​​“Алтаргана” нааданай абарганууд

Бүгэдэ буряадуудай “Алтаргана” нааданда спор­тын зургаан зүйлөөр мүрысөөнүүд үнгэрөө. Бүхэ барилдаагаар абаргын нэрэ зэргэдэ Балдан Цы­жипов хүртэжэ, “Шевроле Нива” гэһэн авто-унаа шанда хүртөө. Буряад шатараар Жамсаран Цыдыпов чемпионой нэрэ зэргэдэ хүртөө.

Бүхы мүрысөөнүүдтэ мянга гаран тамиршад хабаадаһан байна. Буряад Уласай, Үбэр Байгалай хизаарай, Эрхүү можын ба Монголой тамиршад шанга тулалдаануудта оролсоо. Бу­ряадаймнай тамиршад ялас гэмэ амжалтануудые туйлаа.

Бүхэ барилдаан

Мүнөөнэй нааданууд­та олон мэдээжэ барилда­ашад хабаадаа. 95 тамир­шан дүрбэн шэгнүүртэ хубаалдажа, Эрхүү можын ажаһуугшадые, айлша­дые шанга шамбай бэетэй байһанаа харуулжа, ехээр гайхуулаа.

Гурбадахи һууринуудые Солбон Раднаев, Бато-Жар­гал Банзаракцаев, Дмитрий Гатапов болон Батор Цы­ренов гэгшэд эзэлээ. Агын Жаргал Дамдинов, Улаан-Үдэ хотын Арсалан Биликтуев, Буряад Уласай Аюр Дондоков болон Балдан Цыжипов гэг­шэд хоёрдохи һууринуудые эзэлээ. Өөрынгөө шэгнүүртэ чемпионой нэрэ зэргэнүүдтэ Алексей Монтоев, Баясхалан Гомбоев, Зоригто Цырендон­допов болон Ринчин Санжи­ев гэгшэд хүртөө.

Нааданай абарга болохын түлөө тулалдаанда 13 хүн хабаадаһан байна. Шэгнүүр бүхэндэ шалгарһан дүрбэн тамиршанһаа гадна Монго­лой ори ганса барилдааша­ниие эмхидхэгшэд абсолют­на абарга болохын түлөө тулалдаануудта оруулаа.

2006 оной “Алтаргана” нааданай абарга Зоригто Цырендондопов финалда орожо шадаа. Тэрэ Балдан Цыжиповтэй гол уулзалга­да барилдаа. Хори гаран ми­нута соо үргэлжэлһэн энэ тулалдаанда Балдан шүүжэ шадаа.

Балдан Цыжипов анха түрүүшынхиеэ “Алтаргана” нааданда хабаадаһан байна.

- Наһан соогоо нэгэшье дахин “Алтарганада” хабаа­даха бэзэб гэжэ ходо найдан ябааб. Юуб гэхэдэ, нааданай болохо үеэр хари гүрэндэ гү, али ондоо хотодо ошон­хой байгааб, - гэжэ Балдан Цыжипов абарга боломсоо­роо хөөрэнэ. – Мүнөөдэр аза талаантай байжа, илалта туйлаба гээшэб. Бүхы барил­даашад бултадаа намда та­нилнууд, бэлээр шүүгдэхээр бэшэнүүд. Цыбик Максаров, Ринчин Санжиев, Зоригто Цырендондопов болон бусад ямарханшье абаргые унагаа­ха аргатай.

Жигжит Баясхалановай дархалһан мүнгэн хутагада, 100 мянган түхэригтэ бо­лон “Шевроле Нива” гэһэн түхэлэй автомашинада наа­данай абарга хүртөө. Тус шан Эрхүү можын губернатор Сергей Левченко дамжуулаа.

Һур харбаан

170 гаран һур харбаашад урилдаанда оролсоһон бай­на. Буряадай суглуулагдамал командаһаа гадна тамир­шад аймагуудайнгаа түлөө харбаа. Тиимэһээ иимэ олон харбаашад суглараа.

Эхэнэрнүүдэй дунда Ага тойрогой Лыгжима Сосо­рова түрүүлээ. Шэтэ хотын спортын габьяата мастер Надежда Бадмацыренова болон Ивалга аймагай Елена Николаева гэгшэд шангай һууринуудые эзэлээ.

Эрэшүүлэй дунда чем­пионой нэрэ зэргэдэ Захаа­мин аймагай Бато Мархаев хүртөө. Буряадай Бато-Жар­гал Батоев болон Эрхүү мо­жын Игорь Хаптареев гэгшэд хоёрдохи болон гурбадахи һууринуудта гараа.

64 эрхим тамиршад абсо­лютна абарга болохын түлөө харбаа. Дүрбэн лэ харбаа­шад абарга болохын түлөө һонирхолтой тулалдаа ха­руулаа. Тэдэ булта Буряадай тамиршад байшоо. Тиимэ ехэ амжалтануудые туйлажа үзөөгүй Саян Жапов “Алтар­ганын” абарга гэжэ тодороо.

