​​Габьяа ехэтэй багшамнай

Манай Захаамин нютаг бу­урал Буряадаймнай баруун-хойто зүгтэ оршодог. Замдаа үгсэжэ ябахада, залгалаа олон хүбшэ тайгатай за­хын тоонто нютаг харагдаадхидаг:

Хонгоодор угай гарбалтай

Хоншуухан ая гангын

үнэрөөр хангалтаһан

Далахай түрэһэн тоонтомнай

Урин дулаахан һэбшээгээр

Урдаһаамнай угтажа байдаг.

Энэ нютагта дайн дажарай хүндэ хатуу сагай 1943 оной хабарай хагсууда Пагба Бадмаевич ба Дулма Аюше­евна Дымбрыловтэнэй бүлэдэ ууган басаган түрэжэ, ехэ баяр баясхалан асараа бэлэй. Багаһаа һонор бэрхэ, шуран шуумар Римма хойноһоонь гараһан дүүнэрээ үргэлсэжэ, эжы­дээ яһала туһатай байдаг байгаа. Айлай ехэ басаган хадаа бүхы хүшэр хүндые хуу ойлгодог, аба эжынгээ ажалдаа ябахадань, гэртэхи ажалаа хээд, дүүнэрээ эдеэлүүлээд, хубсаһа хунарынь үмдэхүүлээд, газаа наадуулжа һамааргадаг байгаа. Абань Пагба Бадмаевич сомоной даргаар хүдэлдэг бэлэй. Дулма Аюшеевна эжынь колхозой ажалда: үбһэ ху­ряалгада, модо бэлэдхэлгэдэ ябаха, үхэр мал адуулха даа. Тэрэ үедэ бүхы хүндэ хүшэр ажал эхэнэрнүүд хэдэг байгаа ха юм даа.

Далахайдаа эхин һургуулида Ев­докия Раднаевна Раднаева багшада заалгаад, Санагын дунда һургуулида 5-дахи классай шаби боложо ошоо. Эндэ айлда байжа, 1961 ондо 10 класс дүүргэжэ гараа. Тэрэ үедэ Са­хир нютагта «11 педкласс» гэжэ һургуули хүдэлдэг һэн. Залуушуул тэрэ һургуулида һуража гарахадаа, пионервожата, эхин һургуулиин баг­ша болодог байгаа. Римма Пагбаев­на энэ педкласста хоёр жэл һуража, Зэдэ аймагай Дэрэстэй нютагта эхин һургуулиин багшаар 2 жэл хүдэлөө.

Тэндэ Борис Балданов гэжэ залуу хүбүүтэй танилсажа, уданшьегүй хуби заяагаа ниилүүлээ. Улаан-Үдэ хото хоюулаа ерэжэ, багшын дээдэ һургуулида ороо. I курсда һуража байхадаа, хүбүүгээ түрөө. Тиибэшье, Римма һаатангүй һуража дүүргээ. Далахайдаа ажаһуудаг аба эжынь яһала туһалжа, һургуулияа дүүргэтэрнь хүбүүень үргэлсөө. Жаргал хүбүүниинь мүнөө таа­байнгаа буусада хэжэ байһан ажа­лынь үргэлжэлүүлжэ, адуу малаа үдхэжэ, таабайнгаа нэрэ нэрлүүлжэ ябадаг.

Багшын мэргэжэлтэй болоод, баһал Зэдынгээ Оёорто дунда һургуулиин багшанар боложо, эдэ хоёр ошоо. Борис Лупсанович захиралай ажал даажа абаа, Римма Пагбаевна ород хэлэ бэшэг зааха болоо. Тэрэ сагта дээдэ һургуули түгэсхэгшэдые хүдэлхыень алибаа тээшэнь эльгээ­дэг, тиихэдээ мүнгэ түлэдэг гоёл саг байгаал даа.

