​«Монголой нюуса тобшодо» бэшэгдэһэн газарнуудаар аяншалга

Гэрэл зураг буулгадаг мэргэжэлтэд Монгол сайхан ороноор хоёрдохиёо аяншалба. Эндэ манайшье Буряадай фотографууд хабаадалса­на.

Тус хэмжээ ябуулгые эмхидхэгшэ Баяр багшын хэлэһээр, 2017 ондо аян­шалгын дүн болбол фото­графуудай ажалнууд Улаан- Баатарта болон Улаан-Үдэдэ үзэсхэлэн болон табигдажа, олоной анхаралда дурадхаг­даа. Буряадай гэрэл зураг буулгагша Светлана Иванов­на Целовальникова энэ жэл экспедицидэ хабаадагшадые Аха болон Түнхэн аймагуудаар ябуулһан байна.

Энэ хэмжээ ябуулга аяар 15 хоног соо боложо, 4 000 гаран километр зай гаталаг­даа. Зураашад үргэн Монго­лой таладашье хоноо, мүн дайралдаһан хүн зоной һэеы гэртэ хонохо баатай болоо. Хэды тиигэбэшье, Монго­лой гүби дайда, Саяан хадын хормойдохи байра байдал харуулһан аргагүй гоё гэрэл зурагууд болоо. Фотографууд 2019 оной эхиндэ бүхы энэ һайхан үзэсхэлэнтэй арад зо­ноо танилсуулхаар мэдүүлнэ.

- Манай уласхоорондын аяншалгада 14 хүн хабаа­даа, тэдээн сооһоо гурба­ниинь Буряадай зураашад ябалсаа. Монгол ороной нангин шүтөөнтэй 10 хада­нуудай тоодо орохо Хан-Хүхэ уула хүрөөбди. Тэндэһээнь Хүбсэгэл нуур дээгүүр гара­жа, Буряад Улас гараабди. Аха, Түнхэнөөр ябажа, Улаан- Үдэ ерэһэн байнабди, - гэжэ Баяр багша хөөрэнэ.

Ц.Оюун-Бэлиг багадаа Монголой мэдээжэ уран зо­хёолшо Дашидоржын На­цагдоржын Саяан хада тухай шүлэг дуулаа һэн. Мүнөөшье болотор тэрэ үндэр уула харагшаһайб гэжэ ходо һанажа ябадаг һэн. Бүд нэ­хэлгээр инженер-технолог мэргэжэлтэй Оюун-Бэлигэй һанаа бодол бэелүүлэгдээ.

- Саяан уула хаража, одоошье баярлааб. Тэндэ яба­хада, агааршье амтатай. Түнхэнэй дулаан аршаанууд­та ороходомнай, холо харгы­да ябаагүй мэтээр бэемнай заhаршоо, - гэжэ Оюун-Бэлиг хөөрэнэ.

Зайн галай инженер Ч. Лувсан наһанай амаралта­да гараад, фотозурагуудаар һонирходог болоо.

- Иимэ аяншалга­да ябаад, ехэ эсэхэб гэжэ нэн түрүүн һанааб. Залуу нүхэдтэйгөө адли хурдаар ябажа, һууха байхаяашье ойлгоогүйб. Аха, Түнхэнэй уһа ундалаад, аршаан уугаад, залуу болооб, хүл гар­ни, үе мүсэнүүдни һайжараа. “Монголой нюуса тобшодо” хэлэгдэһэн газарну­удые хараһандаа баяртайб. Илангаяа, Аха аймагай Нүхэн дабаан үшөө дахин хүрэхэ түсэбтэйб, - гэжэ Ч. Лувсан мэдүүлнэ.

Һонирхолтойнь гэхэдэ, тус экспедицидэ Америкэдэ ажаһуудаг Ани Браун ябал­саа. Тэрэ хара-сагаан плён­ко дээрэ буулгажа, олониие гайхуулаа. Ани хадаа Монгол орондо түрэһэн намтартай. Тэрэ 20 гаран жэл соо хари гүрэндэ ажаһууна, һүүлэй 4 жэл соо Хьюстон хотодо түбхинэнхэй.

- Иимэ үрэ дүнтэйгөөр Монголойнгоо арад зонтой харилсаха, нютаг нуганууд­тай танилсаха гэжэ үнинэй һанагша һэм. Иигэжэ ябаха­да ехэ гоё байна. Мүнөөшье шэнээр аяншалгада ябаша­ха һанаан байна, - гэжэ Ани Браун хөөрэнэ.

Дизайнер Елена Болотова һэеы гэртэ хоноһоноо бүхы наһан соогоо һанаад ябахаб гэжэ мэдүүлнэ.

- Монгол хүнүүд шамай ехэ һайнаар, үнинэй нүхэр адли угтан абана. Нэгэ да­хин төөришөөд ябахадамнай, харгы харуулжа, гэртээ хонуулаа. Тэдэ шамай эгэ­эл амтатай эдеэ хоолоороо ундалуулжа, эгээл зөөлэн унтарида нойрсуулна. Бүхы наһан соогоо Москва хотодо байһан намай иимэ ушарнууд тон ехээр гайхуулаа, - гэжэ һүүлэй хоёр жэл соо Улаан-Үдэдэ байдаг Елена Болотова тэмдэглэнэ.

Ш. Түмэрсуух буряад гарбалтай хүн юм. Тэрэ түрэлхидөө Буряад орондо бэдэржэ байһанаа мэдүүлнэ.

Минии хүгшэн эжы хэды аха дүүнэртэеэ 1900 онуудай эхеэр Монгол гаража ошоһон байна. Харин нэгэ ахань Ород гүрэндөө үлэшөө бэлэй. Дуулахадамни, тэрэ Агада, Таб­таанай, Дулдарга нютагуу­даар ажаһуугша һэн. Минии Шиирав аба - Монголой соёлой габьяата ажаябуулаг­ша юм, - гэжэ Ш. Түмэрсуух хөөрэнэ.

Олон тоото аянша­лагшадта, элдэб үндэһэ яһатанда нютаг нугынгаа үзэсхэлэнтэ газарнуудые зураг дээрээ гаргажа ха­руулхыень фотографуудаа хүлеэн байхабди.

Баяр багшын зурагууд