​Эб нэгэн, эмхитэйгээр

Августын 19-дэ Түгнын талын эгээл баруун захада оршодог Зандин һууринай дуганай рамнай үргэгдэхэ. Эндэ Эрын гурбан наадаар мүрысөөн, урданай дуунуудай, нооһо ээрэлгэ болон бусад зүйлнүүдээр наадан, урилдаанууд эмхидхэгдэхэ. Хори буряадуудай түүхэдэ эгээл түрүүшын дасанай һуурида бодхоогдоһон Зандинай дуганай рамнайда зорюулагдаһан ёһололдо бэлэдхэл мүнөө түлэг дундаа ябажа байна.

Зандин һууринда 12 үрхэтэ айл ажаһуудаг. Тэдэнэр наранай гараадүйдэ бодожо, үхэр малтай зониинь үнеэдээ һаажа, адуулганда туугаад, дуган тээшээ үдэр бүхэндэ, амаралтагүйгөөр харгылна. Дуганай рамнай болотор оройдоол 10 хоног үлэбэ ха юм. Энэ хугасаада хамаг ажал хэжэ үрдихэ хэрэгтэй. Зандинай дархашуулда хүршэ Зэдын аймагай дархашуул туһална. Анхан сагдаа ябаһан Дондог Чимитович Дабажалсанов эдэ бүхы ажал шадамар бэрхээр хүтэлбэрилнэ. Дуганай газаа досоогуур бүтэхэ ёһотой, шэрдэхэ, будаха, гоёохо мэтэһээ эхилээд, эрэшүүлэйшье, эхэнэрнүүдэйшье унаһан малгайгаа абангүй хэхэ ажал ехэ. 

Хуушан дасанайнгаа һуурида зандинаархин үндэр гэгшын сэргэ зообо. Энэ ажалые нютагай хүбүүн Баярто Доржиев бүтээхэ зуураа иигэжэ хөөрэнэ: 

- Зандин нютагнай һэргэжэ байна. Дуганаа бодхоожо байнабди. Арад зомнай эб хамта ажалаа урагшатайгаар ябуулжа байна гээшэбди. 

Бүргэдтэй жэшэмээр хүн 

Зандин дээгүүр бүргэдүүд олоороо элинэ. Иимэ шубууд үнинэйшье манай эндэ харагдаагүй байһанаа, мүнөө олон болоо гэжэ нютагаархид омогорхоно. Дондог Чимитовичиин ажабайдал харахада, эгээл бүргэдэй ажабайдалтай жэшэмээр. Бүргэд гээшэ хэнһээшье дулдыдадаггүй, бэеэ даагаад, урдахияа бусадһаа элеэр хаража ябадаг жэгүүртэн ха юм. Ондоо ямаршье хүн дуган барюулбал, тэрэнээ гороолоод лэ, бүхы һанааниинь дүүрэшэхэ һэн. Харин зандинаархин дуганайнгаа хажууда хүхэ номин огторгой доро 1000 хүнэй нам һуужа зүжэг хараха, дуу шагнаха газар барижа үрдеэ. Һур харбагшадай аятай зохидоор харбаха, мүрысөө һуужа хараха амяараа талмай бэлдэгдээ. Хурдан хүлэгүүдэй урилдаанай үедэ гэмэлтэхэгүйн тула зөөлэн дардам зай түхеэрэгдээ. 

- Моридой урилдаха Түгнымнай талаһаа һайхан ондоо ямар газар Буряад орондо байхаб даа, - гэнэ Дондог Чимитович Дабажалсанов. – Хүлэгүүдэй урилдаха газар далюу хабтагай мэтэ, зарим тээгүүрээ баруулжаа хэлтынэ, ондоо тээгүүрээ зүүлжээ хэлтыгээдхинэ. Иимэ харгыгаар урилдахадаа, мори унажа ябаһан шодоогууд һанаа амар һуудаггүй, энээниие хараадаа абажа, хүлэгүүдээ хурдадхаха газартань хурдалуулаад, удааруулха газартань удааруулжа ябаха болоно гүб даа.

- Августын арбан юһэндэ спортын бүхы талмайнууд булта бэлэн болоод байха, - гэжэ Ородой Холбоото Уласай гэгээрэлэй отличник, Ородой Холбоото Уласай бэе тамирай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, дүрэ буляалдалгын барилдаагаар Буряад Уласай габьяата һоригшо Олег Цыдыпов Дондог Дабажалсановай үгэнүүдые үргэлжэлүүлэн хэлэнэ.

- 50-60 метртэ һур харбалга болохо. Һур харбагшадые, бүхэ барилдаашадые, хурдан хүлэгүүдэй эзэдые Зандин нютагтаа урижа байнабди, - гэжэ дэлхэйн хэмжээндэ суурхаһан олохон барилдаашадай багша Олег Цыдыпов бүхы Буряад оронойнгоо арад зониие урина. 

Дуганай дүрбэн зүгтэ хүрдэнүүд тодхогдоо. Нангин энэ хэрэгэй хүсэд дүүрэнээр бүтэхын тула зандинаархин арга шадалаараа болоно. 

- Дүрбэн хүрдэ тодхоод байнабди. Нэгэ хүрдыень өөһэдөө даажа абаа һэмди. Хоёрдохи хүрдыемнай Буда абгайтанай үхибүүд хүүлэһэн байна, - гэжэ Намжил Дашиев тайлбарилба.

Таатай морилогты, буряадууд! 

Хориин арбан нэгэн эсэгын угуудта зорюулагдаһан 11 сэргэ дасанай урда талада тодхогдобо. Августын 19-дэ хэнэйшье, ямаршье яһанай, угай хүнэй ерэхэдэ, зандинаархин үнэн зүрхэнһөө баясажа, нэрьемэ найр наада бүтэээхэнь гээшэ. 

- Августын 19-дэ бүхы хори буряадуудые, Эрхүүгэй болон Захааминай айл аймагуудые, зон нүхэдөө Зандинай дуганай рамнайда урижа байнаб, - гэжэ Буряад Уласай Дотоодын хэрэгүүдэй яаманай ветеран Дондог Чимитович Дабажалсанов хамаг зондо хандана. 

Зандинай дуганай барилга нёдондо зун эхилһэн байгаа. Хүршэ Суулга һууринда олон жэлэй туршада нобшоор баригдажа байһан дасанай муу жэшээ дуряажа болохогүй гэжэ Зандинай түрүү эрэшүүлэй нэгэн – буугай һомондо диилдээгүй Дондог Дабажалсанов шиидэһэн байна. Тиимэһээ барилгашад хии барааншье байг, саһа бордоһон, аадар бороошье орог, ажалаа нэгэшье үдэрөөр зогсооногүй. 

Августын 19-дэ, гарагай долоондо, Зандин ошожо, бурханда мүргөөд, бэеэ амаруулаад ерэел, хүндэтэ нүхэд!