​Захааминай малшад – нютагай баялиг

Гэһэн түсэл гурбадахи жэлээ үнгэргэгдэжэ байна. Аймагай түбһөө дүрбэн бүлэг дүрбэн тээшээ гаража, холын хүдөөгэй малшадтай уулзалгануудые үнгэргэнэ. Бүлэг бүхэндэ аймагай захиргаанай болон федеральна, уластахи таһагуудһаа мэргэжэлтэд ябажа, малшадта хэрэгтэй зүбшэл заабаринуудые үгэнэ, шэнэ хуули болон хубилалтануудтай танилсуулна, бүхы асуудалнуудта харюусахые оролдоно. Тиихэдэ “Хадата Захаамин” нютагай эблэл Улаан-Үдэһөө мэргэжэлтэ эм¬шэдые, артистнарые эльгээнэ.

Доодо нютагуудаар ябаһан бүлэгые аймагай захиргаанай тамгын газарай дарга Даша-Нима Владимирович Цыденов хүтэлбэрилөө.

Ёнгорбой, Шара-Азарга, Дүтэлүүр, Дархинта нютагуудай малшадта аймагай Һунгамалнуудай зүблөөнэй түрүүлэгшэ Бэлигто Михайлович Зундуевай хүтэлбэрилһэн бүлэг хүрөө. Засаг даргын орлогшо Людмила Цыбеновна Санжиевагай бүлгэм Сагаан-Морин, Борто, Мэлэ нютагуудай малшадтай уулзаа.

Манай сурбалжалагшын ябалсаһан бүлгэм гурбан хоногоор эгээл холо оршодог Санагын Хуурлигай, Зэдын-Эхинэй, Утаатын Тудхалтын, Оронгодойн, Хэнзэхэн болон Далахайн Урда-Голой малшадта хүрөө.

Зэдын-Эхиндэ Станислав Банза¬ракцаевтанай бүлэдэ Зэдын голой малшад олоороо суглараад, хүлеэжэ байба. Теэд тэдэнэй гэр багахан аад, зон багтажа ядаа. Нэн түрүүн Санагын сомон дарга Юрий Дамбаев малшадые Сагаан һараар, үнгэрһэн найрнуудаар амаршалаад, ерэһэн айлшадтаяа танилсуулжа, бүлгэмэй хүтэлбэрилэгшэ Доржо Очировые аймагайнгаа ажабайдал тухай хөөрэхыень уриба.

Аймагай ажабайдал

Бүлгэмэй хүтэлбэрилэгшэ, аймагай засаг даргын нэгэдэхи орлогшо Доржо Дашеевич аймагайнгаа ажабайдал тухай дэлгэрэнгыгээр хөөрэжэ үгөө.

Ойн баяр

Үнгэрһэн жэлэй сентябрьда Захаамин аймагай байгуулагдаһаар 90 жэлэй ой гүйсөө. Энэ ехэ тэбхэр ойе тэмдэглэхэ талаар хэмжээ ябуулганууд үшөө 2016 онһоо эхилжэ, 2017 он “Ойн баярай жэл” гэжэ нэрлэгдээд, 90 жэл соо дабагдаһан замай дүнгүүд харагдажа, аймагай хүгжэлтэ саашадаа ямар байхаб гэжэ түсэблэгдөө. “Манай хүсэн – нэгэдэл!” гэжэ уряа доро булта захааминаархин, нютагай захиргаанууд, эмхи зургаанууд, ажахынууд бүхы ажалаа ябуулаа. Нютагуудаа болбосон түхэлтэй болгохо ажал үргэнөөр ябуулагдаа. 90 жэлэй ойдо 90 модон һуулгагдаа. Ажалай 300 түрүүшүүл, аймагайнгаа хүгжэлтэдэ горитой хубитаяа оруулһан ветеранууд “Захаамин аймагай байгуулагдаһаар 90 жэл” гэһэн медальнуудаар шагнагдаа.

