​Арадай уран бэлигэй улас түрын түб толлолго хээ

Октябриин 21-дэ Арадай уран бэлигэй улас түрын түб олон тоото нүхэдэйнгөө ба харагшадайнгаа дүхэриг соо шэнэ байшанда ороһон ушараар тол­лолго үнгэргөө. Буряад ёһо заншалаар, ехэ удха шанартай баяраараа хүн зонтой хубаалдадаг ха юм даа. Тиин Арадай уран бэлигэй улас түрын түб үдэрэй 13 саг­та шэнэ байшандаа үнэн нүхэдөө, холо ойрын айлша­даа угтан абаад, 15 сагта ФСК соо аргагүй ехэ тоглолто үнгэргөө.

Уласаймнай эгээл түрүүшын соёлой эмхи болодог Арадай уран бэлигэй улас түрын түб аяар 1929 ондо байгуулагдаһан юм. Энэ ехэ хугасаа соо хэһэн ажалынь, Буряад ороной арадуудай соёл хүгжөөлгэдэ оруулһан хубитань одоол сэгнэшэгүй ааб даа. Уласаймнай ур­даа хараха дуушад болон хатаршадай олонхинойнь одото зам эндэһээл эхитэй. Тиимэһээ айлшадшье олон байһаниинь гайхалгүй.

Шэнэ байшандаа айлшадые угтан абаа

Үдэрэй 13 сагта уран бэ­лигэй түб шэнэ байшангайн­гаа үүдэ сэлижэ, уласай за­саг зургаануудые түлөөлжэ бууһан үндэр айлшадые, Буряад ороной аймагуудһаа зорижо ерэһэн үнэн нүхэдөө угтажа, һаруул, уужам ордо­ноо харуулаа. Тус эмхи 1974 онһоо хойшо Красногвар­дейская гудамжын 32-дохи байшан соо байрладаг һэн гэжэ һануулая. Харин мүнөө Смолиной гудамжада ор­шодог тамирай һургуулиин (РСДЮШОР) хуушан-шэнэ байшанда нүүбэ гээшэ: тус байшан һэльбэн шэнэлхэ хэрэгтэ уласай һанһаа 24 хахад сая түхэриг гаргашалагдаа. Тиигэжэ хуушан байшан мүнөө газаа досооһооньшье танихаар бэшэ гоё болонхой.

Эндэ һаруул кабинедүүд, хүгжэм дуу миндаһан дээрэ бэшэхэ студи, хатарай хоёр танхим хубсаһа хадагалдаг таһалгануудтаяа ба душе­войнуудтаяа, хубсаһа оёдог ба хатар нааданда хэрэглэдэг зүйлнүүдые бүтээхэ мастер­скойнууд, конференц-тан­хим гээд олон таһалганууд бии. Бүхыдөө байшанай тал­май - мянга гаран дүрбэлжэн метр. Тиимэһээ Арадай уран бэлигэй уласай түбэй хүдэлмэрилэгшэдэй Буряадайнгай бүхы арадуудай соёл хүгжөөхэ талаар ажал хэрэгүүдынь бүри урагша­тай болохонь дамжаггүй.

Минии ошоходо, юрын лэ ажалай үдэр шэн­ги хүлгөөтэй, хүн зон олон байгаа: хатар дуун­да һурахаяа ерэһэн хүүгэд репетицинүүдээ хэжэ бай­гаа, коридор соогуур гэр­тэхин һандалинууд дээ­рэ һуугаа. Тиин тэдэнтэй хэды үгөөр андалдажа, һанамжануудыень асуугааб.

Алёна Бадмаева, 6 наһатай, Улаан-Үдын 25- дахи һургуулиин 1-дэхи ангиин һурагша, хатарай «Булжамуур» ансамбли­ин бэлэдхэлэй бүлэгэй гэшүүн: «Би түрүүшынгээ жэл эндэ ябанаб. Намда эндэ гоё байна. Хатарха ехэ дура­тайб. Томо болоходоо, хатар­шан болохоёо һананаб».

Алёнын эжы Наталья Ми­хайловнагай тэмдэглэһээр, үхибүүд һарын 3000 түхэриг түлэжэ, долоон хоногой гур­ба дахин хатарта ябадаг. Ба­сагаяа иишэнь үгэһэндөө ехэ олзуурхана: урин налгай, зохид багшанар заадаг, олон юумэндэ һургадаг.

Алёнатай суг хамта 5-6 наһатай үшөө гушаад хүүгэд бэлэдхэлэй бүлэгтэ яба­даг. Багшань – Алексей Ста­ниславович Цыремпилов. Тэрэ эндэ дүрбэдэхи жэлээ хүдэлнэ.

