Олег хүрьгэн, Аюна зээ, Валя бэри, ууган басаган Римма, Юра хүбүүн; һуунад: Жаргал хүрьгэн, Валя басаган, Санжай-Ханда эжы, Коля хүбүүн, 2000 оной декабрь
Санжай-Ханда Цыренжаповна Будаева 1926 ондо Захааминаймагай Утаата нютагай Тудхалтада түрэһэн намтартай. Теэд тэрэ үеын байдалаар айлда үргэгдэжэ, тэрэ эрилтээр хоёр наһа доошоо орожо, 1928 оной мартын 18-да түрэһэн гэжэ тамгатай данса абаһан. Мүнөө 90 наһанайнгаа дабаае хүсэд гэшхэһэн ажалай ветеран хара багаһаа дайнай хүшэр хүндые үзэһэн, хүндэ ажалда хүдэлхэ хубитай байшоо.
Бүхы эдир наһаниинь Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай шэрүүн хатуу жэлнүүдтэ үнгэрөө. Үбгэн абань Цыренжап Будаев Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнда мордоо. Санжай-Ханда 3 жэл Онохойн леспромхозой Элхиин модондо пилорама дээрэ хүдэлөө.
- Тэндэ 1945 оной майн 9-эй Илалта Тогтохо Гонжитов дүү хүбүүнтэеэ түмэр харгын рельснүүд дээрэ угтаа һэмди. Нютагаа бусахаяа Зэдын станцида хүрэжэ ябахадаа, баһал нютагаа ерэжэ ябаһан ородуудтай хилээмэеэ хубаалдажа эдеэ һэмди гэжэ эбиимнай зугаалдаг һэн, - гэжэ Римма Дабаевна басаганиинь хөөрэнэ.
Санжай-Ханда Цыренжаповна
Дайгаа даража, даагаа һүүлдэһэн зон ажалдаа шармайн ороо. Санжай-Ханда “Байгал” колхоздоо һаалишанаар хүдэлжэ, ажалайн гаа намтар үргэлжэлүүлээ. Ринчин эжытэеэ гурбан дүүнэрээ үргэлсэжэ, хүлынь дүрөөдэ, гарынь ганзагада хүргэлсөө. Эсэгэнь амиды мэндэ дайнһаа бусажа, түрэл колхоздоо адуушанаар хүдэлөө.
Ринчин Цыренжап хоёр – дүрбэн үхибүүдэй аба эжы.
- Хүгшэн Ринчин төөбиимнай яһала уран, арһа шүрмэһэ элдэхэдээ бэрхэ байгаа. Онохойдо модон ажалда ябахадаа, өөрынгөө оёһон дулаан бугын годон гуталтай хүн ехэл баяртай ябааб гэжэ манай эжы мүнөөшье болотор омогорходог, - гэжэ Римма Дабаевна баһал омогорхоно.
Жолоошоноор, адуушанаар түрэл нютагтаа хүдэлһэн Ламажаб дүүниинь манай нагаса Маруся нүхэртэеэ гурбан хүбүүтэй: Добдон (Слава), Мүнхэ, Сережа.
60-аад онуудаар “Байгал” колхозой түрүүлэгшэ байһан Бабалаев Даша-Нима Дамбаевичай жолоошоноор хүдэлһэн.
Ламажаб нагаса Далахайн совхоздо хүдэлхэдөө, 100 гүүнһээ 100 унага абажа, Казахстан адуушадай суглаанда ошожо, “Буряад Уласай габьяата адуушан” гэһэн нэрэ солодо хүртөө һэн.
Дулма дүүнь Цыбикжап нүхэртэеэ (нютаг соогоо Лама ахай гэжэ мэдээжэ) найман хүбүү, гурбан басага үргэжэ, “Эхэ-Герой” гэжэ хүндэтэй юм. Цыбикжап хурайхай ажалша бэрхэ, уран дархан, хамтынгаа ажалда түрүү хүн байһан. Хүүгэдээ бултыень айл болгожо, олон аша гушанарынь Утаата уужам нютагтаа ажаһууна.
Виктор дүүнь олон жэлдэ нютагайнгаа сомон даргаар хүдэлөө. Соня нүхэртэеэ арбан хүүгэдые үндылгөө, олон аша зээнэртэй.