2017 ондо Сахирай дунда һургуули һэльбэн шэнэлэгдээ, Сэхир дээгүүр шэнэ хүүргэ табигдаа, Бүргэ, Усановка, Харасаа тосхонуудта орохо харгы заһабарилагдажа, Енгорбойн дунда һургуули шэнээр баригдаа.

Закаменск хото

Аяар 1963 ондо баригдаһан Закаменск хотын котельнэ хуушаржа, мүнөө үеын эрилтэдэ таарахагүй, оршон тойрондо, байгаалида ехэ хо-ротой тула Байгал далай хамгаалгын болон Байгал шадарай дайдые хүгжөөлгын федеральна түсэлөөр 90 хубинь федеральна, 10 хубинь өөһэдын мүнгэн зөөреэр шэнэ котельнэ бариха асуудал табигдажа, шиидхэгдэхэ тээшээ болоо. 487 221,16 мянган түхэригтэ сметэ табигдажа, энэ жэлһээ барилга эхилхэ ажал ябуулагдана.

Түрүүшынхиеэ уласай жасаһаа 10,04 сая түхэриг аймагта үгтэжэ, аймаг өөрынгөө 1,1 сая түхэриг нэмэжэ, 21 метр утатай хотын дулаа ябуулдаг соргонуудые болон 15 метр уһанай соргонууд һэлгэгдээ. Баян-Голдо баһал котельнэ заһабарилагдаа. Холтоһондо дулаанай, уһанай соргонууд, сантехническэ хэрэгсэлнүүд һэлгэгдэжэ, шэнэ трансформатор табигдаа.

Хүдэлмэриин ажахынууд

Захааминда 23 үйлэдбэриин ажахы ажаллана. Тэдэнэй 7-иинь ашаг¬та малтамалнуудые олзоборилдог, 14-иинь – болбосоруулгын, 2-ынь зайн гал, газ, уһа үйлэдбэрилдэг болон тараадаг ажахынууд болоно.

Зэдын комбинадай үлэгдэлнүүдые болбосоруулдаг «Закаменск» гэһэн хуби ниилүүлһэн бүлгэм ашаг¬та малтамал шанаржуулгын фабри-кынгаа хүгжэлтэдэ 100 сая түхэриг шэглүүлээ. Гадаадын дэлгүүртэ сэн тэгшэржэ, вольфрам ехээр абтаха боложо, ажалшадтаа һаадгүй салингынь түлэнэ, алба түлбэринүүдээ саг соонь оруулна. Тиихэдэ энэ хуби ниилүүлһэн бүлгэм аймагай элдэбын урилдаа, мүрысөөнүүдтэ саг үргэлжэ туһалжа байдаг. Үнгэрһэн жэлдэ тамиршадай мүрысөөнүүдтэ 500 мянга гаран түхэригэй туһаламжа үзүүлээ.

Хуби ниилүүлһэн «Твердосплав» бүлгэм Холтоһоной уурхай ашаглаха талаар ажал ябуулна.

Хизаарламал харюусалгатай «Литейщик» бүлгэм хадаа Буряад Уласта шэрэмээр шудхаһан зүйлнүүдые бүтээдэг нэгэл ажахы юм. Тиимэһээ эдэ шухаг зүйлнүүдые хари гүрэнүүдһээшье захидаг байна. 2017 ондо аяар 740 тонно элдэбын шэрэмэй зүйлнүүдые шудхажа наймаалаа.

Харин Захааминай мяханай комбинадаар олон асуудалнууд бай- һаар. 2016 ондо «Надежда» агрохолдинг худалдажа абаад, дураараа болонхой. Мүнөө жэл ган гасуурта дайрагдаһан аймагуудта мүнгэ сангаяа шэглүүлээбди гэжэ бэеэ сагааруулна. Тиигээд 2018 ондо Захааминда эдэбхитэйгээр хүдэлхэбди гэжэ найдуулна. Тиигээшье һаань, Захааминай малшад мал адууһаа Петропавловкын мяханай комбинадта тушаана. Ветеринарнуудай мэдээгээр, Захааминһаа ганса 2017 ондо Петропавловкада 1250 толгой эбэртэ бодо мал тушаагдаа.

