Мартын 28-да 18 сагта ирагуу найрагша Нина Ленхобоева-Артугаевагай шүлэгүүдээр найруулагдаһан дуунай тоглолто үнгэрхэ. Буряадай арадай суута ирагуу найрагша Даша Дамбаев тоонто нютаг Харгана тухайгаа “Дуушан ябахаа эндэ түрөө һэм, дуушан хэзээш байхалби” гэжэ бэшэһыень мэдэхэгүй зон хомор лэ хаш. 1953 ондо энэл нютагта түрэһэн Нина Ленхобоева иимэ мүрнүүдээр тоонтоёо магтаа:
Хаанашье, хэзээшье, ямаршье сагта
Харганаа нютагаа эльгэлхэлби,
Хара шорой соонь мүндэлһэн
Хартаабхынь амта һанахалби.
Энэмнай мүнөөнэйхеэр хэлэдэг реклама бэшэ, нютагай шарай, нютагай һэбшээн, нютагай агаар гээшэ ондоо, онсо һайхан удхатай. Иигэжэ ямаршье ондоо поэдэй шүлэг, дуун соо дурсагдаагүй өөрын образ оложо, нютагаа харуулһаниинь угаа сэнтэй.
Дуушан боложо түрөөгүйшье һаа, дуунтай бүхы наһаараа холбоотой ябаһан Нина Ленхобоева зуугаад дуунуудай автор, мүнөө “Далита хүлэг” гэһэн гаршагтай 108 дуунһаа бүридэһэн номоо хэблэлдэ бэлдэжэ байнхай. Эдэ дуун болохоор бэшэгдэһэн зуугаад гаран шүлэгүүдэйнь хахадһаа ехэнхинь дуунууд боложо, зоной дунда тараһан.
- 2006 онһоо би Цырен Шойжонимаев, Баир Батодоржиев, Вера Шобосоева, Пурбо Дамиранов, Наран-баатарай Нар Оюу болон бусад мэдээжэ болоһон хүгжэм найруулагшадтай суг дуу бэшэжэ эхилһэмби. Тэрэл 2006 ондо дуунуудаймни түрүүшын компакт-диск нара хараһан юм, - гэжэ Нина Токтохоевна хэлэнэ.
Хоёр жэл болоод, 2008 ондо, “Намдаа дуугаа бэлэглыш” гэһэн дуунуудайнгаа хоёрдохи компакт-диск гаргаһан юм. Эдэ дискнүүд зоной дунда богонихон саг соо таража, дуунуудыень хүгшэн залуугүй дуулалдадаг болоо һэн.
Зохёохы замайнь нэгэ һайн тала гэхэдэ, гушаад жэлдэ хүүгэдтэ багшалһан, эдиршүүлтэй харилсажа ябаһан хадаа залуу үетэнтэй үгэеэ ойлголсожо шададаг, мүнөө үеын залуу композиторнуудтай олон дуу бэшэжэ, залуу дуушад дуунуудыень дуратайгаар гүйсэдхэдэг, залуу хүгжэмшэдэй дунда мэдээжэ автор юм. Жэшээнь, мэдээжэ залуу композитор Алагуй Егоровтой хэдэн дуунуудые бэшэжэ, тэдэнииень дунда наһанай дуушад Эрдэни Батсух, Хажидмаа Аюржанаева, Ринчин Дашицыренов, бүри залуу дуушад Цогтбаяр, Чингис Ли, Лудуб Очиров, Инна Будаева, Бадик Дармахеев, МэргэнАдисо Содномова болон бусад гүйсэдхөө.
“Нютагтам дулаан”, “Эжэл нүхэдни” гэһэн шүлэгүүдтэнь хүгжэм найруулаад, өөрөө гүйсэдхэһэн Түнхэнэй залуу композитор, дуушан Вера Шобосоевагай хэлэһээр, “Нина Ленхобоева-Артугаевагай шүлэгүүд һаруулхан, хүнэй сэдьхэл бодолые дали жэгүүр ургуулан үргэдэг хадаа хүнгэхэнөөр дуун болон дэгдэжэ, хүнэй уя хүдэлгэдэг”.
1976 ондо Д.Банзаровай нэрэмжэтэ багшын дээдэ һургуули дүүргээд, Сэлэнгэ аймагай Сүтэйн найман жэлэй, Улаан-Үдын 45 дугаар, Дээдэ-Саянтын интернат-һургуулида – хамта дээрээ 34 жэлэй хугасаа соо ород ба буряад хэлэ бэшэг зааһан хадаа буряад хэлэнэй хүндүүлхэй асуудалнуудаар элдэб үйлэ хэрэгүүдтэ хабаадалсажа, “Буряад үнэн” сониндо буряад хэлэ яажа саашадань хүгжөөхэ тухай статьянуудые толилуулжа, радио болон теледамжуулгануудта эдэбхитэйгээр хабаадалсажа байдаг.
1994 ондо Улаан-Үдын 45 дугаар һургуулида багшалжа байхадань, 6-дахи ангида һуража байһан шабинь Доржо Рабданов буряад хэлэнэй олимпиадада илажа, Монгол Уласай ехэ нааданда хабаадаха жаргалтай байгаа.
Нина Токтохоевна 2003 оной хабар Москвада болоһон “Шэнэ Ород Уласай түрүү эхэнэрнүүд” гэһэн IV Ассамблейн делегат боложо, Буряад ороноо түлөөлһэн юм.
“Нина Ленхобоева-Артугаевагай шүлэгүүдэй гол сэдэб гэхэдэ - Эхэ орон, байгаали, дуран, эхэнэр хүнэй хуби заяан, түрэһэн нютаг – гээд лэ, поэзинь буряад хэлэ бэшэгэй ёһо гуримуудтай хүйһөөрөө холбоотой.
Ямаршье шүлэгшэн тухай хэлэбэл, энэ хүн түрэлхи хэлэнэйнгээ хүгжэлгэдэ, зохёол үгые хүгжөөхэ хэрэгтэ ямар хубитаяа оруулааб, ямар шэнэ юумэ асарааб гэжэ хаража үзэдэг гээшэ. Зохёолшон бүхэн бэшэлгын өөрын түхэл маягтай, дуунай өөрын аялгатай, түрэл хэлэеэ өөрынхеэрээ баяжуулна. Энэ талаар абажа харахада, Нина Ленхобоева-Артугаевагай шүлэгүүд “зүүдэн сооһоонь дамжан ерэһэн нангин байгаалиин шэмэгынь” (авторай үгэ) болон, буряад литературада өөрынгөө бата бэхи һуури олонхой”, – гэжэ эрдэмтэн Людмила Дампилова тодорхойлно.
Наһанайнгаа хани нүхэр Батор Ардыновичтаяа энэ дэлхэйн жама ёһоор уулзашаһан хоёр бэе бэеэ түшэглэн, ами нэгэн ажаһууна. Батор Ардынович Нина нүхэрэйнгөө дуу, шүлэг бэшэдэгые анханһаа мэдэхэ, шүлэг, дуунуудайнь түрүүшын уншагша, шүүмжэлэгшэ болодог.
65 наһанайнгаа дабаан дээрэ гараһан Нина Ленхобоева-Артугаевада ута наһа, удаан жаргал, гуурһанай хурсые, зохёохы замайнь жэгүүртэй, дэлисэтэй байхые хүсэе!
Надежда ГАРМАЕВА