Байгша оной февраль һарада Америкын Холбоото Штадуудай Янктон хотодо үнгэргэгдэһэн һур харбалгаар дэлхэйн мүрысөөндэ нютагаймнай эдир тамиршан Ариуна Будаева даб дээрээ эгээл ехэ амжалтаяа туйлаһан юм. Тэрэ 20 наһа хүрэтэр һур харбагшадай дунда хубиин тоосоондо дэлхэйн абарга болоһон, харин командаараа мүнгэн медальда хүртэһэн байна.
Үлгэсөөр наадаһаар...
Ородой гүрэнэй бэеын тамирай, спортын, залуушуулай болон аяншалгын ехэ һургуулиин оюутан, һур харбалгаар спортын мастер Ариуна бүри гурбатайхан байхадаа, хубсаһанай үлгэсые (плечики) номо һурша болгон наадажа, түрэлхидөө хүхеэдэг һэн. Залуу эжы абань аабагархан басаганайнгаа ёһотой һур харбагша мэтээр нюдэеэ хюрылгажа байгаад үлгэсөөр “харбахадань”, ехээр өөгшөөгөөшье һаа, ерээдүйнхиеэ зүгнэһыень ойлгодоггүй бэлэй.
Хожомынь Түнхэн аймагай Хэрэнһээ Ивалга аймагай Гүрэльбэ һуурин зөөжэ ерээд, һургуулида ороходоошье, номо годлидо эльгэтэй басаган һур харбагша болохо хүсэлһөө арсаад орхёогүй. Теэд тамирай энэ зүйлөөр бэеэ һорихо гэбэл, ехэ мүнгэн хэрэгтэй гэжэ мэдээжэ. Ганса номо һаадагайнь сэн сохом 100 мянганһаа дээшэ гарадаг. Тиимэһээ гэртэхиниинь басагандаа даб дээрээ арга шадалнай үгыл даа гэжэ ойлгуулһан юм. Ариуна энээндэнь уйдажа байнгүй, номоо таһа үзөөд, ганса “5” дээрэ һурахаһаа гадна Гүрэльбынгээ һургуулиин “Найдал” гэһэн ансамбльда хатардаг, гар урлалай кружогто нэхэдэг, макраме утаһаар оёдог болоо һэн. Тамирта дуратай хадаа, зүг шэг бэдэрэлгээр һонирхожо, 5-дахи ангиһаа мүрысөөнүүдтэ хабаадажа эхилээ.
Аза талаан нэгэтэл эрьедэг юм
Иигэһээр Ариуна 7-дохи ангида оробо даа. Сентябриин 1-дэ Улаан-Үдэ хотын Соведүүдэй талмай дээрэ жэл бүхэндэ кружогуудай болон секцинүүдэй яармаг үнгэргэгдэдэг юм. Тиин эжынь басагаяа дахуулаад, тус хэмжээ ябуулгада ошожо, дүүрэн саарһа гуурһануудые суглуулжа ерээ.
“Тэдэнэйнь дунда һур харбалгаар түлбэригүй секциин байхада, ямар ехээр баярлаа гээшэбиб! Бага наһанайм бүхы һанал хүсэл иигэжэ хүлеэгдээгүйгөөр бэелүүлэгдэшоо”, - гэжэ эдир тамиршан мүнөө хөөрэнэ.
Аза талаанайнгаа эрьехэдэ, басаган бүхы хүсэ шадалаа дуратай тамирайнгаа зүйлдэ зорюулаа ааб даа. Гурба һарын туршада һорилго хээд байтараа, түрүүшынгээ мүрысөөндэ Сэлэнгэ аймагай Ташар һуурин ошожо, хаба шадалаа туршаа. Тэндэ амжалта туйлаашьегүй һаа, тамиршанай орёо замай эхи табяа. Оройдоол жэлэй үнгэрхэдэ, тамирай мастерта кандидат болоһон байна. 9-дэхи ангида һураха үедөө Таганрог хото гүрэнэйнгөө хэмжээнэй ехэ мүрысөөндэ ошоо. Түрэлхидтөө энэ һониёо дуулгахадань, түрүүшэгээр тэдэнь этигээгүй. Һүүлдэ һухай һүүхэ болотороо гүйлдөө, түрэлэйхидынь мүнгэ танга суглуулаа, басагаяа үдэшөө, угтаа...
Тиигэһээр Ариуна өөрөөшье тамиршанай гуримда һурамхи болоо ааб даа. Гансал хүгшэн эжынь алтан медаляар һургуулияа дүүргэхэ аргатай аша басагандаа һанаагаа зобожо, һуралсалаа ходо хаянаш гэжэ гэмэрдэг байһан. Үнэхөөрөөшье, һорилго, мүрысөөнүүд гээд лэ, урагша-хойшоо нилээд ябагдаа. Жэшээнь, 11- дэхи ангида апрелиин 3-да мүрысөөндэ бэлдэлгын һорилгодо ошоод, майн тэн багаар бусажа, ЕГЭ-нүүдээ тушаагаа. Алтан медаляар һургуулияа дүүргээгүйшье һаа, аттестат соонь ехэнхидээ хуу “5” сэгнэлтэнүүд юм.
