1040
Табадахи жэлээ Ородой Холбоото Уласай дотор «Ехэ нүүдэл тоглолтонууд» гэһэн тусхай федеральна программа бэелүүлэгдэжэ байна. Тус программын гаршаг доро манай гүрэнэй театрнууд хаа-хаанагүй гүрэн дотороо нүүдэл тоглолтонуудаар аяншалжа, үргэн олониитын харагшадта зүжэгүүдээ харуулха, дурадхаха арга боломжотой болоо. Театрнууд бэе бэедээ айлшалдаг һайхан заншалтай болоһониинь, ехэл дэмбэрэлтэй үйлэ хэрэг гээшэ.
Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай Гүрэнэй драмын театр Баатр Басанговай нэрэмжэтэ Хальмаг Уласай үндэһэтэнэй драмын театртай нүүдэл тоглолтонуудаараа андалдаха тухай хэлсээ баталжа, 2018 оной апрель һарада хальмаг зүжэгшэд Буряад Уластамнай айлшаар буугаа гэжэ уншагшадтаа һануулнабди. Гурбан үдэрэй туршада Буряад драмын театрай тайзан дээрэ эгээл һонирхолтой гурбан зүжэгөө харагшадай һонорто харуулһан байна.
Октябриин 11-13-най үдэрнүүдтэ Буряад драмын театр Хальмаг Уласта гастрольдо ябаһана бусаба. Тайзан шэмэглэхэ реквизит, зүжэгшэдэй үмдэхэ хубсаһа хунар гэхэ мэтэ ашаанай машинаар эльгээгдэһэн байна. Бүхыдөө 5 тонно шэгнүүртэй ашаан Элһэтэ хото болотор ошоо.
Энэ нүүдэл тоглолто хадаа Буряад театрай Хальмаг орондо гурбадахи аяншалгань болобо. Энээнһээ урид 1969 ба 1983 онуудта буряад зүжэгшэнэр Хальмагаар ябаһан түүхэтэй. 1969 ондо Москва хотодо Горькиин нэрэмжэтэ МХАТ театрай тайзан дээрэ 7 зүжэгөө харуулаад, бусалган дээрээ Хальмаг орондо нүүдэл тоглолтонуудаа үргэлжэлүүлһэн байна. Москва хотодо зүжэгүүдээ харуулһанай дүнгөөр театрнай дээдэ гарай театрнуудай тоодо ороһон намтартай гэжэ тэмдэглэмээр. Һара хахад сагай туршада ганса ниислэл хото болохо Элһэтэдэ бэшэ, харин Хальмаг Уласай 69 тайзан дээрэ зүжэгүүдээ табижа, түрэл болохо хальмаг арадайнгаа харагшадые баясуулһан байна. Һүүлээрнь 1983 оной июль һарада Ленинград хотодо үнгэргэгдэһэн нүүдэл тоглолтонуудаа Хальмаг Уласта баһал үргэлжэлүүлээ. Тиихэдэ репертуар соо найман зүжэг тоологдоо һэн бэзэ.
Аяар гушан табан жэлэй хугасаа соо хальмаг харагшад буряад арадай зүжэгүүдые хараагүй, үзөөгүй байгаа. Октябриин 8 –ай үдэр манай Буряад театрай труппа Хальмаг орон руу зүг шэглэн мордожо, Москва, Волгоград хотонуудаар дамжажа, бамба сэсэгээр бүрхөөгдэдэг, үргэн талата Хальмаг Улас хүрэжэ, халуун угталгада хүртөө. Угтааша тала хадаа манай зүжэгшэдэй сүлөө сагтань һамааруулха, сэнгүүлхэ тусхай программа бэлдэһэн байгаа. Тэрэнэй ёһоор, буддын шажантанай Ехэ Хурул, Хальмаг Уласай музейнүүдээр экскурси хэжэ, Элһэтэ хотын дурасхаалта, сууда гараһан газарнуудаар ябажа хараа.
Хальмаг харагшын анхаралда Буряад театр хадаа удха байгуулгаараа, жанраараа тад ондоо 3 зүжэгөө дурадхаа. Нэрлэбэл, баруун буряадуудай түүхын хуудаһан дээрэ үндэһэлэн найруулһан драма “Бэлшэрэй түүхэ” (“Полёт. Бильчирская история”), мэдээжэ ород драматург Яна Пуливиночай “Земля Эльзы” гэһэн пьесээр табигдаһан мүнөө үеын “Оройтоһон дуранай охин” гэжэ мелодрама, бүхэдэлхэйн классика болохо Уильям Шекспирэй “Ромео ба Джульетта” зүжэгүүд болоно. Эдэ зүжэгүүдые хальмаг харагшад сэдьхэлээрээ тон һайшаан, уяран, хүхин абаа. Зүжэг бүхэнэй халуун альга ташалгаараа зүжэгшэдые угтажа, баяр баясхаланаа мэдүүлэн байгаа. Тэдэнэр баярай үгэнүүдые хэлээ, бэшээ, һанамжаяа интернедтэ толилоо.
Хальмаг орондо ажаһуудаг буряадууд олоороо сугларжа, халуунаар түрэл арадайнгаа зүжэгшэдые угтан абаа.
Театраа түлөөлэгшэ труппа - зүжэгшэд ба техническэ шэглэлэй ажалшад - хамта дээрээ 50 гаран хүнһөө бүридөө. Тус труппын бүридэлдэ театрай бүхы үеын зүжэгшэд ороо. Үнинэй харалсаа, уулзаагүй хоёр театрай аха захатан золгожо, баярай ошоор сасаран, ехэл эльгэ дүүрэнүүд харилсаа.
Иимэ нүүдэл тоглолтонууд хадаа богонихон зуурай саг соошье һаань, театрай ажалшадта ондоо театрай байдалтай, ажалшадтайнь танилсаха, тэдэнтэй дүй дүршэлөө хубаалдаха, мэдэсэеэ үргэдхэхэ, ондоо тайзан дээрэ гаража ажаллаха дадал шадабарияа хүгжөөхэ арга боломжо асарна гээшэ.
Театрай харагшадта, энэ соёл уралигта дуратайшуулда шэнэ зүжэгүүдые үзэхэ, хараха, шэнэ зүжэгшэдтэй танилсаха, уулзаха арга баһал бэлэглэнэ гээшэ.
Иимэ һайхан тус хэмжээ ябуулга хадаа “Ехэ нүүдэл тоглолтонууд” гэһэн федеральна программын аша туһаар бүтэжэ, хоёр түрэл арадай хани барисаанай, эб найрамдалай хүгжэлтэдэ ехэ эршэ хүсэл үзүүлжэ, удха түгэлдэр, эрхим хэмжээ ябуулга болоо гээшэ!
Намжилма Цыденова
Буряад драмын театрай "Вконтакте" сүлжээнһээ гэрэл зураг абтаба
