​Гүлмэр залууһаа буян үйлэдэхэ заяатай

Алтан дэлхэй дээрэ хүн боложо түрэхэ гээшэ бур­ханай эгээл ехэ үршөөл гэдэг. Теэд энэ бэлэгы­ень сэгнэнгүй, хайран наһаяа элдэбээр лэ эд­лэдэг гээшэбди. Олонхимнай гушаяал һайса шахаһан хойноо үгтэһэн наһанайнгаа хахадыень шахуу үнгэргэжэрхибэб гэжэ мэгдэн, зүб мүртөө орохоёо яарадаг. Харин үсөөхэн лэ хүнүүд эжы абын дали дороһоо гарахата­яа сасуу, һарюугүй сэхэ замаар алхалшадаг лэ даа. Иимэхэн лэ хүнтэй уншагшадаа танилсуулха хүсэлтэйбди.

Захаамин аймагай Ехэ-Са­хир тоонтотой Золто Жамсуев мүнөө оройдоол 20-тойшье һаа, өөрынгөө наһанда ехэхэн хэрэгүүдые бүтээжэ үрдинхэй. Тэрэ Зүүн Сибириин соёлой академиин оюутан байхаһаа гадна, “Суг хамта һайн хэ­рэг үйлэдэнэбди” (“ Тво­рим добро вместе”) гэһэн нигүүлэсхы сэдьхэлэй түсэлэй хүтэлбэрилэгшэ, мүн тиихэдэ Захааминай залуушуулай хүдэлөөнэй ударидагша юм.

Золто табан хүбүүдэй аха захань хадаа, багаһаа хойшо дүүнэрээ харалса­жа, ганса өөрынгөө түлөө бэшэ, мүн тэдэнэйнгээшье түлөө харюусалгатайгаа ойлгодог, ёһотой эрэ хүн гээшэб гэжэ заал һаа, үгэдөө хүрэдэг, тулгардаһанда га­раа һарбайхые оролдодог һайхан зантай. 9-дэхи ангиин һүүлээр Улаан-Үдэдэ Ой модоной үйлэдбэриин колледждо ороһон аад, хоёр жэл һураад, Хяагтын эмшэ­лэлгын колледжын оюутан болошоо һэн. Энэ жэл тэрэнээ дүүргэжэ, Зүүн Сибириин со­ёлой академидэ “Үндэһэн со­лой түб хүтэлбэрилгэ” гэһэн шэглэлээр һурахаяа оронхой.

“Суг хамта һайн хэрэг үйлэдэнэбди” гэһэн түсэл тухай дуулаа ёһотойт. Тэрэ­ниие Буряадаймнай мэдээжэ дуушан, хүгжэмшэн, Хэжэн­гэ тоонтотой Ринчин Да­шицыренов зохёоһон. Тиин үбшэн, илангаяа ДЦП-тэй үхибүүдтэ туһалха зорилго­тойгоор бусад дуушадтай суг хамта нигүүлэсхы сэдьхэлэй тоглолтонуудые үнгэргэжэ, сугларһан мүнгыень хүүгэдэй эмшэлэлгэдэ нэмэри болгон үгэдэг гээшэ.

«Золто нёдондонһоо эндэ хүдэлжэ эхилһээр, нүхэдтэеэ хамта жэлэй туршада Буряад ороной, Эрхүү болон Шэтэ можонуудай 25 үхибүүдтэ дүн хамта 1 сая 700 мянган түхэриг суглуулжа үгэһэн байна. Гадна дасан дугангуудай барилгада баһа туһална. Жэшээнь, июнь һарада Ород драмын театр соо Загарай аймагай Шулуутайн дасанай барилгада хандиб үргэлгын тоглолто эмхидхэжэ, 700 мянган түхэриг дамжуулаа юм.

“ Буряад оронойнгоо бүхы дуушадта баяраа мэдүүлнэбди. Хэндэньшье хандахада , шадахагүйб, сүлөөгүйб гэжэ байдаггүй. Чингис Раднаев, Мэдэгма Доржиева, Ирина Шагдурова болон бусад хаанашье ошол­сохоор бэлэн байдаг. Тиигэжэ жэлэй туршада 100-гаад то­глолто хээбди”, - гэжэ Золто хэлэнэ һэн.

