​Хүүхэлдэйн театрнуудай наадан

Үнгэрһэн долоон хоногой туршада “Үльгэр” театрай 50 жэлэй ойн баяр үргэн дэлисэтэйгээр тэмдэглэгдэбэ. 

Нүхэдэй дүхэриг соо

Ойн баярай хэмжээ ябуулганууд “Нүүдэлшэдэй аян зам” гэһэн хүүхэлдэйн театрнуудай уласхоорондын фестивальтай тудаа. Тус фестиваль табан жэл болоод лэ эмхидхэгдэдэг, тиимэhээ “Үльгэр” театрай ойн баяртай тудалдадаг. Мүнөө жэлэй энэ ехэ нааданда Железногорск, Братск, Шэтэ, Казань, Санкт-Петербург, Нерюнгри, Кызыл хотонуудһаа болон Монгол, Япон, Хитад гүрэнүүдһээ театрнууд хабаадалсаа. 12 театрнуудай 20 зүжэг табан үдэрэй туршада Улаан-Үдын харагшадта харуулагдаа. Мүн 4 зүжэг Мухар-Шэбэр, Сэлэнгэ, Загарай аймагуудта табигдаа. Тиигэжэ бүхыдөө Буряад Уласай 4 мянгаад хүн зон эдэ зүжэгүүдые хараа. 

Фестивалиин жюриин түрүүлэгшэ Давид Бурманай хэлэһээр, тус харалга хүүхэлдэйн театрай мүнөө үеын бүхы онол аргануудые, түхэл шэнжыень харуулаа. 

- Фестивалиин түсэб ехэ зохидоор табигдаа. Эндэ бидэ шүүмжэлхэ зорилго урдаа табяагүйбди. Иимэ һайхан нарата Буряад орондо һайхан сэдьхэлэй хэрэгүүд үйлэдэгдэхэ ёһотой, бидэшье һайн һанаатайгаар ажалаа ябуулаабди, - гэжэ Давид Бурман фестивалиин түгэсхэлэй баярай урда тээ эмхидхэгдэһэн олондо мэдээсэл тараадаг эмхинүүдтэй болоhон хөөрэлдөөнэй үедэ онсолбо. 

Шүүгшэдэй бүлэгэй гэшүүн Анна Константинова тус фестивалиие аяар табан жэл болоод бэшэ, харин үшөө богони болзорой хугасаада үнгэргэдэг байбал, һайн бэлэй гэжэ дурадхаа.

- Буряад Уласай Соёлой яаман, “Үльгэр” театр ямар ухаатай, гүйсэд бодомжолһон, һайн үйлэ хэрэг – фестиваль эмхидхэнэ гээшэб! Эндэ би үнинэй һайн мэдэхэ театрнуудай шэнэ ажалнуудые хаража, мүн бусад театрнуудтай танилсаха арга боломжотой байһандаа ехэ баяртайб, - гэжэ тэрэ хэлэбэ.

Гол шан – Тывагай театрта

“Нүүдэлшэдэй аян зам” гэһэн фестивалиин түгэсхэлэй баяр ёhолол Буряад драмын театр соо үнгэрөө. 12 театрнуудай хэниинь гол шанда хүртөө гээшэб гэhэн асуудал бултаниие hонирхуулаа. Угайдхадаа дүнгүүдые соносхохын урда тээ Давид Бурман удаан үгэ хэлэжэ, зон тэсэжэ ядан хүлеэхэ баатай болобо. 

- Бидэ баһа хүнүүдбди, өөрын һанал бодолтойбди. Эндэ ехэ олон hайн зүжэгүүдые хаража, шүүхэ гээшэ нилээд хүшэр байгаа. Ехэ нааданай һүлдэ тэмдэг – далита хүлэг– бидэниие нүүдэлшэдэй аян зам руу шэглүүлнэ, бултаниие нэгэдүүлнэ. Тиигэжэ hанаhан зориһоноо бэелүүлээбди, - гэжэ шүүгшэдэй түрүүлэгшэ хэлэбэ. 

Уласхоорондын хэмжээнэй энэ фестиваль бүхы түхэлэй 100 гаран янзын хүүхэлдэйнүүдые харуулаа. Тиимэһээ ямар зүжэгынь шэнэ үзэгдэл гээшэб гэжэ элирүүлхэнь хүшэр байгаа ха. 

- Нэгэ зүжэг – фестивалиин аза талаан, хоёр зүжэг – амжалта, харин гурбан – бүхэли фейервейрк гээшэ! Тиимэ тула театр мүнөөдэрэй байдалаар гайхамшаг үйлэ, шухала үзэгдэл болоно. Би мүнөө фестивалиин гол шан эгээл залуу, оройдоол 5-тайхан театрта – Тывагай хүүхэлдэйн театрта – барюулхамни, - гэжэ Давид Бурманай хэлэхэдэ, харагшад халуун альга ташалгаар угтаба. 

