​Һуралсалай асуудалнууд хэлсэгдээ

Энэ долоон хоногой эхиндэ Буряадтамнай Гүрэнэй Дүүмын һунгамалнууд хүдэлбэ. Эрдэм ухаанай болон болбосоролой хоро­оной түлөөлэгшэд уласай һуралсалай байдалтай танилсахаа ерээ юм. Тиин хоёр үдэрэй туршада хэдэн талмай дээрэ шухала асуу­далнууд хэлсэгдэһэн байна. “Эндэ хэлсэгдэһэн бэрхэшээлнүүд үргэнөөр шиидхэгдэхэ”, - гэжэ һунгамалнууд мэдүүлээ.

Буряадһаа Гүрэнэй Дүүмын һунгамал Алдар Дамди­новай үүсхэлээр иимэ хэм­жээ ябуулганууд үнгэргэгдэбэ гээшэ. Хүүгэдэй сэсэрлигүүдые болон һургуулинуудые барилга, тэдэниие мүнгэн зөөриин - оньһон хэрэгсэлнүүдэй талаар хангалга, һуралсалай номуудай дуталдал бо­лон бусад олон орёо асуудалнууд хурсаар табигдаа. Сосновый Бор һууринай 5 дугаар һургуулида тохёолдоһон гэмтэ ябадалһаа боло­жо, һургуулинуудта аюулгүй байдал тогтоолго тухай асуудал хэмжээ ябу­улгын үедэ гараа.

Үхибүүдые хүүгэдэй сэсэр­лигэй һууряар хангаха асуудал үнинэй табигдана. 7 наһа хүрөөдүй үхибүүдэй оройдоол тэн хахадынь сэсэрлигүүдтэ ябана. Тэдэнэй ехэнхинь 3 наһа хүсөөдүй хүүгэд болоно бшуу. Бултыень ясляар яа­гаад хангахаб гэһэн асуудал гара­адхина. Гүрэнэй Дүүмын эрдэм ухаанай болон болбосоролой хоро­оной түрүүлэгшэ Вячеслав Никонов шэнэ федеральна программа тухай хөөрэжэ үгэбэ.

- Яслинуудые бариха талаар энэ программа гурбан жэл соо бүхы гүрэн дотор нэбтэрүүлэгдэхээр ха­раалагдана. Мүнөө үедэ энээндэ хэды мүнгэн һомологдохоб гэжэ мэдэгдэнэгүй. Гэбэшье Буряад Уласта адли иимэ бэрхэшээлтэй дайралдаһан можо нютагуудта тус программа ехэ туһа боложо үгэхэ гэжэ һанагдана, - гэжэ Вячеслав Ни­конов мэдүүлбэ.

Һүүлэй табан жэлэй туршада ула­ста хүүгэдэй 6 сэсэрлиг болон 10 һургуули баригдажа, ашаглалгада тушаагдаа гэжэ Буряадай Толгой­логшо Алексей Цыденов хүндэтэ айлшадта хөөрэжэ үгэбэ. Мүнөө үедэ Ородой Холбоото Уласай Юрэн­хылэгшын нөөсэ жасын мүнгөөр хүүгэдэй 5 сэсэрлиг һэльбэн шэ­нэлэгдэжэ эхилээ. Гэхэтэй хамта, 29 һургуулиин заһабарилагдаашье һаань, гурбадахи халаанда үзэдэг һурагшад бии зандаа.

- Һүүлэй мэдээгээр манай ула­ста аяар 7 һургуули гурбан хала­анда хүдэлнэ. Байдал заһаруулхын тула 2,3 миллиард түхэриг хэрэг­тэй болоно. Иимэ ехэ мүнгэн ма­анадта үгы. Тиимэһээ бидэ томо эмхи зургаануудтай хамтын хэлсээ баталжа, һургуулинуудые бариха һанаатайбди. Һургуули бодхоогшод­то мүнгэниинь 10 жэл соо үгтэхэ гэжэ хараалаабди, - гэжэ Алексей Цыденов мэдүүлээ.

Олон һургуулинуудай зөөриин - оньһон хэрэгсэлнүүдэй нөөсэ хуушаранхай. Энээн тухай Баргажан ай­магай болбосоролой таһагай дарга Елена Козулина мэдүүлнэ.

- Хүдөө нютагуудта һургуулиин зарим байшангууд үнинэй заһабарилагдахаар болонхой. Иимэ байшангууд соо шэнэ оньһон түхеэрэлгэнүүдые хэрэглэхэньшье айм­шагтай. Юуб гэхэдэ, үһээнүүд ямаршье сагта унажа болохо, - гэжэ Елена Козулина хөөрэнэ.

Хүдөө аймагта һууринууд бэе бэеһээ холо оршодог. Зарим хүүгэд һургуулидаа ошохын тула 10 гаран модо гаталха баатай болоно. “Һургуулиин автобус” гэһэн бүхэроссиин программа олон һургуулинуудта хүрэнэгүй гэгдээ. Энэ байдал һүүлэй үедэ һайжаруулагдажа байна гэхээр.

Елена Козулинагай хэлэһээр, зарим һургуулинуудта оройдоол 8 хүн һурана, бусадтань 1000-һаа үлүү хүүгэд тоологдоно. Тэндэ шэнэ оньһон хэрэгсэлнүүд дуталдана. Компьютернуудые шэнэлхэ талаар асуудал табигдана. Тиихэдэ сахим номуудые хэрэглэхэ гэхэдэ, Интер­нет муугаар хүдэлнэ.

Һургуулиин номууд тухай онсо хөөрэлдөөн болоо. Юуб гэхэдэ, за­рим һургуулинуудта үзэхэ номууд дуталдаһаар. Буряад Уласай Ара­дай Хуралай һунгамал, 49 дүгээр һургуулиин захирал Людмила По­пова гүрэнэймнай Үндэһэн хуули соо бүхы һурагшад миинтэ номоор хангагдаха ёһотой гэжэ бэшээтэй байһыень һануулаа. Буряад Уласай Болбосоролой болонэрдэм ухаанай яаманай мэдээсэһээр, һурагшадай 95,6 хубинь номоор хангагданхай. 1-7-дохи ангинуудай бүхы үхибүүд миинтэ номуудые һуралсалдаа хэрэ­глэнэ.

Суглаанай үедэ Людмила По­пова буряад хэлэн болон уран зо­хёолой номуудые федеральна бүридхэлдэ оруулха тухай дурадха­ба. Тэрэнэй хэлэһээр, тиигэбэл олон һургуулинууд буряад хэлэнэйнгээ номуудые шэнэлхэ аргатай байгаа.

- Бидэнэй табиһан асуудалнуудые шиидхэхын тула ерэһэн айлшаднай оролдохо бэзэ гээд найдагдана, - гэжэ Людмила Попова түгэсхэлдөө хэлээ.

Борис БАЛДАНОВ