Хүбүүд тоглолтонуудаа үнгэргэхэдөө, сэдьхэлээ хана­ахынь, дэлхэй дээрэ гансаар­ханаа бэшэб гэжэ мэдэрхынь тула заабол үншэн хүүгэдэй, наһатай зоной гэрнүүдһээ багашуулые болон үбгэд хүгшэдые урижа баярлуулдаг. Мүн Шэнэ жэлэй һайндэртэ үхибүүдтэ бэлэг сэлэгүүдые барюулдаг заншалтай.

Золтые урагшаа һанаатай, һайхан сэдьхэлтэй байхынгаа хажуугаар бэрхэ ударидаг­ша, эмхидхэгшэ гэжэ ойл­гоходоо, хахад жэлэй саана нютагаархидынь Захаами­най залуушуулай хүдэлөө хүтэлбэрилхыень дурадхаа юм. Тиигэжэ тэрэ ээм дээ­рээ үшөө нэгэ харюусалга­тай хэрэг даажа абаа. Хүн 35 наһатай болотороо залуу гэжэ тоологдодог гүб даа. Харин 20 наһан – гүлмэр залу­угай үе. Теэд Золтые гүлмэр гэжэ хэлэхэгүйш. Хараха янзада номгохон, зөөлэхэн аад, хөөрэлдэһөөр байтар, миин хүн бэшэ, шангахан голтой, холын бодолтой гэжэ ойлго­хоор. Зарим зоной нэгэндээ нэтэршоод, ядахын сагта хара бэеэшье хаража шадахагүй байхадань, энэ залуу аад, һуралсалайнгаа хажуугаар хоёр ажал хэжэ ябаһандань гайхахаар, хүндэлхөөр. Жэ­лэй туршада ажалайнгаа хэрэгээр хэды дахин урагша- хойшоо ябаа гээшэб! Замынь: Улаан-Үдэ – Захаамин – Хяаг­та - бусад хүдөө нютагууд.

Золто нютагайнгаа залуу һүрэг ударидажа эхилһээр лэ, хамсыгаа шуун, ажалдаа орошоо һэн. Тиин март һарада Захааминда “Һайн хэрэгүүдэй долоон хоног” (“Неделя до­бра”) гэһэн хэмжээ эмхидхэжэ, залуушуул дайнай болон ара талын ветерануудта, наһатай зондо али болохоор туһалаа. Түлеэ залһыень хахалхаһаа эхилээд, газаа досоохииень сэбэрлээ, шэрдээ, сагаадаа. Мүн уһанай эрье, олониитын газарнуудые бог шоройһоо сэ­бэрлээ, заһаха юумыень заһаа. Хүндэ байдалтай хүүгэдтэ, үбгэд хүгшэдтэ хубсаһа ху­нар, нааданхайнуудые суглу­улаа. Долоон хоногойнгоо түгэсхэлдэ үхибүүдтэ, ветера­нуудта тоглолто үнгэргөө һэн.

Бэрхэл хүбүүн байна даа. Зүгөөр шухалань гэхэдэ, ха­магые багтааха дэлгэр һайхан сэдьхэлтэй, холые бодохо гүн ухаатай. Иимэл зон гамнаха, хүлисэхэ, хайрлаха, ойлгохо сэнэгтэй байдаг.

ЭЖЫ АБЫН ҺУРГААЛААР

Хүн гээшэ ехэ һонин: һайн юумэн соо заал һаа, мууе ухашалан бэдэрдэг зантай. Бишье Золто Жамсуевтай хөөрэлдэхэдөө, яаха­даа түлбэригүйгөөр хүдэлнэ гээшэб, юундэ хүүгэдтэ туһалхаяа оролдоно хаб гэжэ һэжэглэн, яһала мүшхөө һэм...

- Золто, “Суг хамта һайн хэрэг үйлэдэнэбди ” гэһэн түсэлдэ хүдэлхыешни хэн уряаб?