Тывагай театр “Бэлэг” гэһэн зүжэг харуулаа. Эндэ Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда Совет Армиин Илалта туйлаха хэрэгтэ тыва арадай оруулһан хубита тухай хөөрэгдэнэ. Гэхэ зуура эндэ дайн байлдаан бэшэ, харин дайнда мордоһон эсэгынь багахан хүбүүндээ эльгээhэн бэшэгээр үйлэ харуулагдана. 

Давид Бурманай хэлэһээр, эндэ уран һайханай, найруулгын талаар ехэ һонин арга хэрэглэгдээ.

- Томо гэгшын нюур, бэшэг. Тэрээн дээрэ бидэ эжын дүрэ, хүбүүхэнэй дүрэ харанабди. Дайшалхы сэрэгшэ эсэгэнь хүбүүгээ ехээр һанаһан тухайгаа бэшэнэ. Иимэ һонин онол арга бидэндэ ёһотойл бэлэг боложо үгөө, - гэжэ мэдээжэ найруулагша хэлэбэ.

“Эрхим сценографи” гэһэн шэглэлээр “Үльгэр” театрай “Сайнэр. Һалхинтай харилсагша” гэһэн зүжэг тэмдэглэгдээ.

Братск хотын “Терлямы” гэһэн хүүхэлдэйн театрай найруулагша Владислав Костин «Эгээл эрхим найруулагша” боложо тодороо. 

Фестивалиин тусхай шангаар Санкт–Петербургын Е.С. Деммениин нэрэмжэтэ марионеткэнүүдэй театр тэмдэглэгдээ. 

“Дээдэ шатын мэргэжэлэй түлөө” гэhэн шангаар Хитад гүрэнэй Ругал хотын Хүүхэлдэйн ехэ театр шагнагдаа. 

Шүүгшэдэй тусхай дипломуудта Железногорск хотын “Золотой ключик” гэһэн театрай “Царевна – лягушка” гэһэн зүжэгтэ эрхимээр наадаһан Любовь Балтина, Нерюнгриин театрай “Үльгэрэй үдэшэ” гэһэн зүжэгтэ хабаадаhан Евдокия Куприянова гэгшэд хүртэбэ. 

Казань хотын “Экият” гэһэн театр “ Ямаан ба хонин” гэһэн зүжэгтэ багуудые хэрэглэhэнэй түлөө мүн лэ тусхай дипломоор тэмдэглэгдээ. 

«Үльгэр» – эрхим театрнуудай нэгэн 

“Үльгэр” хүүхэлдэйн театр манай Буряад Уласта хүүгэдэй болон эдиршүүлэй ори ганса театр болоно. Тэрэ 1967 ондо байгуулагдаhан юм. “Үльгэр” театрай жэл бүри элдэб хэмжээнэй харалгануудта хабаадажа, шагналнуудта хүртэжэл байдагынь мэдээжэ. Театрнуудай эгээл дээдэ шагнал гэжэ тоологдодог “Алтан баг” шанда “Үльгэр” театр дүрбэ дахин хүртэһэн габьяатай. 

Театральна шүүмжэлэгшэдэй тэмдэглэһээр, манай театр Ородой Холбоото Уласай эрхим театрнуудай тоодо ородог. 

- Бидэ “Үльгэр” театрые зохёохы бэлиг шадабарияа улам бүри хүгжөөжэл байдаг коллектив гэжэ мэдэнэбди. “Дерсу Узала”, “Аргамак”, “Под вечным небом Кумалана” болон бусад зүжэгүүдэй һүүлээр үшөөл ямар һонин үйлэ бологшо ааб гэжэ хүлеэжэ байгаабди. Эндэ харуулагдаhан буряад Робин Гуд тухай зүжэг мүнөө сагай эрилтэ ха юм, - гэжэ Давид Бурман тэмдэглээ. 

Тывагай хүүхэлдэйн театр тухай тэрэ хэлэхэдээ, зүжэгтэ һүүдэр хэрэглэхэ онол арга энэ арадай шуһан соонь ха гэжэ онсолоо.

- Хэр угһаа энэ арад һэеы гэр соогоо үдэшын галай һүүдэртэ элдэб юумэнүүдые гараараа харуулан байжа, үхибүүдтээ хөөрэдэг hэн. Тус коллективэй табиhан зүжэгэй найруулга тон өөрсэ, - гэжэ шүүгшэдэй түрүүлэгшэ тэмдэглэбэ.

Энэнь жэлэй эхиндэ Эрдэни Жалцановай хөөрэhые hануулба. Соробхилжо байһан галай һүүдэртэ нагаса эжынь багахан Эрдэнидэ онтохонуудые түүрээдэг байгаа бшуу. Нүүдэлшэ арадуудай байдал, түүхэ, үльгэр онтохоншье адлирхуул ха даа.

Тывагай хүүхэлдэйн театр түрүүлээ

Тус фестиваль хүүхэлдэйн театрай мүнөө үеын бүхы онол аргануудые, түхэл шэнжыень харуулаа

Сокто Батомункуевай гэрэл зурагууд