​Түхэреэн сагаан Түгнэдэ

Владимир Молчанов

Буурал сагһаа хойшо тахын түбэрөөн һүлдэтэй то­онто нютаг - түхэреэн сагаан Түгнэ! Дүрбэн зүг, найман хизаарай алишье талаһаа ороходо, Түгнын дайда уужам үргэн хүхэ ногоон дэбисхэрээ дэлгэн, баян бардамаар угтадаг... Мэдээжэ уран зохёолшо, аха нүхэр Сергей Доржиевай энэ үгэнүүдээр һаяхана ошоһон замайнгаа тэмдэглэлнүүдые эхилхэмни.

Мухар-Шэбэр аймагай засаг дарга Владимир Молчанов­тай хэһэн хөөрэлдөөнһөө хэһэг та олондоо дурадхаһуу.

ҮБҺЭ ТЭЖЭЭЛЭЭ БЭЛДЭЖЭ ЭХИЛЭЭ

Байгша ондо хура бо­роо нилээд орожо, һүүлэй жэлнүүдтэ гантаһан Түгнын талые яһала уһалаа гэхэдэ болоно. Энээндэнь нютагай ажалша малша зон ехэ баяр­тай гээд, Владимир Николае­вич энеэбхилэн угтаба. Тии­хэдэнь иигэжэ асуубаб:

- Түгнымнай талада хэды ажахы тоологдоноб, үмсэдөө мал баригшадай тоо хэлыт?

- Мүнөө дээрээ 3 мянга гаран зон үмсэдөө адуу мал үсхэбэрилнэ, 6 томо ажахы хүдэлнэ. Тэдээн 15 мянга га­ран гектар талмайда шэнии­сэ, обёос... тарина.

- Үбһөө сабшажа эхилээ гү, эдэмнай?

- Үбһэ тэжээлээ бэлдэжэ эхилээбди. Наратай сэлмэг үдэрнүүдэй тудабал, адуу малдаа хүрэмэ үбһэ тэжээл бэлдэхэбди. Арайл үбһэнэй үедэ бороо ороод һаладаггүй гүб даа... Һайн тээшэнь лэ бо­доод байя!

- Удангүй үбэлнай боло­од байха. Дулаагаар хан­галгын хаһада бэлэдхэл ябуулагдана гү?

- Дулаа дамжуулгын хаһада бэлэдхэл хэхын ту­лада 10 гаран сая түхэриг һомоглогдоод, заһабарилгын ажалнууд ябуулагдажа бай­на. Һуралсалай, соелой бо­лон эмнэлгын эмхинүүдэй байшангууд ээлжээтэ хаһада гүйсэд бэлэн байха!

- Тиихэдэ аймагай хуушарһан һургуули бо­лон соёлой ордонууд заһабарилагдана ёһотой.

- Боомой, Суулгын, Ша­ралдайн һургуулинууд һэльбэн шэнэлэгдэнэ. Тиихэдэ Һэбэлдээн, Мяхуусхын, Бо­омой соёлой байшангууд заһабарилагдажа байнхай. Гадна Хүсөөтэдэ соёлой шэнэ ордон үүдээ сэлин нээгдэхэ.

- Зунай амаралта үргэлжэлһөөр. Һургуулиин үхибүүд юугээ хэнэб?

- “Берёзка”лагерьта 90 гаран үхибүүд амаржа байн­хай. Тэдээн үдэр бүри сэбэр агаараар амилжа, газаа ду­раараа наадана. Бэедээ аша туһатайгаар сүлөө сагаа үнгэргэжэ байнхай.

- Хүдөөгэймнай зон үшөө юугээ хэнэ бэ? Фут­бол хараа юм ааб даа…

- Футболоор Бүхэдэлхэйн Чемпионадта нютагаймнай зон баhал хубитаяа оруулаа. Дотоодын хэрэгүүдэй яама­най Мухар-Шэбэрэй таһагай 3 мэргэжэлтэн Самара хото­до аюулгүй байдал сахижа байһанаа бусаа. Тэдэндээ аймагай захиргаанай зүгһөө Баярай бэшэгүүдые барюу­лаабди.

ЗАЛУУШУУЛ, УРАГШАА!

Мухар-Шэбэрэй залуу­шуулай эблэл байгуулагда­жа эхилбэ. Нютагаархинаа эдэбхижүүлһэн энэ хүдэлөө Даша Гомбожапов, Цырен-Пунсэк Будаев, Зоригто Доржиев, Дугар Жалсанов гэгшэд хүтэлжэ байна. Эдэ хүбүүдэй хүсэ оролдолгоор залуу халаан нэгэдэжэ, ай­магайнгаа хүгжэлтэдэ хуби­таяа оруулан, нютагтаа аша туһатай байхын тулада шар­майн, түрүүшынгээ хэмжээ августын 12-то эмхидхэнэ.

