​​Гүрэнэй Толгойлогшын гүнзэгы харюунууд

Үнгэрһэн долоон хоногто Ород гүрэнэй Юрэнхы­лэгшэ Владимир Путин олондо мэдээсэл тара­адаг хэрэгсэлнүүдэй түлөөлэгшэдтэй уулзажа, һонирхоһон асуудалнуудтань дэлгэрэнгы харюу- нуудые үгэбэ. Иимэ уулзалга 2001 онһоо эмхидхэгдэ­нэ. Мүнөө тэрэ 14-дэхиеэ болоһон байна. Аяар 1702 хүн Владимир Путинтай уулзахаа ерээ. Тэдээн соо Буряа- дай дүрбэн сурбалжалагшын хабаадалсаһаниинь һайшаалтай.

Шаттл-автобус шамдуулба уулзалга

Владимир Путинтай ехэ пресс-конференцидэ ошо­хын тула нэн түрүүн Интер­недээр мэдүүлгэ эльгээхэ хэрэгтэй байгаа. Бишье баһа дансануудые суглуулжа, ан­кетын асуудалнуудта хүсэд харюу үгөөб. Хэдэн үдэр бо­лоод лэ, Москваһаа зүбшөөл ерээ.

Тус хэмжээ ябуулга де­кабриин 20-до Ородой ни­ислэлэй шэнэ үеын улас­хоорондын ажал хэрэгэй түбтэ үнгэргэгдөө. Мүн тэрэнэй урда тээ пресс- конференцидэ орохо дан­санууд, илангаяа бейдж та­раагдаа. Москвагай түбтэ оршодог Ильинка гудамжа­да байдаг Ородой Юрэнхы­лэгшын Захиргаанда ошожо, бейдж абаһан байнаб.

Владимир Путинтай уул­залгын үдэр эртэ үглөөгүүр бодоод, хэмжээ ябуулгын газарта ошохоо шамдабаб. “Выставочный” гэһэн метро­гой буудалда хүрэхэдэтнай, таанадые шаттл-автобусууд хүлеэн абаха” гэжэ урилга соо бэшээтэй байгаа һэн. Ха­рин ошоод лэ харахадамни, юрын лэ бага хэмжээнэй ми­кроавтобусууд байшоо. Газаа тээнь томоор “Россия” гэжэ бэшээтэй автобусоор табан­шье минута болонгүй, улас­хоорондын ажал хэрэгэй түб хүрэһэн байнабди.

Түлхилсөөн соогуур

Уулзалгын газарта поли­циин олон хүдэлмэрилэгшэд зогсоно. Зосоонь орохын тула хоёр шалгалта гарааб. Энэ хэрэг ехэ саг эдихэ гэжэ һанааб. Тиигээгүй. Томо түбэй нэгэдэхи дабхарта бүхы хабаадагшадта халуун сай дурадхагдаа. Эртүүр гэрһээ гараһан сурбалжалагшад ду­лаасаад, баяртайнууд пресс-конференцидэ ороо.

Хоёрдохи дабхарта хоёр мянга гаран хүнүүдэй нэгэ доро суглархада, маана­дай “сурхарбаан” шэнги ехэ түлхилсөөн болошоно. Эгэ­эл тэндэ сурбалжалагшадай хүдэлхэ 50 гаран компью­тер табигдаа. Дары түргөөр мэдээсэл эльгээхэ дуратай­шуул олон байгаа. Компью­терай саана һууха хүнүүд үшөөшье олон байха һааб даа, харин мүнөөнэй оньһон аргын хүгжэлтэ холо яба­шоол. Тиимэһээ зурагуудые, тобшохон зураглалнуудые гарайнгаа утаһаар абаһаар лэ эльгээгшэд бүри олоор харагдаа.

Тэрэ түлхилсөөн соо хэ­дэн сурбалжалагшадтай уул­зажа шадааб. Кызыл хотоһоо ерэһэн Азиана Чадамба үндэһэн хубсаһа үмдэжэ ерэһэн байна. Угаа һонин плакат асаржа, сугларагша­дые һонирхуулаа.

- Юрэнхылэгшэ манай Тыва Улас ерэжэ, амардаг заншалтай. Нэгэ дахин тэрэ загаһашалжа, томо сурхай загаһа бариһан байна. Энээ­ниие һануулһан плакат хара­жа, намда асуудал табихыем дурадхаха бэзэ гэжэ найда­нам, - гэжэ Азиана Чадамба хөөрэнэ.

