Радна-Нима Базаровай гэрэл зураг
Октябрь һарада заншалта ёһоороо “Буряад хэлэнэй габшагай һара” эхилбэ гэжэ үнгэрһэн гарагай 2-ой брифингдэ Буряад Уласай Засагай газарай зүгһөө Үндэһэ яһатан хоорондын харилсаанай болон эрхэтэдэй үүсхэл хүгжөөлгын хорооной түрүүлэгшын орлогшо Доржо Бадмацыренов мэдээсэбэ. Ямар хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдэхэб гэжэ Буряад Уласай Засагай газарай түшэмэлнүүд сурбалжалагшадта хөөрэжэ үгөө.
Эдэ үдэрнүүдтэ нэн түрүүн “Буряадаараа хөөрэлдэе” гэһэн ролигууд олоной суглардаг газарнуудта, автобус болон трамвайнуудта хэлэгдэжэ байха. Үндэһэтэнэй номой санда болон бусад сангуудта номой үзэсхэлэнүүд саг үргэлжэ дэлгээтэй байха. Мүн баһа буряадаар гараһан дэлхэйн арадуудай аман зохёол үргэнөөр дэлгэгдэхэ.
Дашарабдан Батожабайн нэрэмжэтэ эдиршүүлэй номой санда “Эдиршүүл” гэжэ түлэбөөр ажал ябуулагдаха. Харин буряад ирагуу найрагша Чингис Гуруевай уран зохёолдо зорюулагдаһан уулзалга Буряадай багшанарай колледждо болохо.
Энэл үедэ Уласхоорондын “Эдир Будамшуу” урилдаанай дүнгүүд согсологдожо, илагшад Буряад театрта элирүүлэгдээ (октябриин 6).
Һара дүүрэн һурагшадай дунда заншалта ёһоороо “Эрхим диктант”, “Буряад хэлээр эрхим найруулга” урилдаанууд болон буряад хэлээр олимпиаданууд үнгэргэгдэхэ. Эдэ урилдаануудта ехэшүүлшье хабаадаха.
Улаан-Үдэ хотодомнай буряад хэлэеэ үзэдэг, буряад уран зохёолоо шудалдаг, соёлоо үргэдэг һургуулинууд нэгэ гарай хургаар тооломоор ха юм даа. Тиибэшье, түрэлхидэй хүсэлөөр һургуулинуудта, хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ буряад хэлэ үзүүлдэг, заншалнуудтай танилсуулхаяа оролдодог гээшэ. Теэд һанаһанда хүрэнэгүй. “Тиимэһээ уласай бүхы һургуулинуудта, хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэ “Буряадаар мэндэшэлэлдэе!” гэһэн ябуулга үнгэргэгдэхэ”, - гэжэ Улаан-Үдэ хотын захиргаанай Болбосоролой хорооной түрүүлэгшын орлогшо Дулма Галсановна Балдарова мэдүүлээ.
Буряадай Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернадта октябриин 19-дэ электрон аргаар үзэхэ номоор “Оюун бэлиг” урилдаан үнгэргэгдэхэ. “Эрхим хэшээл” урилдаан баһал электрон аргаар үнгэргэгдэжэ илагшад элирүүлэгдэхэ.
Октябриин 18-да “Шэгшыдэйн наадан” гэһэн хүүгэдэй зүжэглэмэл нааданууд “Ягаан далбаганууд” (“Алые паруса” ) гэһэн ирагуу нэрэтэй 35-дахи сэсэрлигтэ үнгэргэгдэхэ.
47-дохи һургуулида октябриин 13-да 7, 8, 9-дэхи ангинуудай һурагшадай хоорондо “Мэргэн бодол” гэжэ ухаагаа гүйлгэхэ наадан үнгэргэгдэхэ. Анги бүхэнһөө таба-табан һурагшад хабаадаха ёһотой.
Октябриин 19-дэ “Буряад сэсэшүүлэй тэмсээн” гэжэ хэлэ бэшэгэй урилдаан үнгэрхэ.
Буряад орон тухай
Һүүлэй үедэ Буряад орон тухаймнай олон кинонууд буулгагдаа. Буряад Уласта ажаһуудаг арадуудай ёһо гурим, урданһаа нааша сахигдадаг заншал, үндэһэн соёл, аман зохёол болон тэрэниие түүрээгшэд болон суглуулагшад, шэнжэлэгшэд, мүнөө үеын уран зохёол болон ирагуу найрагшад, театрнууд тухай харуулһан кинонууд Үндэһэтэнэй номой санда октябриин 12-то үдэрэй 12 сагһаа олондо харуулагдаха.
Буряадаймнай үндэһэн театр болохо Хоца Намсараевай театр октябриин 17-һоо 27 болотор зүжэг бэшэхэ дуратайшуулые суглуулжа, тусхай һургуули үнгэргэхэ. Түрэл хэлээрээ бэшэхэ дуратайшуул, буряад хэлэ бэшэгэй багшанар эндэ хабаадалсабал, сэгнэшэгүй ехэ онол шадабари шэнгээжэ абаха. Ганса бэшэхэ, зохёохо шадабари абаха бэшэ, өөрынгөө арга шадал мүлихэ аргатай. Санкт-Петербург, Самара хотонуудһаа ерэһэн мэдээжэ зохёолшод, найруулагшадтай уулзалганууд, хэшээлнүүд үнгэргэгдэхэ.
Аман зохёолой дээжэ ауди-ном
Буряад арадай аман зохёолой эрдэни зэндэмэни гэжэ тоологдодог “Шоно- Баатар” үльгэрые урагшаа һанаатай буряад залуушуул аудио-ном болгожо хэблэһэн байна. Октябриин 19-дэ энэ ажалтаяа танилсуулха.
Зүблэлтэ сагай хатууда буряад арадай дуунуудта магтуулдаг, морин үльгэртэ түүрээгдэдэг энэ ехэ үльгэрэй удхаар Намжил Балдано “Энхэ-Булад баатар” нэрэтэйгээр опереттэ найруулһан габьяатай бэлэй гэжэ уншагшадтаа һануулая. Харин мүнөө эртэ урдынгаа үндэһэн зохёолнуудые хэблэлдэ уншаха, тайзан дээрэ харахаһаа гадна, замай ута харгыдашье ябахадаа гү, али нюдэнэйнгөө эсэхэдэ, аудио аргаар уран гоё ирагуу хүгжэмтэй дамжуулга шагнаха аргатай болообди. Эндэ нэмэжэ һануулхада, манай хүндэтэ уншагшадшье “Буряад үнэнөө” аудио аргаар шагнажа байха аргатай юм.
Буряад хэлэнэй үдэрнүүдтэ музейнүүдтэ буряад арадай заншалнуудые харуулжа байха. Эртээнһээ мэдүүлгэ үгөөд, һонирхоһон заншалаа хаража болохо. Тиихэдэ Новоселенгинскын декабристнуудта зорюулагдаһан музейдэ Николай Бестужевай Буряад орон, Байгал далай, Галуута нуур тухай материалнуудтай танилсалга үнгэрхэ.
Дүнгүүд
Октябриин 26-да Буряадай драмтеатрай тайзан дээрэ Буряад Уласай 95 жэлэй ойе энэ жэлдэ тэмдэглэһэн болон “Буряад хэлэнэй габшагай һарын” үрэ дүнгүүд согсологдожо, хатар нааданшье харуулагдажа, ирагуу дуунуудшье зэдэлхэ.
Үдэрэй 16 саг 30 минутада эхилхэ энэ түлбэригүй найрта бултаниие уринабди.