​Нютагаймнай нангин газарнууд

Буряад һайхан орондомнай нангин газарнууд олон даа. Тэдэнэй тоодо «Бэлигүүн толи» зохёоһон дооромбо лама Эрдэни Хайбзун Галшиевые толгойн саазаһаа абарһан Шалсаана Буурал баабай, хори гаран жэлдэ Ямандагын бүтээлдэ һуужа, хогоосон шанар олоһон Худанай лама Сандан Цыденовэй нэрээр нэршэһэн «өөрөө бии болоһон бурханай орон» гэгдэдэг Ламын Соорхой, 33 тэнгэриһээ зураашанда зуруулжа дүрсэеэ эхэдээ эльгээхэдээ, «намтай уулзаһан болохош» гэһэн Эгэтын дасандахи Зандан Жуу болоно.

Энэ һарын 6-да Шалсаанын обоо тахигдаа. Тиихэдээ обоодоо һайхан шэрээр зуража бүтээһэн хара хүхэ морин хүлэгтэй Хангай Жалбуу Отог ноён Буурал баабайн дүрсэ тодхогдоо. Обоодо ерэһэн олон зон нэрээ оруулжа, уншалгада һуужа, сэржэм үргэжэ, даллага абажа, гороолжо, мүргэжэ, адис абажа, сэдьхэлээ ханажа, шэнээ, тэнхээ тамир абажа, танилнуудтаяа уулзажа, хүсэ шадал орожо бусабад. Ород, буряад хэлэн дээрэ гараһан «Бэлигүүн толиин» дискһээ шүлэглэмэл һургаалнууд уншагдаа. 

Улаан-Үдэһөө морилһон дид-хамба Дагба лама: «Зунай дунда һарын 13-да Шалсаана Буурал баабай тахигдадаг. Жэлэй нэгэ дахин энэ үдэр ерэжэ, обоогоо тахижа, Шалсаана Буурал баабайдаа мүргэжэ, хэрэгтэй юумэеэ эрихэдэтнай, һанаһан хэрэгыетнай дууһыень бүтээхэ. Харин хүлеэһэн үдэрынь ерээгүй аад, юумэ эрихэдэтнай хүсэгүй байха», - гэжэ ойлгуулжа хэлэбэ. 

Обоодо ерэһэн зон булта бороо хура орожо, үбһэ ногоомнай, талха таряамнай һайнаар ургажа, адуу малнай тобир тарган ондо орог лэ гэжэ ехэ һайнаар, үнэн зүрхэнһөө гуйха ёhотой. 

Энэ үдэр обоо тахихадамнай, нара тойроод һайхан һолонго татаа, дээгүүрнай бүргэд шубууд элеэ. Шалсаана Буурал баабаймнай баярлаа, бурхад буугаа гээшэ гэжэ дид-хамба хэлэнэ һэн. Үнэхөөрөөшье, обоогой һүүлээр хэдэн хоногой туршада һайн уһатай бороо орожо, гандажа сайшаһан тала дайдамнай одоол ундалаа.

Үглөөдэрынь, долооной үдэр, Ламын Соорхойдо найман мааниин тараал боложо, Жэнсриг хурагдаа. Энэдхэгтэ хэдэн жэл соо һураад ерэһэн Сандан багша Абидын пова табяа. Найман маанида Улаан- Үдэһөө, Хурамхаанһаа хүнүүд ерэжэ һуугаа гэжэ Дондог лама хэлэнэ һэн. Жэл бүхэндэ июль һара соо найман маани эндэ (Шэлэнтэдэ, Тэбхэр майла, Ламын Соорхойдо) хурагдадаг юм. Энэ жэлдэ мааниин тусхай гэр табигдаһан, Улаан-Үдэһөө зорюута Ямандага бурхан залагдаһан байна. 

Нүгөөдэрынь, июлиин 8-да, Яруунын аймагай Эгэтын дасанда Хамба лама Дамба Аюшеев морилжо, Зандан Жуу бурханда туй мандал, цогчид үргөө. Олон зон сугларжа, эрын гурбан наадан үнгэрөө. 

«Энэ ороной табан зуун амитадые ударидахын тула олон галабуудта нигүүлэсхы сэдьхэл үүсхэһэн, мүргэл, тахил, үргэл, нүгэл наманшалха, даган баясаха, ном номлохо, бата байха, буян зорюулха гэхэ мэтые зүрхэнһөө эмэнэһэн сэдьхэлээр үйлдэбэл, энеэхэ шарай түргэн үзүүлэгты, Шакьяагай эрхим» гэжэ Зандан Жуу бурханай магтаал соо хэлэгдэнхэй. 

Зандан Жуугай байһан газар дэлхэй дээрэ үнэхөөр Диваажанай орон болоно гэжэ һүзэгтэд тоолоно. Зандан Жуу бурханда мүргэхэдөө, бидэ муу үйлын үриһөө мултаржа, эхэ зургаан зүйл хамаг амитадтай холбоо байгуулнабди, юундэб гэхэдэ мүргэхэ үедөө зүүн хажуудаа эхэеэ болон бүхы эмэ амитадые, баруун таладаа эсэгэеэ болон бүхы эрэ амитадые һананабди. 

Зандан Жуу бурханда хабдар үбшэнтэй нэгэ эхэнэр ерэһэн ха. Тэрэниие эмшэд эдэгэхэеэ болёо гээд, арга хэхэеэ, больницада оруулхаяа арсаһан, үхэхэеэ байна гэһэн байгаа. Тиигэжэ хэлүүлээд байхадаа, тэрэ Эгэтын дасан ерэжэ, Зандан Жуу бурханда мүргэхэ гэжэ шиидэһэн байгаа. Түрүүшынхиеэ аяар холоһоо зорижо ерэхэдээ, шадал тэнхээгүй, хэбтэриин болошоһон, носилка дээрэ тэлүүлжэ, дасан ороод, Зандан Жууда гүн сэдьхэлhээ зальбаржа, эдэгэхые үнэн зүрхэнһөө гуйгаа ха. Хоёрдохиёо ерэхэдээ, хоёр тээһээ хүтэлүүлһэн ерээ, харин гурбадахияа ерэхэдээ, өөрынгөө хүлөөр дасан орожо, Зандан Жуу бурханда мүргэжэ, баяраа хүргөөд ябаа гэжэ нютагай зон хөөрэнэ. 

Зандан Жууда ерэхэдээ, арюун боди сэдьхэлээр һайхан шанартай тоһоор дүүрэһэн зула бадараажа болохо. Тусхай зулын гэр дасанай хажууда бии. Нангин шүтөөн Зандан Жуу бурханда мүргэхэ гээшэ энэ наһанаймнай жаргал мүн. Арбан сагаан буян үйлэдэжэ, бултадаа буянтай, хэшэгтэй, энхэ тайбан, эбтэй эетэй, элүүр мэндэ ябахамнай болтогой!