​Шулуутайн дасан һэргээгдэнэ

Нэгэн гээ һаа, нэтэршэдэг, алтан дундыень яашье барижа шададаггүй орон нютагта түрэхэ табилантай байһандаа ба­ярлахаар, али бархирхаар гү? Үндэһөөрнь үгы хэжэ, хүнэй зо­соохиие гэнтэ урбуулан хубилгажа яашье боломоор бэшэ гүб даа. Гэбэшье сагаантан байһанаа, улаантан боложо, мүнөө болоходо, урданайнгаа заншал һэргээн, хүнэй һүзэг бишэрэл, һүлдые үргэһэн дасан дугануудаа дахинаа бодхоон байнабди. Хэды орёо байбашье, Бандида хамба лама Дамба Аюшеев хатуугайнгаа ашаар олониие хүдэлгэн, хэды ехэ ажал ябуулнаб даа...

Июлиин 27-до үдын хойно За­гарайда оршодог Шулуутайн дасан руу зүг барин, хоёр сэтгүүлшэд хур­дан “хүлэгөө унаад” табилуулбаб­ди. Первомаевкаһаа холо бэшэхэнэ оршодог Шулуутай гэжэ һуурин хүрэхэтэй сасуу, шэб-шэнэхэн дасан добо дээрэһээ яларан толорон, би­дэниие урижа байһандал үзэгдэбэ. Дасанай дэргэһээ үзэсхэлэнтэ һайхан байгаали харагдана: үргэлжэ нэмжыһэн тала, шугыну­уд, тээ саанахана хада гүбээнүүд...

Иимэ һайхан газарта оршодог дасан өөрын онсо түүхэтэй гэжэ мүнөөдэрэйнь шэрээтэ Чингис ла­мын хэлээшээр, гансата ойлгохоор байба. Теэд тиимэ байхын аргагүйл. 1888 ондо бодхоогдоһон Согшон дуган һалан һандаргагдабашье, шулуугаар баригдаһан тула нэгэдэ­хи дабхарынь үлэнхэй байгаа. 2013 онһоо хойшо шэнээр баригдажа эхилээд, байгша оной сентябриин 12-то Шулуутайн дасан үүдээ сэ­лин, уладаа угтахань гээшэ. Эгээл тиимэһээ бэлдэхэл ябуулагдаһаар...

Тиихэ үеэр жэгтэй һонин үйлэ ушарнууд болоно.

Июлиин хуушаар ехэ дархан Бата Дампилон Согшон дуганай хойто талаһаа түмэр олоо. Тиигэ­эд энэм юун гээшэб гэжэ тухайл­жа эхилээ. Боди гүрөөһэнэй шэхэн гэжэ ойлгоо... Өөрынгөө хэһэн боди гүрөөһэндэ тааруулаад үзөө. Таа­рашоо - тэрэл шэгтэй байжа бай­гаа. Июлиин 21-дэ дид-хамба лама Дагба Очиров манай барилга хара­хаяа ерэһэн. Тиихэдэнь Бата ахай тэрэ олоһон шэхэеэ харуулаа. Дагба ламын шэхэниинь үбдэжэ ябаһан тула шэхэндээ няагаад үзэхэдэнь, тэрэнь үбдэхөө болишоо.

Энэ хадаа жэгтэй, гайхалтай үзэгдэл мүн. Гэбэшье Чингис ла­мын тайлбарилһаар, Шулуутайн дасанһаа 3 хамба ламанар гараһан: Чойдор Мархаев, Чойнзон-Доржо Иролтуев, Гүрэ-Дарма Цыремпи­лов. Илангаяа Юрөөлтын хамба лама мэдээжэ эмшэ лама байһан. 1899 ондо Николай хаан манай дасан ерэһэн. Юрөөлтын хамба­тай зорюута танилсаһан. Эндэһээ тэрэниие абаад ябашаһан. 2 жэл соо Россиин түб газарта байгаа. Николай хаанай хатаниииень эм­шэлээд абаржа шадаһан. Ууш­хыень һэлгэжэрхиһэн түүхэтэй. Тэндэһээ ерээд, дасанай шэрээтэ болоһон. Харин 1895 ондо хам­ба лама болоһон. Ехэ арга хэдэг байһан. Боди гүрөөһэнэй шэхэн – Юрөөлтын хамбын адис гэжэ һанахаар байна.

Хуу юумэн ушартай, удхатай... Иимэ һонин үзэгдэлтэй танилса­жа, адиста хүртэжэ, шэнэ барилга һайшаан, гэртээ бусаа бэлэйбди. 

Авторай гэрэл зураг