660
Байгша оной долоон хоногой байдалаар, “Залуу эрдэмтэд: туйлалтанууд, зорилгонууд, холын хараа” гэжэ нэрэтэй дүхэриг шэрээдэ Арадай Хуралай һунгамалнууд хабаадалсаба. Тэдэнэрһээ гадна, уласай авиационно техникумда үнгэрһэн суглаанда уласай яамануудай түлөөлэгшэд, залуу эрдэмтэд суглараа. Сугларагшад Ородой Уласай эрдэмүүдэй академиин Сибириин таһагай дэргэдэхи Буряадай эрдэмэй түбэй эрдэмтэдэй Зүблэлэй болон техникумай үзэсхэлэнтэй танилсажа, залуу эрдэмтэдые дэмжэхэ тухай зүбшэн хэлсэбэ.
Арадай Хуралай табадахи зарлалгада “Буряад уласай эд хүгжөөхэ талаар залуушуулай нөөсэ” гэжэ темээр парламентска шагналнууд үнгэрһэн тухай Хорооной түрүүлэгшэ Цыденжаб Батуев һануулаа. Мүн, энэ шэглэлээр дүхэриг шэрээнүүд, ажалай зүблөөнүүд, бага инновационно үйлэдбэриин зургаануудай үзэсхэлэн үнгэргэгдөө. Тэрэнэй дүнгөөр, “залуу эрдэмтэн” гэжэ хуули эрхын талаар зэргэ тогтоогдоһон байна. Мүн тиихэдэ, тэрээндэ гүрэнэй тэдхэмжэ байгуулагдаа.
Байгша ондо, гүнзэгы ехэ шэнжэлгэнүүд болон туршалгын-конструкторска ажалнууд уласай бюджедһээ хоёр дахин ехэ мүнгэндэ һомологдоо. Мүнгэ һомололгон 8 сая түхэриг гээд тэмдэглэлтэй.
Инновационно олзо эрхилэлгэ дэмжэхэ талаар залуушуулай уран бэлигэй 4 түб, уласай эрдэмэй эмхинүүдэй болон дээдэ һургуулинуудай дэргэдэхи бага инновационно 23 үйлэдбэриин зургаан хүдэлнэд.
Эдэ түбүүдэй байгуулгада болон хүгжэлтэдэ уласай үйлэдбэриин болон худалдаанай яаманаар федеральна бюджедһээ 19,8 сая түхэригэй мүнгэнэй тэдхэмжэ абтагдаа. Уласай бюджедһээ энэ шэглэлдэ нэгэ саяһаа үлүүтэй мүнгэн һомологдоно.
Мүн, Буряад уласай толгойлогшын грантнуудай Жаса байгуулха талаар асуудал шухала зандаа.
“Бидэ Алексей Самбуевич Цыденовтай, Вячеслав Владимирович Наговицынтай уулзажа хөөрэлдэбэбди. Үүсхэл дэмжэгдээ. Харин жаса байгуулагдаадүй. Тиимэһээ, уласай эрдэмэй, ниигэмэй болон эдэй, холуур бодомжолтой хүгжэлтэдэ хабаатай үзэл ойлгомжонуудые грантын хүсөөр дэмжэхэ тухай дурадхал гарганабди. Мүн, экспертнэ зүблэлэй байгуулһан зорилгонуудые бэелүүлхэ ёһотойбди ”, - гээд Ородой Уласай эрдэмүүдэй академиин Сибириин таһагай дэргэдэхи Буряадай эрдэмэй түбэй эрдэмтэдэй Зүблэлэй түрүүлэгшэ Евгений Нолев ойлгуулаа.
Евгений Нолевой тэмдэглэһээр, бусад ородой можонуудтай зэргэсүүлээд үзэхэдэ, Буряад уласта залуу эрдэмтэдтэ грантова болон шагналай тэдхэмжэ тон багаар хэгдэнэ. Мүнөөдэртөө, “Буряад уласай залуу эрдэмтэд” гэжэ уласай мүрысөөнэй илагшадта 50 мянган түхэригэй гурбан шан байгуулагданхай. Бэлигтэй залуушуулые дэмжэһэн Буряад уласай гүрэнэй шан - 18 мянган түхэриг. Улаан-Үдэ хотын мэрэй шан - 30 мянган түхэриг.
“Анхарагты, бэлигтэй залуушуулые дэмжэһэн мэрэй шан урмашуулгын талаар уласай шанһаа ехэшэг. Тиимэһээ бэлигтэй залуушуулда барюулагдаха уласай шангай хэм дээшэлүүлхэ хэрэгтэй. Бидэ засагай газарай уулзалгын хүдэлөө ябуулхыень хүлеэнэбди. Үнгэрһэн гурбан жэлэй туршада Арадай Хурал болон эрдэмтэй залуушуул суг хамта залуу эрдэмтэдые дэмжэхэ талаар ехэ ажал ябуулаа, - гээд тэрэ хэлэбэ.
