​Үхибүүдэй зүрхэндэ – онсо анхарал

Зүрхэнэй эмшэд аргалһан үхибүүдтэеэ

Буряад Уласай Н.Семашкын нэрэмжэтэ клиническэ больницын зүрхэ-һудаһанай үбшэнүүдэй таһаг Хүүгэдэй зүрхэнэй үдэр үнгэргөө. Иимэ хэмжээ Ородой Холбоото Уласай Элүүрые хамгаалгын яа­манай ахамад кардиохирург Лео Бокерия үүсхэжэ, нё­дондо Москва хотодо үнгэргэһэн байна. Харин мүнөө жэл энэ хэмжээндэ гүрэнэймнай 27 можонууд, тэрэ тоодо Буряад Улас эдэбхитэй хабаадаба.

Энэ үдэр тус эмнэлгын газарта зүрхэндөө операци хүүлэһэн үхибүүд уригдаа. Һайндэр зүрхэ-һудаһанай үбшэнүүдэй таһагай 25 жэ­лэй ойн баярта зорюулагдаа. Тиин эдэ үдэрнүүдтэ “Но­гоон больница” гэһэн хэм­жээнэй хаа-хаанагүй үнгэргэгдэжэ байгаа хадань, үхибүүд эмшэдтэеэ модохо­нуудые тарибад.

Түүхэтэ үдэр

Зүблэлтэ үедэ майн 19-дэ эдир пионернүүдэй һайндэр тэмдэглэгдэдэг бэ­лэй. Мүнөө үеын залуушу­ул, эдиршүүл тус һайндэр тухай мэдэхэшьегүй байгаа ёһотой. Зүгөөр Хүүгэдэй зүрхэнэй үдэр тус түүхэтэ үдэртэ дашарамдуулагдаа бэшэ. Энэ үдэр американ эм­шэд - хирург Альфред Блэйлок болон кардиолог Елен Тауссиг хоёр түрүүшынхиеэ зүрхэндэ операци хэжэ, тэрэ үеын эмнэлгын хүгжэлтэдэ горитойхон хубитаяа оруулһан байгаа.

- Эдэ эмшэд юундэ үхибүүдэй нюур хүхэбтэр гээ­шэб гэжэ шэнжэлжэ эхилээ. Шалтагаанииень элирүүлхын тула лаборатори соогоо нохойнууд дээрэ шэнжэлэл­гын туршалгануудые хэжэ, шэнэ арга һанаһан байха юм. Уушханай гол һудаһан (артери) руу шуһанай яба­са һайжаруулха операци хэгдэдэг болоо. Энэ хадаа тэрэ үеын эмнэлгын тон ехэ хүгжэлтэ байгаа. Гэхэ зуу­ра зүрхэндэ операци эгээл түрүүн Роберт Кросс үшөө 1939 ондо хэжэ эхилһэн юм, - гэжэ хүүгэдэй кардиохирург Владимир Ильинов мэдээсэ­бэ.

Зүрхэ аргалалгын хүгжэлтын эхин

Н.Семашкын нэрэмжэтэ больницада 1999 ондо шуһа гүйлгэдэг оньһон түхеэрэлгэ худалдажа абаһанай ашаар зүрхэндэ олоор операцину­удые хэдэг болоо. Тэрэ үедэ хүүгэдэй зүрхэ аргалха та­лаар орёохон байдал тогто­од байгаа. Түлбэригүйгөөр эмшэлэлгын түб газар­нуудта эльгээхэ квотын тон үсөөнөөр үгтэхэдэнь, үбшэн үхибүүд удаан саг соо ээлжээгээ хүлеэжэ байха аргагүй ха юм даа. Тиимэһээ тус больница Новосибир­скын шуһанай гүйдэлэй үбшэнүүдэй эрдэм-шэнжэлгын институдтай хэлсээ баталһан юм. Тэндэһээ дүршэл ехэтэй олон эмшэд хоёр да­хин ерэжэ, Улаан-Үдэдэ 37 үхибүүдтэ операцинуудые, тэрэ тоодо шэнэ ангио-арга­ар хээ бэлэй.