Санжай-Ханда Цыренжаповна табан хүүгэдэй эльгэ нимгэн эжы болохо хуби заяатай байба.
Ууган Василий Маруся нүхэртэеэ Оюна басагатай.
Оюна Олег нүхэртэеэ Санжа хүбүүтэй. Тэрэнь БГУ улаан дипломоор дүүргэһэн, мүнөө Улаан-Үдэ хотодо ажаллана.
Юрий Бадмаевич хүдөө ажахыда бүхы наһаяа зорюулһан, Буряадай габьяата ветеринар болоһон, нүхэрынь – Валя. Гурбан үхибүүдтэй: Жаргалма, Бимба, Эржена. Жаргалма - Утаатын дунда һургуулиин багша. Энэ жэл “Буряадай эрхим багша” болоһон габьяатай.
Коля хүбүүн Ага тойрогто ан-бун ажаһууна. Наһаараа хонишонооршье, барилгашанааршье хүдэлөө. Олон ашанарай хүгшэн аба.
Римма Буряадай багшанарай дээдэ һургуули 1982 ондо дүүргээд, олон жэлдэ Утаатынгаа дунда һургуулида биологи, химиин багшаар, бэрхэ хүтэлбэрилэгшөөр хүдэлөө. Хүбүүн басаган хоёртой. Георгий нүхэртэеэ Енгорбой нютагтаа Бальжима, Дандар ашанараа хүмүүжүүлнэ.
Аюна эжынгээ харгы үргэлжэлүүлжэ, Бүргын дунда һургуулида биологи, географи, хими заадаг. Одхон басаган Валя Жаргал нүхэртэеэ Утаатадаа ажаһууна, 4 хүүгэдтэй: Пагба, Стелла, Инга, Борис.
Ууган аша Пагба - эмшэн, нүхэртэеэ Улаан-Үдэдэ ажаллана.
Стелла зээ Баясхалан нүхэртэеэ 3 хүбүүдэй эжы болонхой, Поселье һууринда ажаһууна.
Инга зээ Шэтын мединститудта һурана, Данзан хүбүүтэй.
Борис аша БГУ-да һурана.
Санжай-Ханда Цыренжаповна урагшаа һанаатай, уран оёдолшо, дуулахашье дуратайгаараа олондо мэдээжэ юм. Олон жэлдэ аймагай Зүблэлэй һунгамал ябаһан. Энгэрээрнь дүүрэн медальнууд жэрылдэдэг.
Мүнөө аша гушанарай хүгшэн эжы, Ринчин эжынь 101 хүрэһэн. Бүхы наһаараа хүндэ ажалда хүдэлһэн эжымнай мүнөөшье өөртөө ажал олоһон лэ байдаг: бээлэй оёхо, нооһоор элдэбын юумэ нэхэхэ. Тэрэ хоорондоо “Буряад үнэн”, “Ажалай туг” сонинуудаа уншажа, сэнхир экранаа хаража һуудаг. Үдэшэниинь урданай юумэ хөөрэжэ, уг удхаа, гурим заншалаа улаан бургааһадтаа ойлгуулхые хүсэдэг буянтай хүгшэндэ дэлхэйн бүхы һайн һайханиие хүсөөд, булта үри хүүгэдэйтнай, аша гушанарайтнай, зээнэрэйтнай зүгһөө үреэл табия:
Хүндэтэ эжы, хүгшэн эжы-төөбии манай Санжай-Ханда Цыренжаповна,
101-ые дабажа гараһан
Ринчин эбиингээ юрөөлөөр
90 наһанай дабаае гаталжа,
Жаргалай зам үзэжэ ябанат.
Жаргаланта энэ дэлхэй дээрэ
Аша, гушанарайнгаа дүхэриг соо
Ашатын буян энэл даа гэжэ
Аза жаргалаа дүүрэн эдлэжэ,
Залуу заахануудта жэшээ боложо,
Захаамин дайдадаа,
Утаата нютагтаа
Зугаалжал һуугыт даа һайханаар!
Гэрэл зурагууд Римма Бодеевагай бүлын альбомһоо абтаба