Туляреми гэжэ амитадай болон хүнэй халдабарита аймшагтай үбшэнһөө бэеэ һэргылхэ тухай Буряад уласай ветеринариин захиргаан мэдээсэнэ. Энэ үбшөөр үбдэһэн хүнэй, түрүүшээр, арһан ба уһалиг һужаа дайрагдадаг юм. Заримдаа уушхан болон нюдэнэй залхагтай бүрхэбшэ муудажа, үбшэнэй шэнжэ боложо үгэнэ.
Ехэнхидээ энэ үбшөөр туулай, хонид, мэрэдэг амитад үбдэдэг юм. Амитанай зарим хашагта хазуулхадань, шуһа руунь халдабари шэнгэнэ. Үбшэлһэн амитад ангуушадта ехэ аюултай. Амитанай мяха болгоомжотойгоор эмдэхэ хэрэгтэй гээд тэдэнэртэ хандаха байнабди. Юуб гэхэдэ, үбшэлһэн амитанай мяханһаа бактери хүнэй яра шархада аһалдаад, хүнэй бэедэ халдабари оруулжархихадаа болохо. Тиин энэ үбшөөр хүнһөө халдажа, мүн, хорхой шумуулай хазахада, уһанһаашье халдажа болохоор бэшэ гээд тэмдэглэлтэй. Аюулта үбшэндэ һархяаг түүгшэд, фермернүүд, загаһашад, зуһаланда гараһан хүнүүд дайрагдажа болохо.
Үбшэн элдэб түхэлтэй байһанһаа дулдыдажа, хүгжэлэй элдэб түргэнтэй байдаг юм. Үбшэнэй эхиндэ хүн 38-40 градус хүрэтэр халуурхадал гэнэ. Халууралга бии болоод, үгы боложо байха. Толгой ехээр үбдэхэ, бэеын үе мүсэ ходо шахирха, ходо эсэнхэй хэбэртэй байха гэхэ мэтэ шэнжэнүүд үбшэ элирүүлнэ.
Хэрбэеэ бактери арһаар хүнэй бэедэ шэнгэбэл, түрүүшээр, уһалиг зангилаа дайрагдажа, үбшэн хабдартай түхэлдэ орохо. Энэ үедэ сами, һуга доогуур, гуя ташаанай уһалиг зангилаануудай улайрал эхилхэ.
Зарим сагта арһан дээрэ багахан яра шарха бии болодог. Арһан пэршыхэ. Хүнэй нюдэнэй залхагтай бүрхэбшэ дайрагдабал,нюдэнэй эдеэрэтэй үбшэн эхилнэ. Ама руу үбшэнэй бактериин шэнгэжэ орошобол, түбэнги хоолой, хоолойн булшархай хабдадаг, залгихада хүндэ болошохо. Үбшэ стационарта аргалхада болоно. Үбшэнтэд бактерильна бэшэ терапида хүртэхэ ёһотой.
Үбшэ һэргылхэ талаар боргооһонһоо хамгаалһан түрхисэ, репеллент туһалха. Эдеэ хоолоо мэрэдэг амитадһаа холо хадагалагты. Мэрэдэг амитадай онгилһон һархяаг бү түүгты. Огороодой эдеэ хоол, алим жэмэс угаахадаа, эдеэ бэлдэхэдээ, бусалгаһан уһа хэрэглэгты.
Гэр байрадатнай мэрэдэг амитадай бии болоо һаань, тэдээниие үгы хэхын талаар аргануудые бэдэрхэ хэрэгтэй. Хото хорой болон сэсэрлигүүд соогоо ариг сэбэрые ажаглагты. Байгаали болон зуһалан дээрэ амарха сагтаа, гарнуудаа ариг сэбэр байлгахаар түрхисэ хэрэглэгты.
Буряад уласай ветеринариин захиргаанай хэблэлэй албанай гэрэл зураг