2016 ондо «ИТ-Алмак-Байкал» гэжэ хизаарламал харюусалгатай бүлгэм модо бэлдэлгын ажал ябуул¬жа эхилээ.

Хүдөө ажахы

Һүүлэй жэлнүүдтэ ехээршье бэшэ һаа, адуу малай тоо олошорно. Буряад үүлтэрэй хони үдхэгты гэжэ Бандида Хамба лама Дамба Аюшее-вэй үүсхэлээр бүүбэй үүлтэрэй зуун хонид асарагдаа. Тиихэдэ газарай эдеэгээр өөһэдыгөө хангахаар аха ангинуудай һурагшадай хабаадалгатайгаар 8 теплицэ байгуулха ажал ябуулагдана.

Буряад Уласай Засагай газарһаа анхарал хандуулагдаха боложо, хүдөө ажахыда ажаллаха зондо гур¬бан сая түхэриг үгтэхэ болоо. Энэ түсэлөөр Харасаагай, Үлэгшэнэй, Мэлын гурбан мал ажахы мүнгөөр хангагдажа, ажахыдаа үүлтэртэ мал, оньһон техникэ абажа, байра байда-лаа һэргээгээ. Хуртагын Солбон Вла¬димирович Цынгеевтэ гэр бүлын һү һаалиин фермэ хүгжөөхын тула 8 сая 800 мянган түхэриг һомологдоо. Михайловкада 187,5 мянган түхэригтэ хүүгэдэй наадаха талмай барюулагдаа. Санагын нэгэ бүлэ гэр бараагаа заһажа шэнэлхын тула 894,5 мянган түхэриг абаа.

Аймагай захиргаан “МРСК Сибири” компаниин филиал болодог “Бурятэнерго” эмхитэй зайн галай утаһа татаха хэлсээ баталаад, хоёрдохи жэлээ хүдэлнэ. Малшад өөһэдөө баханануудые бэлдэнэ, Захааминай РЭС-эй ажалшад зайн галай утаһа татажа үгэнэ. Энэ хэлсээгээр үнгэрһэн жэлдэ Бүргын, Утаатын болон Бортын малшад зайн галтай болоо. Энэ ажал 2020 он болотор дүүргэгдэхээр хараалаатай юм.

Харгы зам

Аймагай харгынууд 545 модо болодог. Тэдэнэй хахадһаа ехэнхииень харгы гэжэ тоолохоор бэшэл даа. Захаамин аймагай харгын жаса 9,8 сая мүнгэндэ хүрэдэг. Хахадынь Закаменск - Далахай болон Закаменск – Сагаан-Морин гээд, Мэлэ хүрэтэрхи харгын заһабарилгада гаргашалагдана. Үлэһэн хахад мүнгэниинь харгынуудые заһабарилха федеральна ба уласай түсэлнүүдые бэлдэхэ хэрэгтэ гаргашалагдана. Тиигэжэ Санагада Сэхир дээгүүр хүүргэ табигдаа, Улаан-Үдэ гараха харгы Тужада, Харасаа, Бүргэ, Усановка орохо хар¬гынууд заһагдаа. Хамни, Зэдэ голну¬удай хүүргэнүүд заһабарилагдана. Сагаан-Мориндо Нууд горхоной, Закаменскда Модон-Хүлэй хүүргэнүүд баригдаха, Далахай, Дархинта орохо харгынууд заһагдаха, Енгорбойдо уһанай хаалта баригдаха.

(Үргэлжэлэлынь хожом гараха).