​"Хадын шулуунай халсартар, уулын шулуунай уяртар..."

Альгаа тодон хүндэлжэ, 

Амжалтын hайниие хүсэнэбди, 

Мэндэ амар, бүхы буряад зон! 

Хаадын хаадые түрүүлhэн 

Хаан Хэнтэйн Батширээт нютагhаа 

Мэндэ амар, бүхы буряад зон! 

Эдэ уянгата мүрнүүдээр Монгол ороной Хэнтэйн аймагай Батширээт сомондо буряад арад түмэнэй III дугаар уласхоорондын «Ёохор наадам-2017» зунай дунда һарын 17-до эхилээ һэн. Дэлхэйн олон улас түрэнүүдээр тараһан буряад арадай залуу үетэниие заншалта соёлоо үргэжэ, хүгжөөжэ ябахаар хүмүүжүүлхэ гол зорилготой энэ ехэ наадамда Ородой Холбооной буряадуудые Ивалгын Хойто- Бэеын дуу хатарай «Һолонго» ансамбль түлөөлөө.

«Һолонго» ансамблиин хүтэлбэрилэгшэ, Хойто-Бэеын клубые даагша Елена Цыренпунсуковна Очирова, уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Анастасия Александровна Гомбоева, ансамблиин эдэбхитэй гэшүүн Дарима Дамдиновна Аюшеева гэгшэдтэй манай сурбалжалагша уулзажа, Монгол һайхан ороноор амжалтатай ябажа ерэһэн ушараарнь халуунаар амаршалаа. 

Урданһаа нааша буряадууд хоолойн хонгёо аялгаар дуулажа, гар гараа барилсан дүхэриглэжэ, үндэһэн нэрьелгэ, осоо, айдуусай, ягаруухайгаа ёохорлодог һаа, мүнөөнэй залуушуул бүри эршэтэйгээр хатардаг болоо. «Саг сагтаа, сахилза хүхэдөө» гэжэ мүнөө сагтаа таараһан шэнэ үеын ёохорнууд дэлгэржэ байнхай. Энэ талаар «Байгал» театрнайшье, хото хүдөөгэй соёлой эмхинүүд, арадай бүлэгүүд ажалаа ябуулжал байдаг. 

Хүршэ Монгол ороноймнай буряадууд үндэһэн наадаяа заншалта ёһоорнь хүгжөөхэһөө гадна баһал мүнөө үедөө тааруулна. Ёохор наадаяа бүри һайнаар дэлгэрүүлжэ, залуушуулаа эдэбхитэйгээр хабаадуулха хэмжээ ябуулгануудые үнгэргэнэ. Тиихэдэ эдэ хэмжээ ябуулганууд хажуугаарнь уласуудай, арадуудай хоорондын харилсаа бэхижүүлхэ, аяншалга хүгжөөхэ талаар ехэ нүлөөлнэ гээшэ. Иимэл зорилгонуудтайгаар анхан 2015 ондо энэ түрүүшын наадан эмхидхэгдэһэн юм. Тиихэдэ Ородой Холбоониие түлөөлһэн Агын «Этигэл» бүлэгэйхид шалгараа һэн. Наадамда зорюулагдаһан «Ёохор наадам» гэжэ тусхай сэтгүүл хэблэгдэнэ. Мүнөө гурбан дугаар гаранхай. Удаадахи жэлдэ 4-дэхи дугаар хэблэгдэхэ.

- Уласхоорондын хэмжээнэй иимэ ехэ үйлэ хэрэгтэ хабаадаха бидэнэр бэлэдхэлэй ехэ ажал ябуулаа һэмди. Програмын ёһоор хоёр янзын ёохор харуулха ёһотой байгаа. Үндэһэн ёохорой урилдаанда «Наадан дээрээ ерээбди» гэһэн түсэл бэлдээбди. Энэ наадыемнай харахадаа: «Оросой буряадууд ямар бэрхэ бээ!» – гэжэ баярлан магтаа. Тиигэжэ урилдаанда хабаадаһан Биндэр, Батширээт, Баян-Адарга сомонуудай, Мүрэн хотын, Улаан-Баатарай уран һайханай бүлэгүүдэй дунда манай ансамбль «Эрхим» гэһэн тэмдэгтэ хүртэжэ, нэгэ сая түхэриг (төгрөг) шан абаа. Мүн баһа Монголой залуу буряадуудтай мүнөө үеынхеэр ана-мана хатаржа, магтаалда хүртэжэ, 270 мянган түхэригэй шагналда хүртөөбди. Тиигэжэ энэ наадамай илагшад боложо, алтан медальнуудые, кубок абаабди, - гэжэ Елена Цыренпунсуковна хөөрэнэ.

