Булган талата Буряадтамнай Сэсэг Нимаевна Шойдоковагай бэлиг талаантай танилсаад, сэдьхэлээ хүлгөөгүй хүн үсөөн ёһотой. Мэргэжэлтэ театрай зүжэгшэн болохо дүүрэн арга боломжотой байбашье, Сэсэг Нимаевна энэ наһаяа түрэл тоонто Хэжэнгэдээ зорюулаа. Хүдөө нютагтаа түбхинэһэн бэлигтэй басаган «Ородой Холбоото Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ» гэhэн үндэр нэрэ зэргэтэй болонхой.
Сэсэг Шойдокова 1957 оной апрелиин 6-да хабарай байгаалиин һэргэхэ, сэсэглэхэ үедэ, хариһан шубуудай бусаха хаһада хэбэд номхон Хэжэнгэдэ Нима Жамсаранович, Бутит Лудановна Шойдоковтоной гэр бүлэдэ гурбадахи үринь боложо түрөө. Энхэрэн хүлеэдэг хоёр эгэшэнэртэй, дүнгэн ябаха гурбан дүү хүбүүдые дахуулһан Сэсэг Шойдокова нютагтаа дунда һургуули дүүргээд, Зүүн Сибириин соёлой дээдэ һургуулида hурахаяа ороо. Тэндэл «хуби заяагаа ниилүүлхэ саг наранай эртэдэ, наһанай залууда» гэдэг үгын ёhоор, тэрэ наhанайнгаа нүхэртэй уулзаа бэлэй.Түхэреэн ехэ Түнхэнэй бэри Сэсэг Нимаевна Алдар, Ардан гэжэ баатар хоёр хүбүүдэйнгээ гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргөөд, мүнөө амтатайхан Батбулат, Дарья ашанараа хаража, жаргажа һууна.
Арадай театртай нягта холбоотой…
Сэсэг Нимаевна Шойдокова нютагайнгаа соёлой hалбарида – аймагай соёлой байшанда, соёлой таhагта, хүүгэдэй уран бэлигэй байшанда – гуша гаран жэлэй туршада амжалтатай ажаллана. Гэхэ зуура Хэжэнгын арадай театр тэрэнэй зохёохы ажалтай нягта холбоотой юм. Эдэ жэлнүүдтэ арадай театрай олон зүжэгүүдэй гол рольнуудта Сэсэг Шойдокова наадаhан байна. Мустай Каримай «Айгулиин орон»,Чингиз Айтматовай «Эхын таряалан», Афанасий Салынскиин «Барабанщица», Доржо Эрдынеевэй «Бальжан хатан», Бертольд Брехтын «Кураж эхэ», Басаа Валерын «Хэнзэ ногоон» болон бусад олон зүжэгүүдтэ наадаһанииень тооложо барашагүйл даа.
Чингиз Айтматовай «Эхын таряалан» гэжэ зүжэгтэ Толгонай эхын дүрэ ялас гэмээр гаргажа, «Эхэнэр хүнэй роль эрхимээр наадаһанай түлөө» гэhэн түрүүшынгээ шагналда хүртэжэ, сэдьхэлынь урма зоригоор халяа һэн. Удаань уласай, бүхэроссиин театрнуудай харалгануудта Афанасий Салынскиин «Барабанщица», Хоца Намсараевай «Нэгэтэ һүни», «Тайшаагай ташуур», Бертольд Брехтын «Кураж эхэ», Доржо Эрдынеевэй «Бальжан хатан» зүжэгүүдтэ элдэб үеын олон ондоо зан абаритай эхэнэрнүүдэй рольнуудые эрхимээр наадаhан юм.
Театр шэнжэлэгшэд «Кураж эхэ» гэһэн зүжэгые тон анхаралтайгаар хараад, иимэ дүн гаргаа һэн: «Энэ зүжэгшэн эхэнэр гансаараа бүхы зүжэгэй гол удхые бэе дээрээ даажа, бэлиг талаанайнгаа элшэ хүсөөр харагшадай дура татаа…». Иимэ үндэр сэгнэлтэдэ хүртэхын тула ямар ехэ бэлиг шадабари, хүсэл оролдолго хэрэгтэйб даа...
Хэжэнгын арадай театр 1988 ондо Барнаул хотодо үнгэргэгдэһэн бүхэроссиин, 1993 ондо Хальмаг Уласай ниислэл Элһэтэ хотодо болоhон үндэһэ яһатанай театрнуудай, 1995-2011 онуудта – Буряад Уласай «Театрай хабар», 2008 ондо Ивановска можын Вичуга хотодо үнгэргэгдэһэн бүхэроссиин хүдөөгэй театрнуудай фестивальнуудта лауреат болоhон юм.
