1049
Түнхэнэй бэрхэшүүлэй нэгэн, эрдэниин толые ухаандаа шэнгээһэн манай нютагай хүбүүн Базыр Жамсаевич Сагановтанай бүлэ – олондо жэшээ. Базыр Жамсаевич Буряад Уласай габьяата эмшэн, инфекционист, Уласай клиническэ больницын таһагые даагша юм. Наһанайнь нүхэр Лидия Матвеевна Саганова Улаан-Үдын эмшэнэй колледжын багшаар хүдэлдэг. Эдэ хоёрнай дээдын гарай эмшэд болоно.
Базыр Жамсаевич Харбяангууд нютагта 1959 оной декабрь һарада үнэр баян гэр бүлэдэ түрэһэн. Нютагайнгаа эхин шатын һургуулиин түгэсхэһэнэй удаа Хэрэнэй дунда һургуули 1977 ондо бэрхээр дүүргээд, тэрэл жэлдээ Шэтын эмнэлгын дээдэ һургуулида ороо бэлэй. Тэндээ һуража байха үедөө 2-дохи нарайлуулгын гэртэ хүдэлөө. 1983 ондо дээдэ һургуулияа эрхимээр дүүргээ. Интернатураяа Улаан-Үдын 4-дэхи больницада гараад, «терапевт» мэргэжэлтэй боложо гараһан.
Тэрэ үеын ёһо гуримаар Байгал шадарай аймагай больницада терапевтээр эльгээгдэһэн. һүүлээрнь Түнхэнэйнгөө Мондо нютагта эмнэлэлгын амбулатори даагшаар хүдэлхэдөө, эльгэнэй, доторой үбшэнтэй зониие аргалдаг, мүн Монгол ороной хилын хажуудахи хүршэ Тутхал нютагһаа хүндөөр үбшэндэ нэрбэгдэһэн үхибүүдые, ехэ зониие эмшэлдэг һэн. Базыр Жамсаевич неонатолог, педиатр, дерматолог гэһэн мэргэжэлнүүдые элсүүлэн хүдэлһэн, сэрэгэй алба гарахаяа байһан хүбүүдые шалгадаг комиссида ажаллаа. Хэды ехэ харюусалга бэе дээрээ абажа, ехэ дүршэлтэй болоһон юм.
1990-1992 онуудта Москва хотодо Ленинэй Орденто эмнэлгын 2-дохи дээдэ һургуулида “Халдабарита үбшэнүүд” гэһэн мэргэлжэлээр эрдэмэй доктор, профессор В.И. Лучшевагай хүтэлбэри доро клиническэ ординатура дүүргээд, Буряад ороноо бусажа, халдабарита үбшэнүүдые аргалдаг хотын больницада хүдэлжэ эхилээ.
1992 ондо Нижний Новгородой гепатологическа түбэй профессор С.Н.Совинсоной хүтэлбэри доро хотынгоо инфекционно больницада гепатологическа отделени нээһэн габьяатай. Мүнөө дээрээ уласай клиническэ халдабарита үбшэнүүдые эмшэлдэг 5-дахи газарай даагшаар хүдэлнэ. Ехэ эбтэй коллективтэй, ажалшан бүхэниинь найдабаритай, хүндэ сагтань мэргэлжэлэй талаар, хубиин хэрэгээр туһа хүргэдэг заншалтай. Хүн зоной эгээл сэнтэй бэе махабадай элүүр энхые аргалдаг, дүршэл шадабарияа дээшэлүүлжэл байдаг. Халдабарита үбшэнүүдһээ һэргылэмжын ажал аймагуудта ябуулдаг. Олон тоото конференцидэ, суглаанда элидхэл хэдэг, хажуугаарнь оюутадта ном заадаг.
Жэл бүри Москвада үнгэрдэг инфекционистнүүдэй конгресстэ хабаададаг. Базыр Жамсаевич Эрхүүгэй, Буряадай эмнэлгын дээдэ һургуулиин эрдэмтэдтэй эрдэмэй статьянуудые, халдабарита үбшэниие элирүүлгын онол арга тухай заабари зүбшэл хэблэлдэ бэлдэдэг, толилуулдаг.