Мухар-Шэбэрэй залуушуул

Залуушуулай үдэртэ зорюулһан энэ һайндэртэ бэлэдхэл ябуулагдажа эхи­лээ. Илангаяа Мухар-Шэбэ­рэй засаг даргын орлогшо Андрей Рычковой хүтэлбэри доро түрүүшын зүблөөн үнгэрөө,һайндэрөө яага­ад үнгэргэхэ тухай хэлсэбэ. Ута унжагай амаршалгын үгэнүүд байхагүй, залуушу­улай ёһотой һайндэр болохо ёһотой гээд тэмдэглэгдэбэ. Аквагрим, тир, дартс, ка­раоке, селфиин урилдаан, квест, воркаут, батл, флеш­моб, бэнтэн, лоторей болон бусад хэмжээ ябуулганууд шэмээшэгүүдэй ёохороор түгэсэхэ юм. Бүри дэлгэрэн­гы мэдээ удаадахи дугаар­таа тунхаглахабди.

НЮТАГТАА МЭРГЭЖЭЛТЭДЫЕ БЭЛДЭҺЭЭР

Мүнөө Буряадай Ойн ажахын колледжын фи­лиал болонхой Мухар-Шэ­бэрэй ПТУ 24 жэлэй саана нээгдэһэн. Хүдөөдэ эрилтэ ехэтэй залуу халаанда мэр­гэжэл олгуулдаг һуралсалай энэ эмхиин захирал болохо Зоригто Цыбикжаповтай хөөрэлдэбэбди.

-

Зоригто Цыбикжапов

Зоригто Даржаевич, ажал хэрэгтнай хэр бэ?

- Бараг. Жэл бүри һурагшадаймнай тоо нэмэгдэ­жэл байдаг. 180-200 үхибүүн үргэлжэ һурана.

- Ямар мэргэжэл шудал­на бэ?

- Хододоо эрилтэтэй мэргэжэлнүүд лэ даа. Того­ошон, наймаашан, жолоо­шон, автомеханик… Юрын ажабайдалда хэды ехэ хэ­рэгтэй мэргэжэлнүүд бэ? Тиимэһээ манай һурагшад ажалгүй һуудаггүй. Саа­шаа һураха дуратайшуул, дээдэ һургуулинууд руу ядамаггүйгөөр ородог, юун­дэб гэхэдэ, мэргэжэлээ мэдэ­хэтэй - дипломтой байна ха юм.

- Танай һургуули түгэсхэгшэд хаагуур хүдэлнэ бэ?

- “Искра”, “Түгнэ” болон бусад ажахынуудта, Түгнын шулуун нүүрһэнэй уурхай­да...

- Хэды жэл һуража гара­наб?

- Олонхинь 9-дэхиин һүүлдэ ерэнэ. 4 жэл үзэдэг. Хамтын байратай, халуун хо­олтой, стипендитэй һурана. Хүдөөдэ манай филиал ехэ хэрэгтэй. Зарим гэртэхин үхибүүдээ город эльгээ­хэ арга боломжогүй ха юм. Нютагтаа һурахадань дээрэ ааб даа. Хажуудахи Бэсүүр аймагһаа, Үбэр Байгалай хи­заарай зарим һууринуудһаа ерэжэ һурадаг лэ даа.

- Багшанартнай хэды бэ?

- 27 хүн хүндэлнэбди, 11-ниинь багшанар боло­но. Һуралсалайнгаа про­грамма шэнэлхэ гэжэ оролдонобди. Гадна за­адаг хэрэгсэлнүүднайшье шэнэлэгдэхээр болонхой. Тиимэһээ энэ талаар ажал ябуулагдана.

- Ажал хэжэ һурганат...

- Тиигэнэбди. 100 гектар талмай дээрэ шэниисэ та­ридаг аад лэ, энэ жэл шадал хүсэмнай хүрөөгүй. Гэбэшье 5 гектар поли дээрэ бүүльбээ (хартаабха) һуулгаабди. Ого­род таринабди. Ургуулһанаа үхибүүднай өөһэдөөл эдинэ. Бүри ехые һуулгаха аад, хадагалха газаргүйбди.

- Теэд янза бүриин ка­тегоритой жолоошодые түлбэритөөр бэлдэнэт.

- Тиинэ. Жэлэй туршада 2,5 сая түхэригэй һурасал хээбди. Бульдозерист, экс­каваторщик болон бусадые һурганабди. Арайл техни­кэмнай хуушаржа байна. Шэнэ үеын техникэ хэрэгтэй болоо.

- Бэеын тамирта баһал онсо анхарал хандуулагда­на аабза.

- Гирь үргэлгэ, конькига­ар һолжорхые дэмжэнэбди. Шэнэ шэглэл – шорт-трек хүгжөөхэ хүсэлтэйбди.

- Тогоошодые бэлдэнэт... Эдеэ хоол буйлуулха шада­баритай болгонот.

- Үнгэрһэн жэлдэ 500 мянганай оньһон түхеэрэлгэнүүдые абаабди. Тогоошо­дые бэлдэхэдэ, баһал бэлэн бэшэ. Оньһон хэрэгсэлнүүд хэрэгтэй болоно.

Һуралсалай энэ гулам­тые Илья Степанович Ми­ронов байгуулан, 14 жэлэй туршада амжалта түгэс хүтэлбэрилһэн. Арбан жэ­лэй саана Зоригто Дар­жаевич даан абажа, улам хүгжөөһөөр. Байгша оной январиин 1-дэ ПТУ Ойн ажа­хын мэргэжэлтэдые бэлдэ­дэг колледжын бүридэлдэ ороод, үшөө ойн ажахын шэглэлээр мэргэжэлтэдые бэлдэжэ эхилхэнь. Амжалта хүсэе! 

Авторай гэрэл зурагууд