- Би өөрөө өөрыгөө дурадхааб. ВКонтакте сүлжээндэ Ринчин Дашицыренов аймагуудаар нигүүлэсхы сэдьхэлэй тоглолтонуудые эмхидхэхэ хүниие бэдэржэ байгаа. Тиихэдэнь Хяагтада эмхидхэхэ аргатайб гэжэ бэшээ һэм. Тэрэ үедэ Хяагтын эмшэ­лэлгын колледждо һуража байгааб. 19-тэй хадамни, намайе шадахагүй гэжэ һанаад, Ринчин: “Энээнһээ урид тоглолто эмхидхэжэ үзэһэн гүш?” - гэжэ һонирхоо. Тиихэдэнь хэжэ үзөөб гэжэ худалаар хэлэжэрхёоб. (Дан худал бэшэ, бага дүй дүршэл байһан – авт.). Һүүлдэ намда биледүүдые, афиша эльгээхэдэнь, яаха хээхэеэшье хүсэд мэдэхэгүй би юундэ мэхэлээбиб гэжэ һайса халаглааб. Түрүүшэгээр биледүүдээ худалдажа ядааб. Ринчин хонходоод, тоглолтоёо болюулхые дурадхаа. Тиихэдэнь хэлэһэн үгэдөө заатагүй хүрэхэ ёһотойб гээд лэ, һүүлэй һүүлдэ 150 хүнэй тоглолто болоо. Гадна үншэн хүүгэдэй гэрһээ 20 үхибүүдые түлбэригүйгөөр уря­аб. Ринчин намайе яһала шадаха байна гэжэ сэгнээд, суг хүдэлжэ эхилээбди. Хожомынь түрүүшымни тоглолто байгаа гэжэ сэхыень хэ­лэхэдэмни, ехэ гайхаа. Юуб гэхэдэ, ехэ тоглолто эмхидхэжэ үзөөгүйшье һаа, багаһаа хойшо тайзантай һайн танилби. 2-дохи ангиһаа эхилжэ, нютагайнгаа ансамбльда хатарааб. Ой модоной үйлэдбэриин колледждо баһа хатардаг һэмби. Харин Хяагта­да һурахадаа, уран һайханай талаар хүтэлбэрилэгшын үүргэ дүүргэдэг байгааб. Тоглолтын программа зохёо­жо һурааб, эмхидхэлэй ажалтай бага-сага танилсааб. Тиимэһээл шадахаб гэжэ хэлэжэрхёоб.

- Иимэ тоглолтонуудые хэхэдээ, өөртөө салин гэхэ юм гү, али эды- тэды мүнгэ абадаг гүш?

-Үгы. Булта түлбэригүйгөөр хүдэлнэбди. Сугларһан мүнгэнһөө танхим хүлһэлһэнэй түлөө түлбэри, афиша болон биледүүдые бүтээһэнэй гаргашануудые, хүдөө нютагта то­глолто эмхидхэбэл, дуушадай харгын болон эдеэнэй мүнгэ хаадагбди. Бэ­шыень үбшэн хүүгэдэй түрэлхидтэ дамжуулдагбди.

-Нэгэ тоглолтоһоо хэр ехэ мүнгэн суглардаг гээшэб?

- Элдэбээр болодог. Тон ехэнь – 170 мянган түхэриг. Энэ хадаа дээрэ нэрлэгдэһэн бүхы гаргашануудые дарахада, иимэ мүнгэн үлэнэ. Эрхүү хотодо яһала ехэ тоглолто хэжэ, нэгэ үбшэн хүбүүндэ үгөө һэмди. Улаан- Үдэдэ тон ехэнь 150 мянган түхэриг болоо. Баһа нэгэ хүбүүндэ дамжуу­лаабди.

-Түсэлэй хүтэлбэрилэгшэ ямар уялгануудтай гээшэб?

- ВКонтакте, Инстаграмда хүнүүд намда хандажа, туһалхыемнай гуйдаг. Тиихэдэнь би тэдэнтэй бэшэлсэжэ, бүхы байра байдалыень тодорхойл­дог, дансануудыень шалгадагби: үнэхөөр үбшэн хүүгэдтэй гү, али үгы гү. Түрэлхидтэйнь уулзажа, үхибүүень ошожо харадагби. Юундэб гэхэдэ, хэды дахин мэхэлүүлһэн байнабди. Худал дансануудые харуулаад, мүнгэ абаха ушарнуудтай дайралдаабди. Тиимэһээ одоол үзэг бүхэнииень һайса шалгадаг болонхойбди. Бидэ­шье хэһэн ажал тухайгаа тоосоо хэнэ ха юмбибди. Удаань тоглолто эмхид­хэлгын ажал ябуулжа эхилнэбди: дуушадтай хөөрэлдэнэбди, програм­маяа бэлдэнэбди, танхим хүлһэлхэ тухай хэлсэнэбди... Түрэлхид ганса биледүүдыемнай худалдажа үгэдэг.