Оёор нютагта 30 гаран жэл хүдэлхэдөө, хэды олон шабинарые һургажа гаргааб даа. Шабинарынь мүнөөшье мартадаггүй, амар мэн­дыень мэдэлсэжэ байдаг юм. Рим­ма Пагбаевна урагшаа һанаатай, багшынгаа ажалда үнэн зүрхэнһөө оролдожо, шабинартайгаа орой бо­лотор элдэбын һонирхолтой ажал ябуулдаг һэн.

1990-ээд оноор нютагаа бусажа, хуушан һургуули заһажа, интернат болгоод, хүдөө малшадай, хүршэ нютагай үхибүүдые тэндэ байлгадаг болоо. Римма Пагбаев­на үдэр һүнигүй ехэ ажал ябуулаа, үхибүүдые үглөөнэй 7 сагһаа хаража, үдэшын 11 сагта унтуулаад, гэртээ ошодог байгаа.

Гэртэнь үдэшын хоол бэлдэһэн Баярма, Соёлма басагадынь хүлеэжэ һууха даа, баһал тэдэнэйнгээ номы­ень үзүүлхэ хэрэгтэй болодог һааб даа.

Хүгшэн эжынь хүлөө гэмтүүлээд, хэбтэриин болоод байгаа. Тиимэһээ эжыгээ харууһалха хүндэ хүшэр ажал дабажа гараал даа.

Бүхы һанаагаа табижа, үхибүүдые хүмүүжүүлхын түлөө үнэн зүрхэнһөө оролдожо ябадаг байгаа юм. Борис хани нүхэрэйнгөө хатуу үбшэндэ дайрагдажа, бурханайнгаа орондо эртэ мордоошье һаань, уйдхар гашуудалда дарагдангүй, 3 үхибүүдээ эрдэм һургуулитай, айл аймаг бол­гожо, хүл дээрэнь гаргаа. Мүнөө үхибүүдэйнгээ аша туһыень харан, ашанараа дээдэ эрдэмдэ һургажа, ха­ралсажа, баясажа ябадаг.

Римма Пагбаевна амжалта түгэс хүдэлжэ ябахадаа, габьяата багшын нэрэ зэргэдэ, олон шагналнуудта хүртэһэн.

Мүнөө 75 наһанайнгаа найр хэжэ байхадаа, хүл хүнгэн, урагшаа һанаатай, хододоо хүхюутэй, шог зугаатай, наадатай ябадаг лэ даа. Үнгэрһэн зун Захаамин аймагайн­гаа 90 жэлэй ойдо “Агуу дайнай үхибүүд” Улаан-Үдэ хотоһоо гараад, Закаменск хүрэтэр авто-ябаган аян­шалгада хабаадаа. Харгыдаа Ивалга­да орожо, ехэ хүндэтэйгөөр угтуулаа, уулзалгануудые үнгэргөө, дасанда мүргэжэ гараа.

Һуража гараһан шабинарынь хаа-яанаһаа Римма Пагбаевнагаа багшын һайндэрөөр, найрнуудаар амаршалжа байдаг зантай.

Ойрохи хамаатанайнь, аха дүүнэрэйнь зүгһөө би бүлэнь хадаа тэг­шэ ойгоорнь амаршалаад, үреэл зо­рюулнаб:

Түрэл гарал соогоо эгээ ехэ эгэшэмнай,

Манай Захааминай зугаагаар -

Римма ахаймнай бэеэ гамнаад лэ,

Хүл хүнгэн, хурдан зандаа

Маанадаа хододоо хаража,

Халуун эдеэ хоолыемнай амсажа,

Хүхюун урихан зугаа зугаалжа,

Бурхан багшын үршөөлөөр

Буян хэшэг эдлэжэ,

Үри үхибүүдэйнгээ үргэмжөөр

Ута наһа наһалжа,

Удаан жаргал эдлэжэ,

Аша гушанараа үргэжэ,

Эжыдээл адли 100 наһа наһалжа

Һуугыт лэ даа!

Ринчима ЖАМСУЕВА