​Жигжит Баясхалановай арт-галерей – Улаан-Үдэдэ

Улаан-Үдэ хотодо Коммуни­стическэ гудамжын 46-дахи гэртэ “Баясхаланов” гэһэн арт-галерей үүдээ сэлижэ, олоной анхарал татаба. Жигжит Баирович Баясхаланов - мүнгэшэ дархан, уран барималша, зэр зэб­сэг бүтээгшэ, Россиин Уран зураашадай холбооной гэшүүн. Уран гартай дарханай үзэсхэлэн харахаяа ошоходоо, зорюута уул­зажа, ажал хэрэгүүд тухайнь хөөрэлдэһэн байнаб.

- Жигжит Баирович, түрэһэн нютаг, эжы аба тухайгаа хөөрэжэ үгыт даа.

- Би Агын тойрогой Амидхааша нютагайб. Абамни - Баир Батодоржиевич, эжымни - Цындыма Нордопов­на. Гэр бүлэдөө дүрбэн хүүгэдбди: хоёр эгэшэтэйб, нэгэ дүү басагатайб.

- Юундэ иимэ мэргэжэл шэлэһэн байнабта?

- Абамни, хүгшэн абамнишье гартаа дүйтэй уран дархашуул юм. Энэнь уг гарбалай шуһаар дамжажа ерээ ёһотой. Бүри багаһаа абаяа даха­жа, энэ тэрэ юумэ урлан бүтээхыень анхаралтайгаар адаглан хаража үндыгөөб. 12 наһатайһаа аалиндаа юумэ зохёожо туршадаг болоо һэм. Һүүлдэ наашаа ерэжэ, Улаан-Үдын 24-дэхи лицейдэ һуража, түмэршэ дарханай мэргэжэл шудалааб. Мүнөө Санкт-Петербургын тамуужанай академидэ һуранаб.

- Гэр бүлэтнай Санкт-Петербургда гү?

- Тиимэ. Тэндэ ажаһуунабди. Наһанаймни нүхэр Дулдаргын ай­магай Тугшан һууринһаа гарбал­тай, абань Зүдхэлиин юм. Хоёр хүбүүдтэйбди. Ехэмнай найматай, хоёрдохимнай дүрбэ наһатай. Ехэ хүбүүмнай багаһаа уран һайханай һургуулиин шаби болонхой. Энэ тэрэ юумэ ходо дархалжа, урлажа байдаг. Хэн болохонь саашадаа элирхэ бэзэ.

- Хараха янзада ехэнхи бүтээлнүүдтнай хутага болоно гээшэ гү гэжэ адаглахаар...

- Тон зүб. Анхан хутага дархалдаг олон уран дархашуултай танилсаһан байнаб. Тиигэжэ энэ зэбсэг дархалжа эхилээб. Юуб гэбэл, хутага гээшэм­най гэр бүлын эзэнэй уг удамынь үргэжэ байһан һүр һүлдэ болодог юм. Тиимэһээ дархан хүн юумэ ур­лахадаа, бүхы сэдьхэлээ зорюулжа бүтээхэ ёһотой.

- Танай үзэсхэлэн үшөө хаана дэлгээгдэжэ, хүн зониие хужарлуулааб?

- 2012 ондо “Алтаргана” наадан­да хабаадаһанайнгаа һүүлээр “Баясхалановай студи” байгуулааб. Түрүүшымни хубиин үзэсхэлэн 2015 ондо түрэһэн нютагтам үнгэрөө һэн. Тэндэһээл эхи абажа, Шэтэ, Улаан-Үдэ, Эрхүү хотонуудта дэлгээгдээ бэлэй. Гурбан жэлэй үнгэрхэдэ, Эр­митажда, удаань Франциин Тьер хотодо эмхидхэгдээ. Париж хотодо “Уран баримал” номинацида шалга­рааб. Мүнөө дээрээ 30 үзэсхэлэнгүүдтэ хабаадажа, хүн зоноо уран бүтээлнүүдтэеэ танил­суулаад байнаб. Улаан-Үдэдэ 2016 ондо үнгэрһэн “Ал­таргана” нааданай үедэ манай олон уран гартантай суг хамта Эрын гурбан нааданда илагшадай шангу­удыень - мориной тоног, һурша номо, хутага хэлсэжэ, эбээн тэдхэгшэ бололсооб. Харин мүнөө Монголой Улаан Баатарта үзэсхэлэнгөө дэл­гээгээд, һөөргөө Санкт-Петербург бусажа ябанаб.

