэ тон харю­усалгатай ажал юм. Энэ ажал нам­да, минии зүрхэ сэдьхэлдэ тон дүтэ. Хүн бүхэн өөрын зам харгытай бай­даг. Yнэн зүрхэнһөө наадаагүй һаа, үхибүүд үнэншэхэгүй, үхибүүдые мэхэлжэ шадахагүйш. Сэдьхэлһээ на­адажа шадаагүй һаа, театрһаа гараха хэрэгтэй.

- Yхибүүдые ойлгожо шадаха хэрэгтэй ха. Артист сэдьхэлээрээ өөрөө үхибүүн мэтэ байха ёһотой бэшэ гү?

- Тиимэ даа, ямар нэгэ шэдитэ үйлэ хэрэгтэ өөрөө сэдьхэлээрээ үнэншэжэ, этигэжэ харуулаагүй һаа, хүн шамда яажа үнэншэхэб? Ажабай­далай боро юрьеэн соо энэ хара, тэрэ сагаан гээд ябахада, һонирхолгүй бшуу. Тиимэһээ хүн бүхэн сэдьхэл­дээ үхибүүн шэнги байха ёhотой. Үхибүүд юумые өөрынхеэрээ ойлго­дог, һайхан харасатай, ондоохоноор бодомжолдог зон гүб даа. Энээниие дотороо хадагалан ябаха шухала. Үхибүүдэй хандаса, харилсаанһаа нарин, һайхан, сэлмэг, арюун юун байхаб!

- Та хүүхэлдэйн театрай артист, мүн уранаар үгэ хэлэгшэ, түрэ найр болон бусад хэмжээнүүдые хүтэлдэг гэжэ суурханхайт. Энэ бэлиг шадабариинтнай эхин хаанаһааб?

- Сэхыень хэлэхэдэ, минии түрэһэн эсэгэ Буряад драмын те­атрай зүжэгшэн байһан, зүблэлтэ засагай үедэ ажаллаһан, мүнөө бур­ханай орондо ошонхой. Би балшар бага наһанһаа Буряад драмын театр соо үндыһэнби. Бүхы зүжэгүүдэй репетицинүүдые харадаг байгааб, багаһаа үхибүүдэй рольдо наадажа, тайзан дээрэ гарадагшье байһанби. Тэрэ үедэ ажалладаг бүхы бэлиг­тэй, мэдээжэ артистнуудые хаража, театрай шэдитэ нюусанууд минии анхарал татажа эхилһэн. Томо бо­лоходоо, шүдэнэй эмшэн болохо хүсэлтэй байгааб. Нэгэтэ минии эжы Санкт-Петербургда Буряад театрай артистнуудые hургахань, туршаха гүш гэжэ намда дурадхаһан юм. Би юрэ туршахам гэhэн аад, шалгалта барин гэхэдээ, орошоо һэм. Эжым­ни олон артистнуудтай дүтэ танил байһан, сэдьхэлээрээ театрые ойл­годог байгаа хаш. Мүнөө би эжыдээ тон ехэ баяртайб. Эжынгээ һайгаар өөрынгөө дуратай ажалда үнэн зүрхэнһөө ажаллажа ябана гээшэб.

- Та ганса хүүхэлдэйн зүжэгүүдтэ наадаад байдаг бэшэ, мүн ондоошье шэглэлээр бэеэ туршажа, бэлиг шадабаряараа харагшадаа гайхуулжа ябадаг гэ­эшэт.

- Минии дүтын нүхэр Олег Юмов Буряад драмын театрта “Туран­дот” болон “Старик и море” гэһэн зүжэгүүдые найруулжа табиһан юм. Тэндэ минии рольнуудые наадаха­дамни, хүн зон: “Ши хүүхэлдэйн теа­трай артист аад, ямар һайнаар наада­набши”, - гэжэ ехэтэ гайхаа ха. Бишье өөрөө абынгаа наадажа байһан теа­трай тайзан дээрэ наадаһандаа уяра­ашьеб, тон ехээр баярлаашье, баяса­ашье һэм. Бидэ, хүүхэлдэйн театрай артистнууд, драмын театрта наада­жа шадахабди, харин драмын артист хүүхэлдэйн театрта наадажа шадаха гү – энэ асуудал хэлсээтэй (шоглон энеэнэ).

- Арбан табан жэлэй туршада элдэб харагшадтай ушараат. Ха­рагшад тэрэл зандаа гээшэ гү, али жэл бүри ондоо боложо байдаг гэ­эшэ гү?