- Эгээл тэрэ үедэ манай хирургнууд Москва, Новоси­бирск хотонуудта энэ шэглэ­лээр һуралсал гаража байгаа. Новосибирскын эмшэдэй хоёрдохиёо ерэхэдэнь, ма­найхид тэдэнэй хүтэлбэри доро операцинуудые хэжэ дүршэһэн юм. Новосибир­скын эмшэд манай кардио­хирургнуудта харгы нээжэ, тэрэ гэһээр эндээ хүүгэдэй зүрхэндэ операци хэдэг бо­лообди, - гэжэ 28 жэлэй туршада тус больницада зүрхэ эмшэлжэ байһан Ольга Во­лодарская мэдээсэбэ.

Зүрхэнэй үбшэтэй үхибүүдые олоор эмшэлхэ арга олгогдоо. Нёдондонһоо эхилжэ, энэ эмнэлгын га­зарта үхибүүдые шалган абадаг болоходонь, ажал эр­шэдээ. Эгээл түрүүшын опе­рацинуудые Буряадта хэжэ эхилһэн Владимир Ильинов мүнөө сагта дүршэл ехэтэй хүүгэдэй кардиохирург бо­лонхой.

- Тусхай бэрхэшээл гэхэ­дэ, амяараа хүүгэдэй зүрхэ эмнэлгын таһаггүйбди. Ба­гашуул томошуултай адли нэгэ таһагта аргалуулаг­дана. Тиихэдээ таһагнай үбшэнтэнөөр дүүрэнхэй. Теэд үхибүүд эгээл түрүүн эмшэлэгдэхэ ёһотой ха юм, - гэжэ Владимир Ильинов тайлбарилба.

Дары түргэн туһаламжын хэрэгтэй болоходо, үхибүүд гүрэнэйнгөө түбэй эмнэл­гын газарнууд руу эльгээгдэ­нэ. Харин халта хүлеэд гэхэ арга боломжотой үхибүүд болзороо хүлеэгээд, эндээ, Улаан-Үдэдөө, аргалагдана. Һүүлэй үедэ эгээл багахан үхибүүдтэ операци хэдэг болонхой. Хоёршье кило­грамм шэгнүүртэй нялха үхибүүдые аргалха аргатай болонхой.

Өөрын нэрэтэ модонуудые тариба

Үхибүүд бүхы наһандаа модо тарижа байһандал, өөртөө модохонуудые шэ­лэн абажа, бэлдэгдээд байһан нүхэнүүд руу үндэһөөрнь һуулгажа эхилбэ. Тариһан модохонуудаа уһалжа, өөрынгөө нэрэтэй тэмдэгхэнүүдые газар руу зообо. Тиигэжэ өөһэдын модохонуудтай болобо гээ­шэ. Зүрхэ-һудаһанай үбшэнүүдэй таһагые даагша Ба­атар Дониров үхибүүдые түрэлхидтэйнь амаршал­жа, үшөө 25 жэл үнгэрхэдэ, эдэ модонуудайнгаа хажу­уда дахин уулзажа байхы­ень дурадхаба. Тиихэдэ тус һалбари 50 жэлэйнгээ ойн баяр тэмдэглэхэ болоно бшуу.

Үхибүүд модохонуудые тариба

- Тиихэ сагта эдэ модохо­нуудтнай үндэр томо модод болоод байха. Таанад, ма­гад, өөһэдынгөө хүүгэдые дахууланхай ерэхэт. Ха­рин бидэ, таанадай эмшэд, наһатайнууд болонхойшье һаа, үшөө аргалха, эмнэхэ шадалтай зандаа таанадтаяа эндэ зогсохобди. Мүнөө таа­над үетэн сасуутанһаа юугэ­эршье дутуугүй, адли элүүр энхэ болоо гээшэт. Хүбүүд, сэрэгэй албашье хааха, тами­рааршье бэеэ һорихо арга­тайт, - гэжэ Баатар Аюржана­евич тэмдэглээ.

Энхэ элүүр болоһон үхибүүд

Данила хүбүүн анхан ямаршье үбшэгүй, энхэ элүүр, ушугаар бэеэ һорижо ябаа. 8 наһатай болоод бай­хадань, нэгэтэ һорилгын үедэ гэнтэ зүрхэниинь хад­хан үбдэшэһэн юм. Тии­гэжэ 2016 ондо тэрээндэ операци хэгдээ, жэлэй тур­шада зүрхэнэй эмшэд шэн­жэлэн шалгаа. Мүнөө Дани­ла хүбүүхэн дахин ушугай секцидэ ябана, хэнһээшье дутуугүйгөөр бэеэ һорижо, амжалта туйлажа эхилэнхэй.

