​​“Наадан Сурхарбаан” – жэшээтэ найр

Буряад арадай соёл болбосорол бодотоор харуулдаг “Наадан-Сур­харбаан” болбол хүнэй hүр һүлдэ үргэдэг шэдитэй гээд мэдэнэб­ди. Шуран бэрхэ тамиршаднай, уян нугархай хатаршаднай, ира­гуу хоолойтой дуушаднай болон бусад эгээл энэ зунай найрта хаба шадалаа туршалсадаг, олониие гайхуулдаг гүб даа.

Энэ һайндэртэ Буряадай Заса­гай газарай улад буряад үндэһэн хубсаһаа үмдэжэ, олоной урда га­раа. Ивалгын дасанай ипподромдо болоһон мори урилдаанда Буряа­дай Толгойлогшо Алексей Цыденов буряад энгэртэй костюм үмдэнхэй зогсоно һэн. Июниин 1-дэ спортын болон залуушуулай хэрэгүүдэй сайд Вячеслав Дамдинцурунов баһа бу­ряад хубсаһа үмдөөд ябаа. Улаан-Үдэ хотын мэр Александр Голков жэл бүри Сурхарбаанай нааданда буряад дэгэлээр ерэдэг заншалтай. Тиихэдэ соёлой сайд Соёлма Дагаевае онсол­моор. Юуб гэхэдэ, тэрэ ажалдаашье буряад маягтай хубсаһа үмдөөд яба­дагынь һайшаалтай. Мүнөө наадан­да гоё гэгшын шэнэ буряад плати үмдэжэ ерээ. Нааданай үедэ стадион тойроод номууд, буряад дэгэлнүүдэй үзэмжэнүүд дэлгэгдээ. Тэдэниие ху­далдажа абаха дуратайшье хүн зон олоор ябаа.

Түрэл нютагаар аяншалга

Наадан-Сурхарбаанай үедэ соё­лой талаар аяншалгын “Түрэл тоон­тоёо мэдэ!” гэһэн уряа доро болоһон түсэлэй дүнгүүд согсологдоо. 10 аймагай ажалнууд түгэсхэлэй ша­тада оруулагдажа, мүнгэн шанда хүртэгдөө.

- Ехэ һонирхолтой түсэлнүүд харуулагдаа. Манай аймагай номой сангууд, соёлой байшанууд өөһэдөө аяншалгын түсэл зохёожо, олон тоо­то айлшадые, аяншалагшадые уриха аргатай гэжэ манай урилдаан харуу­лаа, - гэжэ соёлой сайд Соёлма Дагае- ва хэлэнэ.

Табан түсэл тус тустаа гол шан­да-150 мянган түхэригтэ хүртөө. Се­веробайкальск хотын уран һайханай түүхэтэ нэгэдэл, Ярууна аймагай Эгэтын-Адагай соёлой байшан, Тар­багатай аймагай соёлой таһаг, Аха аймагай соёлой байшан, Хурамхаан аймагай соёлой байшан мүнгэн шан­гуудые абаа. “Эрхим гид” гэһэн тус­хай шанда Северобайкальск хотын Инна Кривова хүртөө.

- Манай Эгэтын-Адагай түсэл хадаа “Маарагта голоор аяншалга” гэжэ нэрэтэй. Нютагаймнай номой сангай, соёлой байшанай болон һургуулиимнай буряад хэлэнэй баг­шанарай суг хамта хэһэн ажал гээшэ. Зандан Жуу бурхантай Эгэтын дасан, Маарагтын нуурнууд болон бусад нютагайнгаа гайхамшагта һайхан газарнуудаар аяншалагшадые ябуулжа, домогуудаа хөөрэжэ, дуу ха­тараа хангюурдажа баярлуулхабди, - гэжэ Эгэтын-Адагай сомоной дарга Цыден-Еши Лыгденов хөөрэнэ.

“Залуушуулай ёохор”

Иимэ гаршаг доро гурбадахи жэ­лээ зунай найрай үедэ залуу үетэнэй дунда ёохор нааданай урил­даан болоно. Энэшье удаа 20 гаран ансамбльнууд сугларжа, буряадай домогто хатарые олон тээһээнь харуулаа. Мүнөө жэлэй урилдаан­да Монгол һайхан ороной «Сувдан хүлс», «Хүх толбот», «Чонон сүлд» гэжэ ансамбльнууд хабаадажа, найр наадые шэмэглээ гэхэдэ, алдуу болохогүй.

Мүнөө жэлэй урилдаанда шэнэ шатанууд оруулагдаа. Урдандаа хоёр шатаһаа мүрысөөн бүридэдэг аад, мүнөө дүрбэн шата болгогдоо. Ёохор наадан, таабари таалга, ташуур андалдаан болон дуу андалдаан гэһэн шатанууд олон сугларагшадта һайшаагдаа.

Хяагта аймагай аман зохёолой “Уряал” болон Зэдэ аймагай ара­дай аман зохёолой “Дэбэсэнэм” ансамбльнууд шалгараа. Урилдаа­най Гран-при шанда Доодо Ивалга һууринай залуушуулай аман зохёо­лой “Хатараяа” ансамбль хүртөө.

- Арадай болон жэшээтэ гэһэн нэрэ солотой ансамбльнуудтай ана- мана тэмсэжэ, шүүжэ гарахадаа, ехэ баяртай байнабди. Урда жэлнүүдтэ бидэ 3-дахи, 2-дохи һууринуудые эзэлээ һэмди. Харин мүнөө илалта туйлаабди, - гэжэ хүтэлбэрилэгшэ Саяна Мупкина баяртайгаар хөөрэнэ.

Тус урилдаанда “Хатараяа” ан­самблиин 26 хүн ёохор-наада харуу­лаа, тэдээн соохи 16 түлөөлэгшэ 20 наһанһаа залуу хүбүүд, басагад бо­лоно.

- Доодо Ивалгада ажаһуудаг элдэб мэргэжэлтэй хүн зон суглар­жа, энэ ансамбль байгуулаабди. Ёһо заншалаа, түүхэ домогоо мэдэ- хэеэ һанаһан олон залуушуул манай ансамбльда оролсоно, - гэжэ Саяна Мупкина хөөрөөгөө үргэлжэлүүлнэ.

Залуушуулда зорюулагдаһан үшөө нэгэ һонирхолтой урилдаан болоо. Мүнөө үеын сагта таарама, залуу һүрэгтэ һайшаагдадаг хатар­нуудай батл үнгэргэгдөө. Тэндэ 100 гаран хүбүүд, басагад хабаадаһан байна. Эрхүү, Якутск, Шэтэ хото­нуудай айлшадай хабаадаһаниинь һайшаалтай.

Авторай гэрэл зурагууд