​Залитай даа, залуу халаан

Даша Гомбожапов

Шубуунай дали­дал һэбеэд га­рашадаг залуу наһан... Теэд эгэ­эл энэ үедэ хүн согтой за­литай, “омогтой, тэнэгхэн оһолтой” ябадаг гүб даа.

Амжалтанууд, алдуу эндүүнүүд, бүдэрхэ бодохо тоогүй ушарха. Гэбэшье энэл үедэ үзэхэ юумээ үзэжэ, хара­хаяа хаража үрдихэ шухала. Эдэбхитэйхэн, эмхитэйхэн, урагшаа һанаатай, холын бодолтой, урдаа табиһан зорилготой, шанга зориг­той, үсэд нэтэрүү залуушу­ул ябан-ябан, һанаһанаа заатагүй бэелүүлээд байдаг. Заримашуулда тэсэбэришье, тэнхээшье хүрэдэггүй, хахад хухадтань эхилһэнээ хая­жархихашье саг ерэдэг. Теэд энэмнай бэеэ бэдэрэлгэн бо­лоно ха юм. “Өөрыгөө” оло­хонь хэсүүхэн даа. Эдэ бүгэдэ олон юумэнһээ дулдыдаха. Уг гарбалаа дахаха гээд бии. Табисуур, аза талаан гэжэ байха. Аба эжын һургаал за­абари, үетэн нүхэдэй ойлго­со, һургуули һудар, наһанай хани нүхэр...

Иимэ уянгата үгэнүүдээр юундэ зураглалаа захалаа­биб гэхэдэ, Мухар-Шэбэрэй залуушуулай эблэл байгуу­лагдажа эхилбэ. Нютагаар­хинаа эдэбхижүүлһэн энэ хүдэлөө Даша Гомбожапов, Лариса Митрофанова, Цырен-Пунсэк Будаев, Зоригто Доржиев, Дугар Жалсанов гэгшэд хүтэлжэ байна. Эдэ­нэрэй хүсэ оролдолгоор залуу халаан нэгэдэжэ, ай­магайнгаа хүгжэлтэдэ хуби­таяа оруулан, нютагтаа аша туһатай байхын тулада шар­майн, түрүүшынгээ хэмжээ августын 12-то эмхидхэбэ.

Түүхэ уудалая, түрүүн байгаа гү иимэ хүдэлөөн?

Иимэ хүдэлөөн урид байһан. 2000 онуудай эхе­эр Дулма Содномова Мухар-Шэбэрэй залуушуулые нэгэдүүлэн эдэбхижүүлхэеэ һэдэблэһэн. Сэлгеэхэн Суул­гын урагшаа һанаатай Дулма БГУ-гай түүхын факультет түгэсхөөд, аспирантурада һуража ябаа. Тиихэдээ ню­тагайнгаа хүбүүд, басагадые урижа, хөөрэлдөөнүүдые эмхидхэдэг бэлэй. Буряад хэлэ, бэшэгэй факультед­тэ һуража ябаһан би энэ хэмжээнүүдтэнь нэгэнтэ бэшэ хабаадаһан байнаб. Ехэл ашагтай, туһатай уул­залганууд һэн. Гол шухалань гэхэдэ, нютагай залуушуул бэе бэетэеэ танилсаабди, нүхэсөөбди. Хэд байгааб гэ­хэдэ, Ирина Абидуева, Алдар Гулгенов, Алдар Ванданов, Баярма Жигжитова, Оюна Тарбаева… Ехэнхидээ суул­гынхид суглардаг һааб даа. Теэд тиигэнгүй яахаб даа. Сугтаа өөдөө болоһон үетэн нүхэдөө Дулма “диилэхээрэ­эл” дуудаа аабза. Тиимэһээ Түгнын эхинэй намда тон һонин һэн.

Тэрэ гэһээр, он жэлнүүд ошоо. Бидэшье залуу хала­ан гүүлхэеэ болёобди. Шэнэ һүрэг ургаа. Гэбэшье иимэ уулзалгануудай эхи залгаһан Дулматаяа минии холбоо харилсаан таһараагүй. Бэе бэеынгээ багаханшье һаа, амжалтануудаар урмаша­жа, һайн, муугаа хэлсэн ябаһаарбди.

Митэб гү, али “Митап”?

Дулма Содномовагай эхилһэн хэрэг мүнөө Даша Гомбожапов халан абажа, ню­тагайнгаа эдэбхитэйшүүлые нэгэдүүлжэ байнхай. Хошуун-Үзүүрэй энэ хүбүүн нилээд ехэ ажал ябуула­ад, олониие хүдэлгэжэ, түрүүшынгээ хэмжээ эмхид­хэбэ. Дашые дахан, хэдэн бэрхэ хүбүүд нэгэ һаналаар хамтаржа, Мухар-Шэбэрэй залуушуулай хүдэлөө эрхил­нэ. Эдэ хүбүүдэй оролдолго яагаад хажууһаа хараад бай­хабши? Оролсонгүй байхаар бэшэ...