Үзэсхэлэнтэ орон нютагтаа

- Ёохорой урилдаанһаа гадуур Батширээт сомоной байгуулагдаһаар 65 жэлэйнь ойдо зорюулагдаһан «Ардын урлагийн наадам» үнгэргэгдөө. Эрын гурбан наадан ехэ үргэнөөр, һонирхолтойгоор үнгэргэгдэнэ. Найрта Батширээт нютагай урашуулай нюдэ хужарлуулһан уран нарин бүтээлнүүд наймаанда табигдаа. 

Батширээт сомоной зон ехэ хүндэмүүшэ һайнаар холо ойроһоо бууһан айлшадые угтажа абаа гэжэ онсолон тэмдэглэнэбди. Айлшадые, аяншадые байрлуулдаг Онон голой эрьедэхи уудам дэлгэр амаралтын «Чингисийн өлгий» баазада дун сагаан һэеы гэрнүүдтэ байрлуулжа, һайханаар хүндэлөө. Мүн баһа Ёл нуурай эрьедэ оршодог айлшалалгын «Онон Ёл» баазада айлшалуулаа. Энэ тунгалаг нуурта айлшад шунгаха, элдэб онгосонуудаар тамарха, загаһашалха аргатай. Эндэхи уһанииньшье эмтэй гэжэ хэлсэдэг. Юрэнхыдөө, урдандаа Сэсэн хаан аймагай Хүбшын Дайшан ваангай хушуунай Ононой гурбан харуул гэгдэһэн, хойто захаараа Ородой гүрэнтэй нэгэ хилэтэй мүнөөнэй Хэнтэйн аймагай Батширээт сомоной (Улаан-Баатарһаа - 420 модо) элдин хонгор дайда ой модоор, гол горхонуудаар, аршаан булагуудаар, нуур сөөрэмүүдээр, байгаалиин болон түүхын дурасхаалта газарнуудаар элбэг гэжэ анхараабди.

Баяр баясхалантай 

Энэ үзэсхэлэнтэ дайдада «хадын шулуунай халсартар, уулын шулуунай уяртар» наада зугаагаа дэлгэжэ, хүсэл зоригоо хүсэлдүүлһэн, һанаһан хэрэгээ бэелүүлһэн, сэдьхэл ханаhан бидэнэр Эзэн Богдо Чингисэй үлгы нютагта баяраа мэдүүлээд, «гэрхэн тээшээ гэшхэлжэ, газар тээшээ галдюулжа», урма баяртай нютагаа бусажа ерээбди, - гэжэ Хойто-Бэеын клубай уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Анастасия Александровна баяраа мэдүүлнэ. - Манай амжалтатай ябажа ерэһэндэ туһа хүргэһэн Хойто- Бэеынгээ зондо, Доодо-Ивалгын соёлой- мэдээсэлэй, сүлөө сагаа үнгэргэлгын «Арюун Бэлиг» түбэй захирал Мэдэгма Бабасановна Раднаевада, Ивалга аймагай болон Доодо-Ивалгын сомоной захиргаануудта баяраа хүргэнэбди. «Сибстроймеханизаци» нэгэдэлэй ахамад захирал Григорий Иванович Китов, Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал Баир Дашиевич Цыренов, «Иволга-Трансервис» нэгэдэлэй ахамад захирал Балдан Жимбеевич Бимбаев гэгшэдтэ баяр баясхалангаа мэдүүлнэбди, - гэжэ «Һолонго» ансамблиин бүхы гэшүүдэй зүгһөө Дарима Дамдиновна манай сониноор дамжуулна. 

Монгол ороноор амжалтатай ябажа ерэһээрнь «Һолонгын» бэлигтэйшүүлые халуунаар амаршалаад: 

Хойто-Бэеынгээ 

Клубайнгаа оёоры 

Хүнхинсэрын хатаржа, 

Хүлэй бүдүүн шандааһы 

Унжартарын хатаржа,

Буряад зоной хатар наадые, 

Үндэһэн соёлоо үргэжэл ябыт даа!

- гэжэ хүндэтэйгөөр хүсэе. 

Арадай дуу хатарай “Һолонго” ансамбль 2012 оной сентябрь һарада Хойто-Бэеын клубай даагша Елена Цыренпунсуковна Очировагай эдэбхи оролдолгоор байгуулагдаһан юм. Үнгэрһэн табан жэл соо ансамбль үндэһэн соёлоо хүгжөөхэ хэрэгтэ горитой хубитаяа оруулжа, амжалта түгэс ажаллана. Гарагай 7-до Наран Уласай түлөөлэгшэдые угтаа, августын 19-дэ Зангинай дасанай рамнайн найрта хабаадаха.

Буряадаа үндэр хэмжээндэ түлөөлһэн "Һолонго" ансамблиинхид