2014 ондо Буряадай “Эрхим инфекционист”, дээдэ зэргын эмшэн олон жэлэй туршада үрэ дүнтэйгөөр хүдэлһэнэйнгөө түлөө Ородой Холбоото Уласай Элүүрые хамгаалгын яаманай Хүндэлэлэй грамотаар шагнагдаһан. Ородой Холбоото Уласай “Эрхим эмшэн 2015” гэһэн конкурсдо хабаадаһан намтартай. Түрүү эмшэн нэгэл зорилготой - уластаа халдабарита үбшэнүүдые эмнэлгын шэнэ байра барюулха хүсэлтэй. Базыр Жамсаевичай хэлэһээр, халдабарита үбшэн шэнэ янзаар бии боложол байдаг, тиимэ һэн тула шэнэ онол аргануудые шэнжэлжэ, мэргэлжэлээ дээшэлүүлэн һуражал байха хэрэгтэй болоно.
Наһанайнь нүхэр Лидия Матвеевна Алтайн эмнэлгын дээдэ һургуули 1977 ондо дүүргээд, 1983 онһоо Хэрэнэй больницада терапевтээр хүдэлһэн. Аймагай больницада хүдэлхэ үедөө нютагай зондо, суг хүдэлдэг нүхэдтөө хүндэтэй болоһон. 1990-1992 онуудта Москвагай эмнэлгын 2-дохи дээдэ һургуулида ординатура дүүргээд, Улаан-Үдын 113 кварталда амбулатори даагшаар хүдэлһэн юм. Мүнөө хүрэтэр зон ехэ һайнаар хөөрэлдэжэ байдаг. 1999 онһоо Лидия Матвеевна эмшэнэй колледждо багшалдаг, хэшээлнүүдынь ехэ һонирхолтойгоор үнгэрдэг. Хажуугаарнь БГУ-да эмшэдэй мэргэлжэл дээшэлүүлдэг. Лидия Матвеевна бэрхээр хүдэлһэнэйнгөө түлөө Буряадай Элүүрые хамгаалгын болон Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаманай шагналнуудта хүртэнхэй. Россиин Элүүрые хамгаалгын яаманһаа Баярай бэшэг абаһан юм.
Базыр Жамсаевич Лидия Матвеевна хоёр эбтэй зохид бүлэ. Үхибүүдынь бултадаа дээдэ һургуулитайнууд. Ехэ хүбүүниинь Америкэдэ ажаһуудаг, тэндээ амжалтатай хүдэлжэ байдаг. Бага хүбүүниинь гэртэхинэйнгээ хажууда байрланхай. Хоёр хөөрхэн ашанарынь сэсэрлигтэ ябана.
Ахамад эмшэнэй орлогшо Людмила Анатольевна Анфиногеновагай хэлэһээр, 1992онһоо би Базыр Жамсаевич Сагановтай хүдэлнэб. Дүршэл ехэтэй, ажалдаа нарин нягта, сугтаа хүдэлдэг зондоо, үбшэнтэндөө ходо туһалжа байдаг. Найдамтай нүхэр, харюусалга ехэтэй мэргэжэлтэн юм. БГУ-гай эмнэлгын дээдэ һургуулиин доктор, профессор, инфекционно үбшэнэй тэнхимые даагша Ираида Поликарповна Убеевагай дуулгаһаар, Базыр Жамсаевич мүнөөнэй сагай эрилтээр хүдэлдэг, онол аргаяа шадамар бэрхээр хэрэглэдэг. Залуу халаанда ажалай оньһо бэрхээр ойлгуулжа шададаг найдамтай багшаниинь гээшэ. Базыр Жамсаевич Сагановта һайниие һанажа, баяр хүргэһэн хүнүүд олон юм даа.
Л.Ж.Цыденова,Буряад Уласай габьяата багша,ССО СССР-эй отличник