Олег хүбүүн түрэхэһөө зүрхэ муутай (порок) байгаа юм. Хүүгэдэй кардиолог Ла­риса Гатыповагай харууһан доро ходол эмшэлүүлһэн. 9-тэй болоходонь, Владимир Ильинов хонходожо, опера­цида орохыень дурадхаһан юм.

- Владимир Николаевич ходол бидэндэ хонходожо, энхэ элүүрыемнай мэдэ­жэ байгаа. 2017 ондо арга­да орообди, бэеэ гамнажал ябанабди. Анхандаа халта ябаад лэ, гурбадахи дабхар­та гарахадаа, эсэшэдэг һэн. Теннис наадахадаа, баһал эсэхэ. Операциин һүүлээр теннистээ ходол алгадангүй ябадаг болонхой, гүйдэг, ха­райдаг. Эсэхэеэ болёо, - гэжэ эжынь хөөрэнэ.

Олон зон соо аягүйрхэжэ, бэшүүрхэжэ байнгүй, нэгэ басагахан урагша-хойшоо гүйнэ, бүхы зонтой гэрэл зу­рагаа буулгуулна. Энэ хадаа Ангелина гээшэ, 3-4-тэйхэн хаш.

- 2015 ондо гэнтэ баса­гандамни зүрхэнэй порок гэһэн үбшэн элирүүлэгдээ. Мэгдээбди, сошообди, айгаашьебди. Теэд манай эм­шэд тон һайн, дээдын арга боломжотой дүй дүршэлтэй байна. Жэл болоод лэ, Владимир Ильинов операци хээ. Эмшэд бидэниие ходол шалгажа, туһатай зүбшэл үгэжэ байдаг. Ямар һайн саг болоо гээшэб! Элдэб ян­зын оньһон түхеэрэлгэнүүд, һайн һанаатай, нигүүлэсхы сэдьхэлтэй эмшэд байха, - гэжэ Ангелина Раднаевагай эжы хэлэбэ.

Юля Гатаповагай дүрбэтэйхэн байхадань, зүрхэнэй үбшэн элирүүлэгдээ. Шал­галта, шэнжэлэлгын үе даба­жа, хоёр жэл болоод, шэнэ аргаар ангио-операци хэгдээ. Больницада нэгэл сүүдхэ хэбтээд, гэртээ табигдаа.

Ангио-операци бүтээдэг хирург Зоригто Балханов бэеэ анхаржа байхыень бүгэдэндэ захяа.

- Хэрбэеэ сээжынгээ гэнтэ хадхаа, аягүй болоо һаань, түргэн туһаламжада мэдүүлхэ ёһотой. Юундэб гэхэдэ, инфаркт үбшэнэй алтан заршам бии юм. Хоёр сагай хугасаада эмнэлгын туһа хүргөө һаа, аргалагда­жа болохо. Харин 12 сагай хугасаада абараагүй һаа, тон аймшагтай ушар тохёолдо­хо. Тиимэһээ ами наһаяа утадхажа, удаан ажаһууха гээ һаа, бэеэ гамнажа, анхар­жа ябаха шухала, - гэжэ тэрэ мэдээсэбэ.

Баярые булта хүргөө

Модо тариһанай удаа эмшэд айлшадаа больни­ца шадархи эдеэнэй газар урижа хүндэлбэ. Хүүгэдэй зүрхэнэй үдэртэ зорюулагдаһан зурагуудай харалганда шалгарагшад шангуудта хүртэбэ. Харин энэ һайндэртэ хабаадаһан үхибүүдтэ бултандань энхэ элүүр болоһоной үнэмшэлгэ барюулагдаа.

Түрэлхидэй зүгһөө Барга­жанай Адаг тосхонһоо ерэһэн Надя басагаханай эжы баярай үгэнүүдые хэлэбэ.

- Манай эндэ, Улаан-Үдэдэ, иимэ арга хэдэг болоһониинь ямар гоё гээшэб! Аяар холын хари газар ошонгүй, нютаг дээрээ ямар­шье гаргашагүйгөөр эмшэлүүлнэбди. Бидэ таанадтаа ехэ баярые хүргэнэбди. Ходол энхэ элүүр, амжалта дүүрэн ябыт даа! – гэжэ На­диин эжы баяраа мэдүүлбэ.