Вичуга хотодо үнгэргэгдэһэн бүхэроссиин фестивальда уран зохёолшо Балдан Ябжановай «Эхын дуудалга» гэhэн зүжэг хэжэнгынхид табижа, режиссёр Баярма Жалцанова «Эрхим найруулан табигша», зүжэгшэн Сэсэг Нимаевна «Эхэнэр хүнэй роль эрхимээр гүйсэдхэһэнэй түлөө» шагналнуудта хүртэжэ, нютагаа суурхуулаа бэлэй. 2017 ондо Ярууна аймагта Монголой элитэ уран зохёолшо Сэнгын Эрдэниин дурасхаалда зорюулагдаһан «Уг гарбалайм тоонто» гэһэн можо нютагуудай хоорондын конкурсдо Сэсэг Шойдокова найруулга зохёожо, түрүү һуури эзэлээ…
Сэсэг Нимаевна даалгагдаhан ямаршье ажалдаа тон харюусалгатайгаар хандадаг, өөртөөшье, хамта ажалладаг нүхэдтөөшье эрилтэ ехэтэй хүн юм. Тиимэhээл хэhэн ажалынь үрэ дүнтэй. Тэрэ тайзан дээрэ гүйсэдхэhэн рольнуудайнгаа сэдьхэлэй байдал, аяг ааша, абари зан өөртөө шэнгээжэ, харагшын эльгэ зүрхэ хүлгөөхэ шадабаряараа олон түмэн харагшадые уяруулдаг, баясуулдаг.
- Наадаһан рольнуудаймни олонхинь хүндэ хүшэр байдалтай, үри хүүгэдээ дайнай үедэ алдаһан эхэнэрнүүд болоно. Басаа Валерын «Хэнзэ ногоон» гэһэн зүжэг соо Балмасуу хүгшэнэй роль юугээрээ намда һайшаагдааб гэхэдэ, хүбүүниинь шэрүүн дайнһаа амиды мэндэ бусажа ерэнэ,- гэжэ зүжэгшэн хөөрэнэ.
Хүн болохо багаһаа, хүлэг болохо унаганһаа
гэдэг үбгэ эсэгэнэрэйнгээ һургаалые Сэсэг Нимаевна наринаар сахижа ябадаг. Тиимэhээ тэрэ хорёод жэлэй саана Хэжэнгэ нютагтаа хүүгэдэй театр байгуулха гэжэ шиидээд, бэлигтэй үхибүүдые шэлэн абажа, тэдэниие зүжэг наадаха нюусануудта hургажа эхилээ бэлэй. Тиигэжэ Хэжэнгын хүүгэдэй театр нилээд олон зүжэгүүдые табиhан байха. Мүнөө Буряад орон дотороо мэдээжэ мэргэжэлтэ зүжэгшэд, уласай габьяата артистнууд Баяр Бадмаев, Баярта Ёндонов, Бэлигтэ Дамбаев гэгшэд Сэсэг Нимаевна Шойдоковагай шабинар гээшэ. Эдэ тэрэнэй «түрүүшын хараасгайнууд» болоно гэхэдэ, алдуу болохогүй ха. Тус ажалаа бэлигтэй зүжэгшэн үргэлжэлүүлhээр: хэдэн үе хүүгэд тэрэнэй хүтэлбэри доро театрай «оньhон аргануудта» hураа.
2003 ондо «Орлёнок» түбтэ үнгэргэгдэһэн Бүхэроссиин хүүгэдэй театрнуудай фестивальда хабаадаһан Хэжэнгын үхибүүд онсо тэмдэглэгдээ бэлэй. Сэсэг Нимаевна Шойдоковагай шаби Алдар Гомбоев эрэ хүнэй роль эрхимээр наадажа, Ородой Холбоото Уласай талаантай хүүгэд тухай согсолборидо оруулагдаа. 2013 ондо Уласай уран үгын 5-дахи урилдаанда Даниил Корчанов II шатын дипломдо хүртөө hэн. Тиихэдэ бэлигтэй шабинь – Бато Шойнжонов «Амиды классика» гэһэн Бүхэроссиин эдир уншагшадай урилдаанда түрүү һуури эзэлээ. Мүн баһа «Угайм эрдэни» гэһэн үльгэршэдэй урилдаанда, Георгий Дашабыловай 75 жэлэй ойн баярта зорюулагдаhан «Нютагай hэбшээн» фестивальда I шатын диплом гэхэ мэтэ олон тоото шагналнуудта хүртэжэ шалгарhан Бато Шойнжонов мүнөө Борис Щукинай нэрэмжэтэ Москва хотын театрай дээдэ һургуулиин оюутан болонхой.
- Үхибүүд хэды бэлигтэйшье hаа, тайзан дээрэ hайнаар наададаг болобошье, хожомоо заал һаа зүжэгшэд болодоггүй юм. Теэд театрай кружогто хүмүүжэһэн үхибүүд уян сэдьхэлтэй, уран һайханда эльгэтэй болоно. Тэдэ саашадаа хэзээдэшье муу хүнүүд болохогүй. Үхибүүдые һургажа, зүб замаар шэглүүлэн хүмүүжүүлжэ, шадабаряараа хубаалдажа ябахадаа, һанаан сэдьхэлни дүүрэн. Иигэжэ ажалаараа омогорхон ябахадаа би жаргалтайб, - гэжэ Сэсэг Нимаевна Шойдокова хэлэнэ.