«Тон шухалань гэхэдэ, болбосон түхэлтэй шэнэ байшан соо үхибүүдтэл амар болоо. Уужам һаруул тан­хим соо хатархадашье гоё юм ааб даа. Багшанарташье хүдэлхэдэ урматай. Хубсаһаа һэлгэдэг таһалганууд ехэ тааруугаар зохёогдонхой. Шэнэ тоног түхеэрэлгэнүүд бии. Энэ байшанда ороһондоо булта баяртайбди», - гэжэ Алексей Станиславович хэлээ.

Альмира Цырендоржиев­на Гуруева хатарай «Лотос» ансамблиин дунда бүлэгэй хүүгэдэй багша юм. Мүнөө 15 басагадта хатар заана. Ша­бинарынь гурбадахи жэлээ хатарта һуража байгаа хадаа яһала тайзан дээрэ гаража үзэһэн, мүрысөөнүүдтэ ха­баададаг болонги, ерэхэ ха­бар Монголдо үнгэргэгдэхэ ээлжээтэ мүрысөөндөө бэл­дэлгэ түлэг дундаа. 

Хатарай «Лотос» ансамблиин дунда бүлэгэй эдир хатаршад шэнэ байшан соогоо репетициеэ хэжэ байна

Альмира Гуруевагай гэрэл зураг

Шаби­нарынь хуушан байшан соо нилээд даарадаг байгаа ха. Юуб гэбэл, шэнэ байшант­най ямар бэ гэхэдэ, булта шахуу дулаан гэжэ абаһаар харюусаа.

Валерия Сунграпова, Улаан-Үдын 47-дохи һургуулиин 6-дахи «в» ангиин һурагша: «Хуушан байшан соо хүйтэн, харанхы шэнги, станогууд эбдэрхэй байдаг һэн. Эндэ дулаахан, уужам, хамаг юумэн шэнэ, гоё».

Юлия Алексеева, Улаан- Үдын 49-дэхи һургуулиин 3-дахи «г» ангиин һурагша: «Эндэ ябахада ехэ гоё. Бидэ уйгур, солонгос хатарнуудые сээжэлдэнхэйбди. Мүнөө монгол, мүнөө үеын болон «Бадма лёнхобо сэсэг» гэһэн хатар сээжэлдэжэ байнаб­ди».

Сабина Ли, Улаан-Үдын 9-дэхи һургуулиин 4-дэхи «в» ангиин һурагша: «Би ха­тарха ехэ дуратайб. Эндэ гоё болоо. Түрүүшымнай амжал­та - бидэ Оперо болон бале­дэй театр соо мүрысөөндэ ха­баадаад, һуури эзэлээшьегүй һаа, 7000 түхэриг шанда хүртөөбди. Хабартаа Монгол ошохобди. Тэндэ шүүхэеэ оролдохобди».

Алина Аганаева, Улаан- Үдын 57-дохи һургуулиин 3-дахи «б» ангиин һурагша: «Эндэ дулаахан, даарахаяа болёобди. Хатарай танхим уужам, һаруул. Хубсаһаа һэл- гэхэдэ, амар болоо. Багшам­най һайн даа, гоёор заадаг, хараадаггүй. Би томо болохо­доо, эдихэ юумэ амтатайгаар шанажа һураад, ресторан нэ­эхэб. Тиигэбэшье хатаржал ябахаб».

Зүб даа. Эдэ хүүгэд бул­та саашадаа урлалтай хуби заяагаа холбоошьегүй һаа, эндэ шадаха, мэдэхэ болоһон юумэеэ бүхы наһандаа хэ­рэглэжэ, һанажа ябахал даа. Ииигээд харахада, Арадай уран бэлигэй улас түрын түб нилээд удха шанартай ажал ябуулна.

ФСК соохи гранд-тоглолто

Арадай уран бэлигэй улас түрын түбэйхид һайндэрөө үнэхөөрөөшье арадай болго­жо шадаа. Тэрэ ехэ ФСК соо сүлөө һуури үгы шахуу бай­гаа. Үндэр айлшадһаа Арадай Хуралай Үндэһэ яһатануудай хоорондын харилсаануудай хорооной түрүүлэгшэ Цы­денжап Батуев, Соёлой яама­най зүгһөө сайдай орлогшо Наталья Светозарова, мүн тиихэдэ Хэжэнгэ аймагай за­хиргаанай засаг дарга Ген­надий Лхасаранов түрүүтэй нютаг газарнуудай аймагуудай толгойлогшонор, айма­гуудай соёлой таһагуудай дарганар, соёлой һуралсалай эмхинүүдэй түлөөлэгшэд байгаа.