Амжалта оролдосотой хүнүүдтэ дуратай
Ариуна Будаева Москвада оюутан болоһоор, дүримэй ёһоор, гүрэнэйнгөө ниислэл хотын түлөө мүрысэдэг болонхой. Үнгэрһэн һурал салай жэлдэ тэрэ нилээд олон мүрысөөнүүдтэ хабаадаа, олон хото городуудаар, хари гүрэнүүдээр ябаа. Мүнөө түрэл Буряадтаа амарангаа Улаан-Үдэ хотодо сентябриин 11-һээ 16 болотор үнгэргэгдэхэ Ородой Кубогта бэлдэжэ байна.
“Москвада түрүүшэгээр нилээд дадажа ядааб. Танигдаагүй газар, хара мянган зон, шууяатай, үймөөтэй. Ходо гэршни һанагдаха. Гадна үдэр бүхэндэ һорилго хэхэш, бодоод лэ мүрысөөнүүдтэ ошохош. Нилээд эсэгдээ. Зүгөөр һанаһандаа хүрэхэ гэбэл, бэеэ һула табингүй, тэсэбэри ехэтэйгээр оролдожол байха хэрэгтэй ха юм”, - гэжэ эдир тамиршан хэлэнэ.
Тэрэ дэлхэй түбеэр суурхаһан тамиршадай, тэрэ тоодо Александр Овечкинэй һураһан дээдэ һургуулиин оюутан болоһондоо омогорходог, тэдэнһээ жэшээ абадаг юм. Гадна бэлигтэй һоригшын хүтэлбэри доро хүдэлхэдэ, амжалтын хахадынь хангагдадаг гэжэ тоолоно. Ариунын түрүүшын һоригшод - Софья Гомбоевна ба Леонид Ширапович Халудоровтан, тус мэдээжэ бүлын басаган Зинаида Леонидовна Халудорова, мүн Солбон Баирович Цыбенов. Эдэ зон мүнөөшье болотор шабиингаа түлөө һанаагаа зободог, аргагүй ехээр туһалдаг юм. Москвада Валерий Владимирович Лысенкын хүтэлбэри доро эдир һур харбагша һорилго хэдэг.
“Бэрхэ, һайн һоригшодто дайралдаха азатай байгааб. Тамиршанда энэнь ехэ удха шанартай, - гэжэ Ариуна онсолон тэмдэглээ. - Намда үхибүүндээ мэтээр һанаагаа зободог, ходо туһалдаг, дэмжэдэг. Бултандань баяраа мэдүүлнэб”.
Дэлхэйн тэмсээн. США. Ариуна Будаева тэг дундань
Харгыдаа заабол ном абажа ябадаг
Мүнөөнэй хүүгэд, залуушуул ном уншахаяа болинхой гэлсэдэг. Харин Ариуна забдын гараал һаа, ном гартаа баридаг заншалтай. Элдэб янзын мүрысөөнүүдтэ ошоходоо, харгыдаа заабол дуратай номоо абадаг. Һаяын сагта уншаһан уран зохёолшодыень нэрлэбэл, Эрих Ремарк, Джордж Оруэлл, Шарлотта Бронте, Рэй Брэдбери. Юундэ ород агууехэ уран зохёолшодые уншанагүй гээшэб гэжэ һонирхоходомни, дунда һургуулида һураха үедөө ехэнхииень уншаһан байна.
Басаганай нагаса абгайнь Лариса Будаева: “Ариуна багаһаа хойшо номгон даруу, үгэ бүхэеэ хэмжэжэ дуугардаг, тэсэмгэй, һайса бодожо үзэһэн хойноо шиидхэбэри абадаг, өөртөө эрилтэ ехэтэй, юумэ хэхэдээ, яаралгүйгөөр, заабол һайнаар хэхые оролдодог байһан юм. Тиимэһээл манайхин одоол өөртөө тааруу тамирай зүйл болон ном уншаха һонирхол шэлэжэ абаа гэжэ һанадагбди”, - гэжэ хэлэнэ һэн.
Гадна Ариуна нүхэдөөрөө гүрэнэйнгөө зүрхэн хотын гудамжануудаар аалихан алхалха дуратай. Иимэ ушар хаа-яахан лэ дайралдадаг. Басаганай хэлэһээр, Москвада бүхэли жэл һураашье һаа, гоё һайхан газарнуудыень хараха сүлөө болоогүй, үнгэрхэдөө Улаан Талмай оройдоол хоёр лэ дахин ошоһон байна.
Холые зоринхой
Тамиршан мүнөө 19 наһатай, 21-тэй болоходоо, ехэшүүлэй дунда мүрысэжэ эхилхэ. Америкын Холбоото Штадуудта үнгэргэгдэһэн һур харбалгаар дэлхэйн мүрысөөндэ эдиршүүлэй дунда эрхимлэхэдээ, нилээд ехэ амжалта туйлаа гээшэ. Гэбэшье энээн дээрээ тогтошонгүй, түрэлхидэйнгөө, түрэл гаралайнгаа, һоригшодойнгоо этигэл найдал харюулхын тула саашадаа бүри үндэр амжалтануудта хүрэхэ хүсэлтэй.
“Урдаа зорилго табяад, тэрэнэйнгээ түлөө оролдожол ябахада, хэзээб даа нэгэтэ заал һаа бэелүүлэгдэхэ гэжэ һанадагби. Тиимэһээ залхуурангүй, зүрхэ алдангүй, урагшаа дабшажал ябахаб”, - гэжэ һур харбалгаар эдиршүүлэй дунда дэлхэйн абарга Ариуна Будаева хэлээ.
Ариуна Будаевагай альбомһоо абтаһан гэрэл зурагууд