​Гарзада оруулдаг газарай асуудал

Апрелиин эхиндэ Буряад Уласай Олониитын палатын гэшүүд: юрист Валерий Яковлев, радио болон телевиденеэр ходо хөөрэжэ, олон асуудалнуудые тайлбарилдаг Татьяна Гулгенова, экономист Татьяна Думнова, ниигэмэй асуудалнуудай таһагые даагша Василий Михайлов болон Баир Бальжиров түрүүтэй Тарбагатайн Барыкино нютаг зорибобди. Тиихэдэ мантай хамта Хүдөө ажахын яаманай таһагые даагша Далай Цыренжапов болон Мал эмшэлэлгын управлениин таһагые даагша Дмитрий Калугин гэгшэд энэ тосхоной Михаил Валеевэй хандалгаар ошолсожо, ажаһуугшадтай, нютагай захиргаантай болон аймагай захиргаанай түлөөлэгшэдтэй уулзаа.

Мүнөө сагта саарһа данса бэлдэхэ хэрэг ехэ болонхой. Газар таряаланһаа эхилээд, гэр бараан, хото хорёо гээшэмнай хуу дансалагдаха ёһотой. Харин гүрэнэй талаһаа туһаламжа абаха гэбэл, бүришье олон саарһа гуурһан хэрэгтэй. Тэдэниинь баһа жэл бүхэндэ хубилгагдажа, шэнэ нэмэлтэ ба заһалтанууд оруулагдажал байха. Тиихэдэнь хүдөөгэй малшан хаанань, юуниинь шэнэлэгдэжэ байнаб, ямар дансыень яажа бэлдэхэб гэжэ хаанаһаа дүүрэн ойлгохо бэлэй? Нэн түрүүн нютагайнгаа сомондол ерээ гүб даа. Теэд зарим сомоной дарганар туһалхаһаа байтагай, ойлгуулжа үгэхэгүй юм байна.

Барыкино тосхон хада уулануудаар хүреэлэгдэһэн һайхан нютагта оршодог юм. Элинсэг хулинсагууднай иимэ һайхан газар оложо түбхиһэниинь ямар һайн гээшэб даа гэжэ нютагаархид баяртай байһанаа мэдүүлнэ. Теэд мүнөөнэй зон оршон тойронхи байгаалидаа хайша хэрэгээр ханданал даа. Тарбагатайһаа гараад ябахадамнай, үзэмжэгүй муухай бузар буртаг үзэгдөө - юун гэхэбши даа!

Арсалдаанууд

Мүнөө сагта хүнүүд хүдөөһөө гаража, хото руу тэгүүлдэг болонхой. Тиигэбэшье, хүдөө гаража, адуу мал үдхэхэ зорилготой хүнүүд баһал байна. Иимэл һанаатайгаар 14 жэлэй саана Михаил Валеев Барыкино тосхондо ерэжэ, урданайнгаа һайхан заншалаар үхэр малаа үдхэхэ гэһэн байгаа. Теэд тойбо торгуули захаһаань эхилээд ушаржа, мүнөөшье болотор шиидхэгдэнэгүй. Хүлһөөр абадаг сабшалангынь, бэлшээринь архитектурна хүшөөгэй газар гэжэ тоотой. Эндэ мэргэдүүдэй ехэ хэрэм байһан. Тиимэһээ хэды жэл болоод лэ, шэнэ хэлсээ баталха ёһотой юм. Харин мүнөө жэл энэ хэлсээниинь буруугаар табигдаа гэгдээд, юрыншье газар үгы болошохоор байна.

Михаил Валеев хүдөө ажахыда хэрэгтэй техникэшье, аяар Түнхэнһөө түхэреэн жэл соо бэлшэхэ малшье худалдажа абанхай. Теэд малаа бэлшээһэнэйнгээ түлөө ялада унаа. Ехэнхи малаа тэрэ хүдөө байлгадаг, оройдоо гурбан үнеэ тугалтайнь гэрэйнгээ газаа баридаг. Тиигээд тэдэ зургаан малай бэлшэжэ ябахые зорюута аймагай түбһөө ерэһэн гү, али нютагай сомоной дарга Нина Щербаковагай урилгаар бууһан Анастасия Чебунина гэрэл зураг буулгаад, нютагай сомоной даргатай хэлсэжэ, яла оноожорхёо. Хэһээхэл гэжэ шиидээ юм байха. Энэ данса нилээн алдуутайгаар табигдаһан байна, һайн хүн элирүүлжэ шадаха гэжэ Валерий Иванович Яковлев тэмдэглээ.

Мүнөө жэл ган боложо, үбһэ хулһагүй бидэ яахабибди, малаа бэлшээридэ гарганалди даа гэжэ нютагай зон хэлэнэ. Худалдаанда үбһэн бии ааб даа, теэд нэгэ бухал (тюгынь) 6 мянгата. Тэдхэмжэеэ хаанаашье хүргэжэ ядажа байһан бидэ яахабибди гэжэ гомдолоо мэдүүлнэд. Харин түхэреэн жэл бэлшэжэ шадаха иимэ мал манда хэрэгтэйл байгаа гэжэ тэмдэглэнэ. Тиихэдээ малаа харанагүйбди гэжэ маанадые хэлэлтэгүй. Бидэ өөһэдтөө дайсад бэшэлди, юундэ тэжээһэн малаа харангүй байха юм бибди гэжэ гайхана.

Эндэ үшөө нэгэ хэлэхэ ушар гэхэдэ, томодхогдоһон Барыкино тосхон хоёр бригада боложо хубаараад, бэе бэеэ һайнаар ойлголсодоггүй юм байна. Нүгөө бригадын залуухан эхэнэр, хоёр үхибүүдэй эжы Михаил Валеевэй морид огородоймни хэдэн грядкануудые гэшхээ гэжэ зарга баряа. Моридой эзэн зэмэеэ мэдэржэ, тиигээ ха юм даа, арга шадалаараа туһалаял даа гээ. Теэд тэрэ эхэнэр шагнаншьегүй, баһал сомоной даргын туһаламжаар юм гү, тэрээхэн грядкануудайнгаа гэрэл зураг буулгаад, прокуратурада хандаа. Нэгэ нютагта ажаһуудаг аад, иигэлдэжэ байха гээшэ хэсүүл юм байна.

Удхань

Валеевтэнэй гэр бараагынь, хашаа хүреэгынь хараабди. Энэ айл эндэ няд байтар һуурижаа юм байна, теэд юундэ иимэ олон шиидхэгдэхэгүй асуудалнуудтай ушардаг гээшэб гэжэ гайхабабди. Хүршэнэрынь ойлгуулжа үгэбэ: Нина Мамонтовна Михаил Анатольевич хоёр үнгэрһэн һунгуулида тэмсэхээр байһан юм, ерэхэ һунгуулида баһа оролсохо байгаа бэзэ даа. Иигээд байхада, баһа нэгэ бага ойлгостой болобо гээшэл даа. Ямаршье үе сагта бүхы юумэмнай хүн шанарһаал дулдыдадаг юм байна. Нэгэ һайхан нютагта ажаһуужа байгаад, хэзээ бэе бэеэ ойлголсожо, эб хамта ажаһууха зон юм бибди даа?

Авторай гэрэл зураг