-Золто, залуу ха юмши даа. Одоол сэнгэжэ ябаха оюутан хаһадааш. Сагшни гамтай бэшэ гү? Юундэ иимэ хэрэг үйлэдэхэ гэжэ шиидэ­эбши?

- Хүнүүдтэ, илангаяа үхибүүдтэ туһалхын тула саг гамтай бэшэл. Жэлтэйшье болоодүй хүүгэдтэ туһалһан байнабди. Би элүүр бэетэйб, эдихэ, хубсалха мүнгэтэйб. Юундэ һайн хэрэг хэхэгүйбиб? Энэ ажални намдашье аша туһатай. Олон нүхэдтэй болоноб, газар харанаб, гоё һайхан дуунуудые шагнанаб, хүн зонтой харилсанаб, дүй дүршэлөөр баяжанаб. Оройдоол жэл соо ажабайдални эгсэ хубилаа: түрүүшынхиеэ Москва хотоёо хара­аб, бүхы Буряадаараа аяншалааб, самолёдоор ниидэжэ үзөөб, поездоор ябажа туршааб. Зүгөөр шухалань гэ­хэдэ, хүндэ туһатайб, хэрэгтэйб гэжэ һанажа ябахада, сэдьхэлдэ гоё. Теэд бултанда туһалжа шаданагүйбди. Олон хүн хандадаг. Хүндөөр үбдэнхэй хүүгэдтэ хэдэн сая мүнгэн хэрэгтэй болодог. Харин бидэ нэгэ тоглолтоһоо ехэдээл һаа, 170 мянгые суглуулжа үгэнэбди. Заримдаа нэгэ үхибүүе аргаламжада эльгээхын тула 4-5 то­глолто хэхэ баатай болодогбди. Жэ­шээнь, дуугардаггүй 6-тай басаганда эмшэлэлгын хоёр лэ курсда хүрэхэ мүнгэ суглуулжа шадаабди. Гэбэшье эжыниинь хонходожо, басагамни “мама” гэдэг болоо гэжэ дуулгажа, баяр баясхаланаа мэдүүлээ. Иимэ ушарнуудта ехэ баярладагбди. Харин уйдахашье сагууд болодог. Жэшээнь, мраморна үбшэнтэй хүбүүндэ 170 мянган түхэриг суглуулжа үгөөд бай­тарнай, һара болоод, наһа дүүрэшоо. Түрэлхидынь хэрэгтэй мүнгыень суглуулжа үрдеэгүй. Хаанаһаа юрын зон хэдэн сая түхэриг олобо гээшэб.

-Саашадаа ямар түсэбүүдтэйбши? Хэдытэйдээ гэр бүлэ байгуулхаб­ши?

- Сентябрь һарада 4 тоглолто хэ­хэбди: Агада, Захааминда, хоёрыень Улаан-Үдэдэ. Энэ ажалаа урагшатай­гаар үргэлжэлүүлхэһээ гадна Ринчин­тэй суг хамта олзын хэрэг эрхилхэ һанаан байна. Түрэ хурим, ойн баяр, милаан гэхэ мэтын һайндэрнүүдые эмхидхэдэг болохо түсэбтэйбди. Дэ­эдэ һургуулияа дүүргээд, хүл дээрээ гараһан хойноо, 25-27 наһатайдаа гэрлэхэб.

-Һүзэгтэй байгаа ёһотойш.

- Ехэ һүзэгшэ бэшэб. Буряад ха­даа бултандал адляар хаа-яа дасан ошодогби. Ехэнхидээ эжы абынгаал зааһаар, хүмүүжүүлһээр ажаһуудагби: аргатай һаа, туһалха, муу һанахагүй, залхуурхагүй... Түрэлхид бүхэнэй хэлэдэг дүримүүд лэ даа.

-Золто, һайн даа. Ажал хэрэгүүдтэш амжалта хүсэе.