“Буряад Уласай залуу эрдэмтэдэй Зүблэл” гэжэ можын олониитын нэгэдэлэй түрүүлэгшэ Олег Очировой хэлэһээр, РФФИ-иин үнгэргэдэг можодохи мүрысөөнүүд адли хубитайгаар һомологдоно: 50 процент – субъектын мүнгэнһөө, 50 процент – өөрын жасаһаа.
Энэ талаар, Красноярск хизаар болон Томск можо – 70 сая түхэригэй, Эрхүү можо – 20 сая түхэригэй, манай улас – 8 сая түхэригэй һомололгонтой.
Жэшээлбэл, хореод жэлэй туршада Томск можодо эдэй хүгжэлтэ руу нютаг можодохи түсэлнүүдээр 5,5 миллиард түхэриг татагдажа, 20 мянган шэнжэлэгшэд, тэрэнэй дунда залуу эрдэмтэд ажалаар хангагдаа.
Энэ шэглэлдэ уласай һомолһон мүнгэн хэр зэргэ олзо асарһаниинь мэдэгдээгүй һэн тула, ямар хэмэй бюджетнэ һомололгон хэрэгтэй болоһониинь ойлгохоор бэшэ.
Улас дотор инновацинуудые дэмжэхэ талаар жаса түлөөлһэн эрхэтэй зургаан (Бортнигай жаса) Буряад уласай наймаанай болон үйлэдбэриин палаатын бааза дээрэ хүдэлдэг тухай тэрэнэй дэргэдэхи түбэй захирал Аюр Гармаев мэдүүлбэ.
2015 онһоо бэелүүлэгдэжэ эхилһэн “Ухаансар” гэжэ программаар 14,5 сая түхэриг һомололготойгоор 30 түсэлнүүд дэмжэгдээ.
Авиационно техникумай захирал Александр Налетов залуу эрдэмтэдые бэлдэхэ талаар уласай зорилгото программа байгуулха тухай суглаан дээрэ асуудал табиба.
“Бидэ залуу эрдэмтэдэй асуудал хаража үзэнэбди. Харин хуули эрхын талаар зэргэ зүүлгэхэдэ үндэһэн хэрэгтэй. Мүнөөдэр, түсэлөө дэлгээжэ харуулһан ододнай урганхай. Улас доторхи спорт хүгжөөһэн жэшээһээ үндэһэлөөд, бидэ шэглэлдээ бааза бэлдэхэ ёһотойбди. Тэрэ манай уласта үгы ха юм”, - гээд тэрэ хэлээ.
2012 онһоо эхилээд, улас доторхи залуу эрдэмтэдэй тоо 1291 хүнһөө 700 хүнэй тоодо хүрөөд, үсөөрбэ. Энэ ушар залуу эрдэмтэдэй уласһаа нүүжэ арилшаһанһаа дулдыданагүй. Мүн, тогтонхой нэмэлтэ болбосоролой системэ хүүгэдэй техническэ уран бэлиг хүгжөөжэ үрдинэгүй гээд тэмдэглэлтэй. Мүнөөдэртөө, нэмэлтэ болбосоролой хангамжануудай 70 процент - соёл түүхын шэглэлтэй. Бэлигтэй үхибүүн бүхэниие, ерээдүйн эрдэмтэниие аминдань бэлдэхэ хэрэгтэй. Иимэ бэлигтэйшүүлые бэлдэжэ шадаха багшанар үсөөн. Буряадай гүрэнэй университет үргэн мэргэжэлэй шэглэлтэй багшанарые бэлдэнэ гээд тэмдэглэлтэй. Тиимэһээ тэдэнэрэй һургуулида ерэхэдэнь, багшын ажалда һургаха ябадал хэгдэнэ. Дунда мэргэжэлтэ болбосоролой системэ хубилган шэнэлхэ хэрэгтэй. Мүн тиихэдэ, гүрэнэй захил бүри нарин зүбөөр бүрилдүүлэгдэхэ.
Эрдэмэй түбүүдэй бааза дээрэ үндэһэлөөд, техническэ уран бэлигэй кружогуудые эмхидхэхэ тухай мэдүүлгэ дурадхагдаа. Энэ мэдүүлгэ бэелүүлхэ талаар түрүү һалбаринуудай үйлэдбэриин зургаануудта ажаллаха аргатайгаар залуушуулда эрдэмэй квото бүрилдүүлхэ хэрэгтэй. Тиин мэргэжэлтэдые бэлдэлгэ анхаралдаа абаха.
pixeby.com гэрэл зураг