Саян Жапов хадаа Зэдэ аймагай Гэгээтэй нютагтаа өөрын мал ажахытай юм. Бу­ряад һур номшоор оройдоол хоёр жэлэй саана һонирхожо эхилээ.

- Олон мүрысөөнүүдтэ хабаадажа, шангай һуу- ринуудые эзэлдэг һэмби. Шүүхэ гэхэдэмни, нэгэ ба­гал юумэн гэдэргэнь татаад байгша һэн. Зэдэ нютагайм­най хада ууланууд газаагаа үдэр бүри һорилго хэхыемни хаража, амжалта намда асар­ба гээшэ, - гэжэ Саян Жапов хэлэнэ.

Мори урилдаан

Эрхүү хотоһоо 60 модоной зайда оршодог Черёмушки һууринай Эрхүү можын ип­подром дээрэ мори урилдаан болоһон байна. Энэ үдэр 15 зайда урилдаан болоо. Тэндэ Буряадай түлөөлэгшэд хоёр дахин түрүүлжэ гараа. Тии- хэдэ гурбан мүнгэн болон гурбан хүрэл медальнуудые манайхин абаа.

Пётр Малакшиновай “Джучи” болон Ярууна айма­гай Үльдэргын “Арчи” морид түрүүлээ. Бато Содбоев бо­лон Тумэн Раднаев гэгшэд түрүүлһэн моридые жолоо­доо.

Һээр шаалган

Һээр шаалган хадаа 2016 оной “Алтарганын” програм­мада оруулагдажа, олондо ехэ һайшаагдаа. Тиимэһээ Эрхүү хотодо болоһон Бүгэдэ буряадуудай нааданда та­миршад дахинаа һээр шааха­дань, ехэ һонирхолтой бай­гаа. 85 хүн һээр шаалганай мүрысөөндэ оролсоо.

- Һээршэд һара бүри дүй дүршэлтэй болоно. За­римдаа яһанууд дуталдана. Тиимэһээ хабаадагшадта саг үгэжэ, хэн түргөөр ху­халнаб гээд илагшадые элирүүлнэбди. Энэ хэды һонирхолтойшье һаа, тами­рай тала баталнагүй, - гэжэ Буряад Уласай үндэһэн спор­тын федерациин түрүүлэгшэ Алексей Гыргенов хөөрэнэ.

Мүнөөнэй мүрысөөндэ һээр хабаадагшад олоор аса­раа. Тиимэһээ һүүлшын шата болотор тулалдаа харахада һонирхолтой байгаа. Наада­най абарга боложо тодорһон Ага аймагай Догой һууринай Баир Жаргалов үдэрэй тур­шада аяар 27 һээр хухалаа. 26 һээр хухалһан Захаамин аймагай 53 наһатай Цырен Цыренов өөрын наһанай бүлэгтэ түрүүлжэ гараа.

- “Алтаргана” нааданда түрүүлһэндээ аргагүй ба­яртайб. Юуб гэхэдэ, Захаа­мин, Түнхэн аймагай шанга хүбүүдтэй тэмсээб. Эдэ ню­тагуудта һээр шаалга анха түрүүн хүгжэжэ эхилээ бшуу, - гэжэ Баир Жаргалов омо­горхол дүүрэнээр тэмдэглэ­бэ.

Шатар наадан

Шатарай мүрысөөндэ уласхоорондын хэмжээнэй гурбан гроссмейстер хабаа­даа. Мүн тиихэдэ олон “улас­хоорондын мастер” болон «ФИДЕ-гэй мастер” гэһэн үндэр нэрэ зэргэнүүдтэй та­миршад оролсоо. Шатарай шүүгшэ Валентин Кроной мэдээсэһээр, нэрэ зэргэнүүд шатарта туһалхагүй.

- Шатар хадаа бүхы дэлхэйн шатарһаа ондоо дүримтэй юм. Хэды бэрхэ шанга тамиршан байгаашье һаа, буряад шатарай дүрим мартажа алдахаш, - гэжэ Ва­лентин Крон тэмдэглэнэ.

Эхэнэрнүүдэй дунда эгэ­шэ дүү Инна Ивахинова бо­лон Надежда Абзаева гэгшэд нэгэдэхи болон гурбадахи һууринуудые эзэлээ. Монго­лой уласхоорондын гросс­мейстер Батчимэг Тувшин­тогс хоёрдохи һуурида гараа.

Эрэшүүлэй дунда аяар гурбан тамиршан 7 оноо абаа. Нэмэлтэ тоонуудые хэрэглэһэнэй удаа Олег Бад­мацыренов түрүүлжэ гараа. Сэнгдоржо Дондуков болон Жамсаран Цыдыпов шангай һууринуудта гараа.

Абсолютна абарга бо­лохын түлөө наадануудта Жамсаран Цыдыпов илалта туйлаа.

Авторай гэрэл зурагууд