Чингис хаанай талмайда оршодог «Соёлой түб үргөө» гэһэн тоглолтын танхимые манай Кремлиин Ордонтой жэшэмээр юм. Тиин Монгол Уласай гол тайзан дээрэ «Байгал» театрай бүхы бүлгэм ялас гэмэ тоглолто харуулжа, монгол харагшад зогсон, нэрьемэ халуун альга ташалгаар бүжэгшэдые угтан абаа. 2 часай туршада үргэлжэлһэн тоглолтые Үндэһэтэнэй оркестр аялга хүгжэмөөрөө шэмэглээ гээд тэмдэглэлтэй. Буряадаймнай мэдээжэ театр дуу, хатар, мүн оркестрэй хүгжэмһөө эрхим дээжэеэ дурадхаһан байна.
Эгээл һонирхолтойнь гэхэдэ, «Байгал» театрай бүжэгшэд монгол маягаар гүйсэдхэгдэһэн арадай дуунууд (уртын дуун) доро монгол хатарнуудые хатараа. «Энэтнай юун гэһэн удхатайб?» гэһэн асуудалда театрай уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Жаргал Жалсанов миһэрэн, иигэжэ харюусаба: «Тоглолтын энэл хэһэг тухай эгээл удаан хэлсээбди. Эндэ буруушааһан, зүбшөөһэн һаналнууд хубаараа. «Тула хото өөрын самовартай ошоһоной хэрэггүй” гэдэгшье һаань, энэ хадаа манай хүгжэлтэ болоно гэһэн һанал диилэбэ. Тиихэдэ «биелгэ» гэһэн хатарай маяг гүйсэдхэдэг мэдээжэ хатаршад уригдаһан байжа, энэнь бүришье зүрхэ сэдьхэлыемнай доһолгоһон байна».
- Теэд энэ танай «туршалта» ямараар угтааб?
- Монголой сэтгүүлшэдэй сэгнэлтэ хүлеэн байнабди. Гэбэшье тэдэ бидэниие дэмжэжэ байна һэн гэжэ бүжэгшэднай хэлэнэ. Монголой суг хүдэлдэг мэргэжэлтэдтэй «манай гаргаһан ааша» тухай хэлсэхэбди. Хажуу тээһээ өөһэдыгөө харахадань, тэдэндэшье туһатай гэжэ һананаб. Бидэ зоригжожо, хатарба ха юмбибди. Тэдэ маанадта дүмэжэ хандаха гэжэ найданабди, - гэжэ Жаргал Жалсанов хэлэбэ.
«Байгал» театр заншалта ёһоороо, ирагуу хүгжэм дуугаа, уян нугархай хатарнуудаа видео-буулгабаринуудаар, үнгын гэрэлнүүдээр шэмэглэн, ялас гэмэ тоглолто харуулжа шадаа.
Буряадай бүжэгшэд Монгол гүрэн ерэхэдээ, нэгэ һалбарида үрдилдэн “тэмсэдэг” нүхэдтөө айлшалан бууһаниинь, тоглолтые бүри онсо янзаар шэмэглээ. Нэгэл һалбарида хүдэлжэ байһан манай бүжэгшэдтэ Монголой бэлигтэнһээ улам булюу байха гээшэ бэлэн хэрэг бэшэ. Тиигэбэшье «Байгал» театр илгаржа шадаа - зүүн, баруун буряадуудай дуу, хатар; монгол хүгжэм зэдэлээшье һаа, өөрсэ маягаар; манай театрай дабтагдашагүй онсо шэнжэ.
Хүршэ гүрэнэй ажаһуугшад тус тоглолтые үндэрөөр сэгнэжэ, бүжэгшэдые тайзан дээрэ дахин-дахин урижа, халуунаар угтан абанад һэн.
Монголой соёл ба уралигай гүрэнэй эмхи зургаанай захирал Г.Эрдэнэбат иигэжэ тэмдэглээ:«Бүжэгшэд тоглолтын үедэ харагшадай сэдьхэлэй хүбшэргэй дайража, тэдэнэй тайзан дээрэ боложо байһан үйлэдэ зүрхэ сэдьхэлээрээ хабаадалсажа байхадань, энэ хадаа ёһотой уралиг болоно. «Байгал» театрайхид тоглолто бүхэндөө харагшадаа уяруулжа, баясуулжа шададаг. Буряадай бүжэгшэдэй тоглолто ехэ хүлеэгээбди. Энэшье удаа тэдэ харагшадай зүрхэ сэдьхэл доһолгожо шадаха байһанаа гэршэлээ».
Бүхы монголшуудые «Байгал» театрай тоглолто харахыень «Харанга» гэһэн Монголой түүхэтэ бүлгэмэй байгуулагша, дуушан, хүгжэм найруулагша Чулуунбаатар уряалба.
«Би баясааб, урмашааб. Хэжэ байһан ажалдаа харюусалгатайгаар хандажа, мэргэжэнгеэр харуулхада, хэзээдэшье урматай! «Байгал» театрай ерэһэндэ би баяртайб. Бүхы монголшуудые «Байгал» театрай тоглолтонуудые заатагүй харахыень уряалнаб!», - гэжэ Чулуунбаатар нютагаархидтаа хандаба.
Монгол Уласта Ородой Холбоото Уласай этигэмжэтэ түлөөлэлгын зүблэгшэ Рыгзын Ракшаевай хэлэһээр, энэ хадаа һайхан заншал болохо ёһотой.
«Байгал» театрай ерэһэндэнь баяртайб. Иимэ уулзалганууд оло дахин эмхидхэгдэжэ, һайхан заншал болоһой гэжэ хүсэнэб», - гэжэ Рыгзын Ракшаев хэлэбэ.
Монгол гүрэнэй болбосорол, соёл болон спортын сайд Ц. Цогзолма «Байгал» театрай бүжэгшэдтэ Монгол гүрэнэй Хүндэлэлэй грамота болон Баярай бэшэгүүдые барюулхадаа, Ород болон Монгол гүрэнүүдэй хоорондохи харилсаан соёлой түсэлнүүдые суг бэелүүлһэнэй ашаар улам бэхижэнэ гэжэ тэмдэглэбэ.
Монголой ажаһуугшадта октябриин 23-24-эй үдэрнүүдтэ «Байгал» театр «Баргажан Түхэмэй сууряан» болон «Булта хатарна» гэһэн программануудые харуулха юм.
Эржена Ламуевагай гэрэл зураг