Буряад Уласай Засагай газарай, Буряад Уласай Ара­дай Хуралай, Мухар-Шэ­бэр аймагай захиргаанай түлөөлэгшэдэй, эдэбхитэй залуушуулай хабаадалгатай­гаар “Митап” гэжэ хэмжээн Мухар-Шэбэрэй шэб шэнэхэн соёлой ордон дотор үнгэрөө. Англи хэлэнһээ “уулзалга” гэжэ оршуулагдадаг мита­бые Дулма Содномова ехэ шадамараар хүтэлөө.

Уулзалгын эхиндэ айма­гай засаг дарга Владимир Молчанов залуушуулай эдэб­хи үүсхэл дэмжэжэ байһанаа мэдүүлээ.

Тэрэшэлэн бүхы сугла­рагшад хүдөөдэ тохёолдодог бэрхэшээлнүүдые нэрлээд, дүрбэн бүлэг боложо хуба­араад, шиидхэбэринүүдые бэдэрээ. Илангаяа түрүүшын бүлэгтэ яагаад хүдөөгэй зо­ниие ажалаар хангахаб гэһэн сэдэбээр ехэ һонирхолтой хөөрэлдөөн болоо.

Залуушуул мэтэр баяжа­ха, шууд хуу юумэтэй боло­хоо хүсэнэ. Тиигээд ехэ мүнгэ дахаабди гээд, нютагаа ор­хёод гарана. Тиигэжэ жэшэ­энь, Улаан-Үдэ ерэхэдэнь, бэлэн ажал залуу хүбүүдые хүлеэнэгүй. Харуулшан бо­лоод лэ, дэлгүүрнүүдэй үүдэндэ зогсоно. Энэ тон бу­руу.

Урдань дээдэ һургуули дүүргэхэтэеэ сасуу, мэргэ­жэлээрээ хүдэлхэеэ бай­гуулгануудта, эмхинүүдтэ, ажахынуудта эльгээгдэдэг һааб даа. Мүнөө тиимэ юу­мэн үгы гэжэ мэдэнэбди. Өөрөөл оролдолго гаргаха, хүсэһэн мэлхэй далай гатал­ха гэдэгтэл, нэтэрүүхэнээр ажал бэдэрхэ хэрэгтэй. Анха түрүүн багахан салин абам­саараа, ондоо ажал бэдэр­хэеэ ябашаха ушарнууд али олон дайралдадаг бэ даа. Залуу халаан мэдэг – бэлээр мүнгэн олдодоггүй. Хүнгэн мүр бэдэрээд, үнөөхил хүндэдөө тэхэрин ерэхэлта даа гэжэ ойлгуулха хэрэгтэй. Алибаа бэрхэшээлэй үзэгдэбэл, ушар шалтагаани­иень бэдэрхэ, бодохо, усад­хахаар арга мүрыень олохо. Иимэрхүү зүбшэл заабари­нууд ахатанай үмэнэһөө хэ­лэгдэжэл байгаа бэлэй. Гэбэ­шье өөрөөл бүдэрөөгүй һаа, ойлгохогүй гээшэ баһал зүб шэнги. “Шулуун элэхэ бүреэ үнгэ ородог, хүн зобохо бүреэ ухаа ородог” гэжэ ур­данай сэсэн үгын ёһоор, ябан ошон хүн зомнай хүдөөһөө дээрэ газар үгы гэжэ ойлго­хол аабза. Илангаяа Мухар- Шэбэрһээ гарбалтай залуу­шуулай нэгэдээд, нютагтаа туһатай байхамнай гэжэ яба­жа байгаа хадань, хүдэлөөн эхилээ хэбэртэй.

Шэнэдхэн хубилалтын үеһөө эхилжэ, залуу халаан анхаралгүй үлэшөө.Мүнөө ерээдүйе байгуулха залуушу­улаа дахуулха, хүмүүжүүлхэ шухала гээд, засаг түрэшье ойлгожо эхилээ. Буряад Ула­сай Бэеын тамирай болон залуушуулай политикын сайдай орлогшо Эрдэни Дымчиковой хэлэхэдэ, эгээл иимэ тобшолол хэгдэбэ.

Залуушуулай һонирхол татахын тулада

Мүнөөдэрэй залуушуул юугээр һонирхоноб? Сүлөө сагаа яагаад үнгэргэнэб? Эгээл тиимэһээ залуушуул­да, үхибүүдтэ зорюулагдаһан хэмжээнүүд Мухар-Шэбэрэй түб тосхоной амаралтын паркда эмхидхэгдээ. Аква­грим, тир, дартс, караоке, селфиин урилдаан, квест, воркаут, батл, флешмоб, бэнтэн, лотерей болон бу­сад хэмжээ ябуулганууд “Somnium” гэжэ хамталигай һайхан тоглолтоор түгэсөө.

Олон спонсорнуудые, тэрэ тоодо Түгнын шулуун нүүрһэнэй уурхай, олондо мэ­дээсэлгын хэрэгсэлнүүдые хабаадуулан, иимэ һайндэр аймагай хэмжээндэ үнгэрбэ. Мухар-Шэбэрһээ гарбал­тай эдэбхитэйшүүл үшөө олон түсэбүүдтэй. Тэрэнээ бэелүүлхэ хэрэгтэнь амжал­та хүсэе! 

Авторай гэрэл зурагууд