- Эдэ бүтээлнүүдые урлахадат­най, хүн хамһалсадаг гү?

- Анхан гансаараа хүдэлдэг бай­гааб. Мүнөө ехэ мастерскойтой боложо, наһанаймни нүхэрэй дүү хүбүүн Дамдин, минии үеэлэ дүү Ошор, манай Загарай аймагһаа, тиихэдэ Ижевск хотоһоо, Дагестан Уласһаашье бүхыдөө хорёод хүбүүд хүдэлдэгбди. Жэшээнь, нэгэ хүмнай хутагын эри, үзүүрыень мүлин жэг­дэлхэдээ бэрхэ, нүгөөдэмнай түмэр мүлин заһахадаа, гурбадахинь хэбтэ сохиходоо шадамар байна. Тиигэжэ хүн бүхэмнай өөрын шадабаритай, ажалтай юм.

- Жигжит Баирович, нэгэ хутага урлалгада хэды саг ошодог бэ?

- Хоёр долоон хоногһоо эхилээд, хэдэн һара тухай саг үнгэржэшье болохо. Тэрэнь уридшалан хэһэн зурагһаань, гоёолтоһоонь дулдыда­даг юм.

- Хутагануудтнай наймаанда та­бигдадаг гү? Хэды сэнтэй байхаб?

- Юрын болон агнууриин хутага­нууд 15 мянганһаа 40 мянган түхэриг хүрэтэр ошодог. Харин 37 мянганһаа 120 мянган түхэриг хүрэтэр үнэ сэн­тэй хутага - буряад арадай заншалта зэр зэмсэг гээд үндэрөөр сэгнэгдэжэ, ехэнхидээ коллекционернүүд худал­дажа абадаг юм. Наймаан болоод лэ байдаг.

- Юундэ Улаан-Үдэдэ арт- галерей нээхэ гэжэ шиидээбта?

- Нэгэдэхеэр, Улаан-Үдэ хадаа Буряадаймнай ниислэл хото ха юм. Хоёрдохёор, гэртээ дүтэ боло­жо, ёһо заншалаа, гуримаа, соёлоо мартангүй, дээшэнь үргэхэ гэһэн бодолһоо уламжалаа. Ямаршье хүн манай арт-галерей орожо, миин нюдөө хужарлуулаадшье гараха, юумэ худалдажа абахашье, һанаһан соогоо захил хэхэшье аргатай байг гэжэ һанагдаа бэлэй. Мүнөө түрэ найрта түрэл түтим эблэржэ, мүнгөө шэдэлсээд, хутага бэлэг болгон ба­ридаг болонхой. Тиимэһээ Ошор дүүмни энэ арт-галерейдэ хүдэлжэ, захилнуудые абажа, бидэндээ эльгээдэг байха.

- Бүтээлнүүдэйтнай хэб хэн зу­радаг бэ? Хэрэглэхэ эдээ хаанаһаа абадагбта?

- Өөрөө зурадагби. Хэрэглэхэ ма­териал хаанаһаа абахаб гэжэ тархяа үбдэхөөр бэшэ. Мүнөөтнай наймаанда бүхы юумэн байдаг болоһон. Ямар хэб зураабши, юугээр бүтээлээ дархалхаяа һананабши, тэрэнээ наймаанһаа ошоод абадагбди. Мор­жын һоёо, улаан бухын эбэр, хуша, Африкада ургадаг гренадил модо, хэдэн зузаан булад, хүрэл хэрэглэн хүдэлдэгбди.

- Ажалайтнай саашанхи түсэбүүд ямар гээшэб?

- Декабрь һарада Миланда үзэсхэлэн дэлгээхэ һанаатайбди. Тиихэ­дэ Улаан Баатарта үнгэрхэ эдэй заса­гай хуралдаанда хабаадахабди. Мүн Казань ошохо түсэбүүд байна.

- Жигжит Баирович, ажалдат­най амжалта хүсэжэ, асуудалнууд­тамнай харюусаһандатнай баярые хүргэнэбди.