811
Буряад уласай Арадай Хуралай хэблэлэй албанай гэрэлэй зураг
Буряад Уласай Арадай Хуралай Газарай асуудалнуудай, аграрна бодолгын болон эд хэрэглэлгын дэлгүүрэй талаар хорооной түрүүлэгшын орлогшо Баир Гармаев 2017 оной бюджедэй олоной хабаадалгатай шагналгада үгэ бариба. Һунгамал Баир Гармаев Буряад уласай һомонуудта агро-үйлэдбэриин комплекс хүгжэлтын талаар мүнгэ һомололгын болон тус һалбариин шиидхэгдээгүй асуудалнуудта анхаралаа хандуулаа.
Тэрэнэй хэлэһээр, жэл бүри миллиард түхэриг мүнгэн элдэб грантын болон мүнгэнэй тэдхэмжын аргаар хүдөө ажахын эд үйлэдбэрилэгшэдтэ дамжуулагдана. Ган гасуурай байдалай тогтохо бүри, мүнгэнэй тэдхэмжэ энэ һалбари руу ехэ болгоогдоо.
“Һүүлшын хоёр жэлэй удаа юрэнхы үйлэдбэриин хаһалга хэгдэнэ. Мүн тус һалбариин байдал ехэ хэсүү зандаа. Бүхыдөө 2017 оной дүнгүүдээр гүрэнэй программын 13 индикаторнуудые дүүргэжэ үрдеэгүйбди. Нэрлэбэл, хүдөө ажахын юрэнхы үйлэдбэри, хүдөө ажахын таряанай болон ажахын үйлэдбэри, огородой эдеэнэй, хартаабхын, таряанай, һүнэй үйлэдбэри.
Хүдөө ажахыда ба ажахын үйлэдбэридэ һаад ган гасуур үзүүлнэ. Тиимэһээ Арадай Хуралай Хорооной тэмдэглэһээр, мүнөөдэрэй гүрэнэй туһаламжын арганууд газар элдүүрилгые һайжаруулнагүй. Тус һалбариин байдалай хубилхын тула гектарна туһаламжа үргэдхэхэ хэрэгтэй. Таряа тарилга руу болон хүдөө ажахын талха таряанай үйлэдбэрилгэ руу хубилалтануудые нэбтэрүүлхэ. Мүн үйлэдбэриин техническэ болон технологическа шэнэлэлгэдэ мүнгэ ехээр һомолхо.
Хатаажа, уһалжа газар хүгжөөлгэ (мелиораци) улам һайжаруулбал, таряанай ажахы хүгжэхэ ёһотой гээд һанагдана. Үнгэрэгшэ жэл иимэ ажалда һомолһон мүнгэеэ бултыень гаргашалжа үрдеэгүй.
Республика дотор һүүлшын хэдэн жэлнүүдтэ һүнэй үйлэдбэрилгэ бага болонхой. “О наделении органов МСУ отдельным государственным полномочием по поддержке сельского хозяйства” гэһэн Буряад уласай хуули ёһоор һүнэй һалбарида дамжуулһан гүрэнэй туһаламжа улам дээшэлүүлхэ хэрэгтэй. Энэ хуули ёһоной бэелүүлгын туршада (2011-2017 онуудта) аймагуудта уласай бюджедэй 80 сая түхэриг гаргашалагдаа. Үнгэрэгшэ жэл 20,3 сая түхэриг аймагуудта дамжуулагдаба. Харин һүнэй үйлэдбэрилгэ ба буйлуулга дээшэлэгдээгүй. Арадай Хуралай хороон нэгэтэ бэшэ мүнгэнэй тэдхэмжын дамжуулгын методико хубилуулха тухай асуудал гаргаа. Уласай һүнэй һалбари хүгжөөхэ талаар үнгэрһэн “дүхэриг шэрээдэ” энэ асуудал табигдаба. Харин мүнөөдэртөө шиидхэгдээгүй байна.
Һүүлшын 2 жэлнүүдтэ уласай бюджетһээ фермернүүдэй ажахынуудта гүрэнэй мүнгэнэй туһаламжа ехэ болоо.
Бидэ энэ ажалые тэдхэнэбди. Харин бүтээгдэһэн үйлэдбэриеэ наймаанда эльгээхэ асуудалаар анхарая гэхэ байнаб. Тиимэһээ хамтаралай (коопераци) һалбари хүгжөөхэ хэрэгтэй.
Мүнөөдэр томо эд бараанай хэлтэс(сектор) хэрэглэжэ, тус һалбариие хүгжөөхэ арга бии. Тэрэ үйлэдбэрилгые ехэ болгоохо.
Манай һанамжа тон зүб байһыень Эрхүүгэй можын “Белореченское” гэһэн үйлэдбэри элирүүлнэ. Тиишээ хүрэжэ, ажаүйлэдбэритэйнь танилсаабди. 2017 ондо таряанай үйлэдбэрилгэ 120 мянган тонн болоо, үндэгэнэй – 631 мянган штук, һүнэй – 45 мянган тонн, эбэртэ бодо малай мяханай – 1300 тонн. Хүдөө ажахыда таряан үрэжэл һайтай боложо, 1 гектарһаа 30 центнер орооһон абтагдаа. Иимэ дүнгүүдые манай хүршэ можо хүсэнхэй. Тиимэһээ иимэ амжалтануудые хүсэхыень хүдөө ажахынуудай урдань зорилго табиха болонобди.
Тиин хүдөө ажахын һалбарида мэргэжэлтэдые бэлдэлгэдэ анхаралаа хандуулаябди.
Хүдөө нютагта залуу мэргэжэлтэдэй тогтожо ажаллахадань, ажабайдалай зохеолгодонь туһалха хэрэгтэй. Хүдөө ажахыда ажалладаг эрхэтэдые гэртэй болгоожо, ниигэмэй түлбэридэ федеральна хэмжээнһээ мүнгэнэй гаргаша ехэ болгоохо.
Һүүлэй үедэ гүрэнэй ветеринарна албан эдэй болон хэрэгсэлэй талаар һайжаржа эхилээ гээд тэмдэглэлтэй.
Энэ ажалаа саашадаа үргэлжэлүүлхэ хэрэгтэй. Юуб гэхэдэ, тэрэ манай арад зоной элүүрые хамгаалха, ажабайдалыень һайн шанаартай болгоохо, - гээд һунгамал Баир Гармаев элидхэл хэбэ.