- Һоёдуудай, эвенкнүүдэй, шэмээшэгүүдэй, буряадуу­дай, ородуудай болон Буряад ороноймнай олон тоото ара­дуудай соёл, яһатан бүхэнэй онсолиг хамгаалан хүгжөөхэ, яһатанууд хоорондын хани нүхэсэл бэхижүүлхэ хэрэг­тэ Арадай уран бэлигэй улас түрын түб сэгнэшэгүй хубитаяа оруулна, - гэжэ Цыденжап Батуев амар­шалгынгаа үгэ соо тэмдэ­глээ. – Энэ түбэй нэрэнь эды олон жэлнүүдтэ хубилаашье һаа, хүдэлмэрилэгшэдэйнь үндэр үүргэ тэрэл зандаа үлэһэниинь һайшаалтай.

Мүнөө үедэ тус эмхиие амжалта түгэс хүтэлбэрилжэ байһан Жаргалма Анзанов­на Архинчеева, мүн тиихэ­дэ олон жэлдэ, тэрэ тоодо хүндэ хүшэр ерээд онуудта хүтэлбэрилһэн Надежда Гал­сановна Донсоронова амар­шалгануудые тогтоожо абаа.

Жаргалма Анзановна Архинчеева амаршалгануудые тогтоон абана

Аймагуудай соёлой таһагуудай дарганар, соёлой эмхи зургаануудай хүтэлбэрилэгшэд амаршалжа байна 

Толлолгодо заал һаа бэлэгтэй ерэдэг гээшэ ааб даа. Тиин мүнгэншье бэлэгүүд элбэгээр ороо, хэжэнгээрхинһээ дун са­гаан хониншье бэлэгүүд ороо. Харин энэ тоглолтодо хабаадаһан Буряадай одод – Чингис Раднаев, Валико Гаспарян, Мэдэгма Доржи­ева, Бадма-Ханда Аюшеева, Зоригто ба Нонна Тогочи­евтан, Намхайн Мунхзул бо­лон бусад дуушад дуунайн­гаа дээжые түрэл түбтөө бэлэглээ. Эдэнэй олонхинь хэзээб даа нэгэтэ одото за­майнгаа түрүүшын алхамуудые энэ эмхиин эмхидхэ­дэг «Наранай туяа», «Алтан гургалдай», «Сагаан һара» гэхэ мэтын мүрысөөнүүдһээ эхилһэн юм. Энээн тухай ехэ дулааханаар Зоригто Тогочиев хэлээд, уран гар­тай, үнэхөөрөөшье хатан мэтэ Ноннынгоо оёһон най­ман буряад хубсаһа хатарай «Булжамуур» бүлэгтэ бэлэ­глээ.

Гүн сэдьхэлһээ дууладаг ба онсо һайхан хоолойтой Чингис Раднаев 

Мэдэгма Доржиева "Басаганай дуу" сэдьхэл хүдэлгэмөөр гүйсэдхөө

Бадма-Ханда Аюшеева түрүүшынгээ алхамуудые Уран бэлигэй түбэй эмхидхэдэг мүрысөөнүүдһээ эхилээ юм

Буряад эстрадын одод "Сагаан һара» мүрысөөнэй гимн дуулажа байна

Тиихэдэ уласаймнай бүхы шахуу хатарай бүлэгүүд баһал энэ түбтэй холбоо­той. Тэдэ гоё хатарнуудаа гүйсэдхэжэ, харагшадай нюдэ хужарлуулаа. Мүн КВН-эй «Хара морин» гэһэн уласай суглуулагдамал команда энэ һайндэртэ зорюулһан энеэ­дэ наада дэлгээ юм. Тиигэжэ хоёр үлүүтэй сагай турша­да харагшад «гранд» гэжэ нэрэдээ хүрэмэ ехэ гэгшын тоглолто хаража, сэдьхэлээ ханаа.

Арадай уран бэлигэй улас түрын түбэй арадай хатарай жэшээтэ «Булжамуур» ансамбль

Арадай хүгжэмэй ба хатарай «Забава» театр

"Квартал-Дэнс" хатарай бүлэг 

КВН-эй «Хара морин» команда

Хатарай бүлэгүүдэй хамтын хатар 

Сергей Тарасенкын гэрэл зурагууд

Арадай уран бэлигэй улас түрын түбэйхидые шэнэ байшанда ороһон ушараарнь «Буряад үнэн» сониной хүдэлмэрилэгшэдэй ба ун­шагшадай зүгһөө халуунаар амаршалаад, саашанхи ажал­дань амжалтануудые хүсэе.