Удаань Хальмаг Уласай гурбан сурбалжалагшатай уулзашооб. Валентина бо­лон Баатр гэгшэд үхэр малай үйлэдбэри хүгжөөхэ талаар оройдоол нэгэ асуудал таби­ха һанаатай ерээд ябаһанаа мэдүүлээ.

Хальмаг сурбалжалагшад

- Хальмаг үүлтэртэ үхэр малда анхарал ехээр хан­дуулха тухай хэлэхэ һанаатайбди. Энэ мал һайнаар тэжээгээ һаа, хари гүрэнэй мяхан маанадта огто хэрэггүй байгаа бшуу, - гэжэ “Хальмг үнн” сониной сур­балжалагша Баатр Амтеев хэлэнэ.

Мүн бүхы Хальмагта “Рос­сельхозбанкын” ганса нэ­мэлтэ таһаг хүдэлдэг байна. Мүнгэнэй асуудал шиидхэ­хын тула тэдэ аяар Ростов-на-Дону хото ошохо баатай болоно.

Свердловско можын Пер­воуральск хотоһоо ерэһэн Елена хоккейн малгай (шлем) үмдөөд, хүнүүдые гайхуулаа.

- Манай хотодо бүмбэгэтэ хоккей хүгжэнги. Ород хок­кей гэжэ алдаршаһан энэ нааданда манай гүрэн дотор анхарал хандуулагданагүй. Бүхы нютаг нугануудаймнай бренд болохо аргатай, - гэжэ Елена мэдүүлнэ.

Саһан хүүхэнэй хубсаһатай ород эхэнэр, ногоон хубсаһатай Пакистанай сур­балжалагша, бубен баринхай Ханты-Мансиин сурбалжа­лагшад нюдэндэмни торо­солдоо.

Пресс-конференциин үнгэрхэ зал руу орохо үедөө бүри ехэ түлхилсөөн бо­лоо. Ямаршье дэлгүүр, ба­заар дээрэ иимэ байдалтай ушараагүй байнаб.

Гол анхарал - үндэһэн түсэлнүүдтэ

Владимир Путин хэдэн минутаар хойнотожо ерээ. Орохотоёо сасуу тэрэ 2018 оной дүнгүүд тухай тоосоо хэһэн байна. Арба һарын дүнгүүдээр Ород гүрэнэй ВВП 1,7 процентээр дээ­шэлээ гэжэ Юрэнхылэгшэ мэдүүлээ. Толгойлогшын хэлэһээр, промышленна үйлэдбэри түсэблэгдэһэнһөө бүри түргөөр ургаба гээшэ.

Хэдэн тоонуудые хэлэһэнэйнгээ удаа Владимир Путин сурбалжалагшадта асуудалнуудые табихыень дурадхаба. Тиихэдэнь булта зогсон байжа, “намда асуу­дал табихыемни үгыт” гэхэ мэтын бэшэгтэй плакадуу­даа дээшэнь үргэн һэжэрхэ, тэрээн дээрээ бэшээтэй юу­мэеэ хашхарха үзэгдэл эхил­шоо. Бишье баһа нэгэ бага шанга хоолой гаргалсаа бэзэб даа.

Заал һаа Буряад Уластам­най хабаатай харюунуудые хүндэтэ уншагшадтаа ду­улгаха гэһэн зорилго урдаа табиһан байнаб. Абаһаар түрүүшын асуудал манай байдалтай зохилдошоо. ИТАР-ТАСС-ай сурбалжалагша гүрэнэй үндэһэн түсэлнүүдые бэелүүлгэ ту­хай һуражархёо.

- Гүрэнэй үндэһэн түсэлнүүдые манай Засагай газар олон жэлдэ бэлдэһэн байна. Бүтүү мүнгэ тарааха гэжэ оролдоогүй. Энэ хэрэгтэ 20,8 триллион түхэриг дам­жуулагдахаар хараалагдана. Энээнһээ гадна 6,5 триллион түхэриг инфраструктурын хүгжэлтэдэ үгтэхэ, - гэжэ Владимир Путин мэдүүлээ.

Гол түсэлнүүд элүүрые хамгаалгада, эрдэм һуралсалда, ниигэмэй хамгаалгада бэелүүлэгдэхээр хараалаг­данхай. Манайшье Буряад Уласта түсэлнүүд үргэн дэли­сэтэйгээр нэбтэрүүлэгдэхэ бэзэ гээд найдагдана. Юуб гэхэдэ, түсэлнүүдэй аргаар һургуулинуудай гурбадахи халаан болюулагдаха юм. Тиихэдэ шэнэ һургуулинууд, хүүгэдэй сэсэрлигүүд, фель­дшерскэ-акушерскэ пун­ктнууд бодхоогдохо.