Надя басагахан эхын­гээ умай соо оройдоол 6 һара байгаад, болзорһоо урид мүндэлшэһэн юм. Тиихэдээ 990 грамм шэгнүүртэй үхибүүн хэдэн үбшэтэй байгаа. Дүрбэ һаратайдань зүрхэнэй үбшэн элирүүлэгдээ, уушханай баһал үбшэнтэй. Зүрхэндөө операци хүүлэхэдэнь, ами­ниинь хаагдахаа болинхой. Үдэр бүхэндэ амилжа ядажа, зободог һэн. Харин мүнөө хахад жэлэй нэгэл да­хин амяа абажа ядаа. 4-тэй болоодүйхэн Надя мүнөө эндэ ерэһэн үхибүүдтэй суг хамта наадана.

Бэрхэшээлнүүд баһал бии

Үхибүүдэй зүрхэ эмшэлхэ өөһэдын таһаг байгуулхаһаа гадна томошуулайшье таһаг үргэдхэхөөр. Зүрхэ-һудаһанай һалбариин нэгэ томо байшан нээбэл, Буря­ад Уласай зүрхэ аргалалгын һалбари тон ехээр хүгжэхэ һэн. Эндэмнай зүрхэнэй бүхы шахуу янзын үбшэнүүд арга­лагдана. Гансал зүрхэ һэлгэхэ операци болон түрэхэһөө хүндэ үбшэнүүдые гүрэнэй түб эмнэлгын газарнуудта хэдэг. Манай эмшэдэй арга боломжо хизаарлагданхай: зүрхэндэ операци хэхэдэ, тон үнэ сэнтэй түхеэрэлгэнүүд хэрэгтэй, мүн гүрэнэй мүнгэн дэмжэлтын квото тон үсөөнөөр үгтэнэ.

- Бидэ мүнөө 260 операци хэнэбди гэжэ шангаар хэлэ­нэбди. Теэд энэмнай олон бэшэ, үшөө олоор хэхэ арга­тайбди. Ээлжээншье үсөөн, оройдоол 2-3 долоон хоног­то үбшэнтэн хүлеэдэг. Манай ажаһуугшад нютаг дээрэм­най элдэб арга бүтээгдэдэг гэжэ мэдэдэг. Бидэ Ород гүрэнэй түб руу ошохыень дурадхадагбди. Зүгөөр бүхы үбшэнтэнэй 90 гаран хубинь Улаан-Үдэдөөл аргалуул­хаяа хүсэдэг, - гэжэ зүрхэ-һудаһанай таһагые даагша Баатар Дониров онсолбо.

Хүүгэдэй зүрхэнэй үдэр бүхы олониитын, түрэлхидэй анхарал энэ үбшэндэ татахын тула эм­хидхэнэ. Жэл бүхэндэ манай гүрэндэ үбшэн зүрхэтэй 20 мянгаад үхибүүд түрэдэг. Түрэлхид энэ үбшэ аргал­хаар, эмшэд дары түргэн туһаламжа хүргэжэ шададаг гэжэ мэдэхэ ёһотой. Зүрхэ- һудаһанай үбшэн хадаа эгээл аюултай үбшэнүүдэй нэгэн гээшэ. Гэбэшье бүхыдөө ар­гада ороһон үхибүүдэй 97 хубинь тон энхэ элүүр боло­дог юм.

Энэл үдэрэй 3 сагта тус больницын зүрхэ-һудаһанай таһагай эмшэд Москва хото­до эмхидхэгдэһэн зүблөөндэ видео-холбоогоор хабаа­даа. 27 можонуудай эмшэд зүбшэлсэжэ, Нижний Нов­город хотодо байһан зургаатайхан Саша хүбүүхэниие аргалха онол арга тухай зүбшэлсэбэ. Зүблөөн иимэ аргаар, мүн олоной хабаа­далгатайгаар түрүүшынхиеэ үнгэргэгдэбэ гээшэ.

Хойто жэлһээ Хүүгэдэй зүрхэнэй үдэр үргэдхэгдэжэ, уласхоорондын хэмжээндэ гаргагдахаар хараалагдаба. Америкын, Скандинавиин гүрэнүүдэй болон Беларуси­ин томо клиникэнүүд хабаа­дуулагдаха түсэбтэй.

Цырегма Сампиловагай гэрэл зурагууд