- Наадаһаар байтарнай, аяар 15 жэл үнгэршэбэл даа. Энэ юрын ажал бэшэл даа, харин хуби заяа­най харгы зам гээшэ. Залуушуулда, эдиршүүлдэ зүжэг харуулха гээшэ нангин хэрэг. Эдэ жэлнүүдэй хуга­саада харагшаднай тад ондоо болоо. Минии үетэнэй, дүү хүбүүд, баса­гадай үхибүүд зүжэг наада харадаг байгаа, мүнөө үшөө ондоо үеын үхибүүд ерэдэг болонхой. Тэрэ үеын харагшаднай томо болоходоо, танай зүжэгүүд дээрэ үндыгөөбди гэжэ ба­ясуулдаг. Мүнөө сагай үхибүүд тад ондоо, хэлэнииньшье, бодолыньшье. Би, 36 наһатай хүн, долоотой хүнтэй хөөрэлдэжэ байхадаа, гайхадагби. Энэ долоотойхон үхибүүн томо хүн шэнгеэр, ухаатайгаар дуугардаг, ма­най үеынхидhээ тад ондоо hанал бодолтой болонхой. Тиимэhээ ажалаа шэнээр ябуулха гээшэ сагай эрилтэ бшуу. Алишье үе сагта, тан­хим соо 7 хүн гү, 70, 700-гаадшье ха­рагшад байг, тон адляар, үнэншэмэ һайнаар наадахал хэрэгтэй. Хотын гү, хүдөөгэй үхибүүд гү, томошуул гү, багашуул гү – илгаагүй. Театрта ерээл хадаа манай харагшад гээшэ, бултандань адляар хандаха шуха­ла. Долоон харагшадай нэгэниинь­шье һаа, зүжэгэй һүүлээр хараһан зүжэгэй үйлэнүүдые ухаандаа буй­луулжа, бодомжолжо байгаа һаань, ажалнай үрэ дүнтэй гээшэ.

- Сугтаа ажалладаг нүхэд тухай­гаа хөөрэжэ үгыт...

- Манай театрта ондоо театрнууд­та орходоо үсөөхэн артистнууд ажал­ладаг. Булта эбтэй эетэйгээр хэлсэ­жэ, нэгэн дуугаар ажалаа ябуулдаг. Бултыемнай нэгэдүүлдэг хүн хадаа манай ахатан, уран һайханай талаар хүтэлбэрилэгшэ Эрдэни Жалцанов. Эрдэни Бато-Очирович тон бэрхэ хүн гээшэ. Ямар ехэ эрмэлзэлтэй, хүсэл һаналтай, урагшаа тэгүүлһэн бодол­той хүн гээшэб! Эндэ ажалладаг зон, артистнууд, хүүхэлдэй бүтээдэг уран гартан, зураашад, хубсаһа оёгшод – булта нэгэдэһэн, урагшаа һанаатай зон. Тиимэhээ ажалнай урагшатай ха юм. Мүнөө Монгол оронһоо залуу зүжэгшэд ерэнхэй. Хоёр хүбүүд, гур­бан басагад. Тэдэ Санкт-Петербургда манай hураhан һургуули дүүргэһэн юм. Манай багшанарта заалгаһан хадаа нэгэл маягаар ажалаа ябуул­даг, һанал бодолнайшье адли. За­луушуултай ажаллахада урматай, тэдээнтэй адли, сэдьхэлээрээ залуу болоһон мэтэ.

- Хүүхэлдэйн “Үльгэр” театр үе болоод лэ, шэнэ зүжэгүүдые та­бижа байдаг. Тон һайн гэжэ ямар найруулгануудые тэмдэглэхэ бай­набта?

- Манай театрай табиһан һайн найруулганууд олон гэжэ хэлэлтэй. Зүгөөр Эрдэни Бато-Очировичай табиһан “Байгалай хүүхэн Ангара” гэһэн зүжэг Ород гүрэн дотор бо­лон хари гүрэнөөршье харуулагда­жа, бүгэдэндэ һайшаагдаа. Харагшад “дуулаһан шэнги, уянгатай зүжэг” гэжэ тэмдэглээ бшуу. “Хун шубуун” гэжэ зүжэгтэ харагшад үндэр сэг­нэлтэ үгөө юм. Эдэ найруулганууд буряад зон бурхан сахюусадаа сахи­жа, угаа уһанда хаянгүй ябаха ёhотой гэжэ эдиршүүлые хүмүүжүүлгын та­лаар тон ехэ удха шанартай. Буряад арад хэн гээшэб, ямар һанал бодол­той, заншал байдалтай зон гээшэб гэжэ ургажа ябаа үетэндэ ойлгуулха гээшэ манай, зүжэгшэдэй, үндэр за­яан.

- Һайн даа, Арсалан!