Бог шорой, хаядаһа хуряалга

“Южный Урал” гэһэн те­лекомпаниин сурбалжалаг­ша Яна Сконечнаягай бог шорой тухай асуудал бүхы Ород гүрэнэй можо, хизаарнуудта хабаатай байба. Вла­димир Путин харюусахадаа, үнэхөөрөө бог шорой тухай асуудал совет үеын һүүлээр үшөө табигдаагүй байгаа гэжэ зүбшөөбэ.

- Бог шорой усадхан, тэрээ­ниие хэншье суглуулаагүй бшуу. Хүн зон бог шорой­гоо талада, ой модон соо, уһа голдо хаяна. Нэн түрүүн бидэ энээниие сэбэрлэхэ түсэбтэйбди. Ушар гэхэдэ, бог хаядаһа суглуулгын талмайнууд дуталдана. Шатааха заводууд гүрэндэмнай тон үсөөн, үгышье гэхэдэ, алдуу болохогүй, - гэжэ Юрэнхы­лэгшэ хэлэһэн байна.

Владимир Путинай хэлэһээр, бидэ Япон гүрэнһөө жэшээ абаха ёһотойбди. Юуб гэхэдэ, тэндэхи бог шорой шатааха заводууд байгаали­да хоро үзүүлнэгүй.

2018 оной эхиндэ Япон гүрэнэй олзын хэрэг эрхи­лэгшэд Буряадай Толгой­логшо Алексей Цыденовтэй шэнэ завод бариха тухай хөөрэлдөө эмхидхэһэн бай­на. Энэ зугаа юундэб даа тог­тошонхой. Владимир Пути­най үгэ гараһанай удаа ажал бүтэжэ эхилхэ гэжэ найдая.

2019 онһоо хойшо бүхы гүрэндэ региональна опера­тор хүдэлдэг болохонь. Буря­ад Уласта энэ хэрэг эрхилхын түлөө конкурс болоходонь, Эрхүү хотын “ЭкоАльянс” гэһэн үйлэдбэри шүүгээ һэн гээд һануулая. Мүнөө боло­ходо, бидэ бог шоройетнай танай хойноһоо абахагүйбди гэжэ аашалжа байна. Тэдэ­нэй арсаһан шалтагаан ойл­госотой. Буряадтамнай бог шорой үйлэдбэрилхэ заво­дууд үгы бшуу. “ЭкоАльянс” бэлэн дээрэ ерээд, хүдэлхэ һанаатай байгаа. Хэдэн жэл болоод, тэдэ завод барихам­най гэжэ түсэблөө. Харин Владимир Путин ямар завод бариха ёһотойб гэжэ ойлгу­улжа үгэһэн байна. Энэ үгын һүүлээр Буряад Уласай За­сагай газар “ЭкоАльянстай” нэгэ жэлээр харилсаагаа бо­люулха гэжэ шиидэһэн бай­на. Гол шалтагааниинь - бог шорой шатааха завод ба­рилга болоо ааб даа. Зүбөөр хэлээ һаа, Буряадай Засагай газар “ЭкоАльянс” ямар за­вод барихань бэ гэжэ бүхы талаһаань мэдэхэ һанаатай. Владимир Путинай энээн ту­хай хэлээгүй һаа, манай байгаалида муу нүлөө үзүүлхэ үйлэдбэри бии болошохо байгаа һэн гээд һанагдана.

Гэр бүлынь байдалаар һонирхоо

Манай Буряадта хабаа­тай үшөө хэдэн асуудалну­уд табигдаа. Рэп дуулагша­дай, хубитаяа оруулаад, гэр байрагүй үлэшэһэн зоной байдал, цифровой телевиде­ни тухай болон бусад асуу­далнууд хэлсэгдээ.

Уласхоорондын байдал тухай хэдэн асуудалнууд­та Владимир Путин харюу үгэһэн байна. Японой, Хи­тадай, США-гай, Афганиста­най, Армениин болон бусад гүрэнүүдэй түлөөлэгшэд асуудалнуудаа табижа ша­даа.

Хэды тиигэбэшье Вла­димир Путинай гэр бүлын байдалда олондо мэдээсэл тараагшадай анхарал хандуулагдана.

- Владимир Владимиро­вич, бэетнай һайн гү? Хэзээ гэрлэхэеэ байнат, - гэжэ гэн­тэ нэгэ сурбалжалагша ама гараба.

- Бэе махабадни һайн, хүлеэжэ эсэшэхэт... Үнэн сэхэ, ёһоо алдадаггүй хүн хадаа заал һаа һамга абаха болоно хаб даа, - гэжэ Юрэнхылэгшэ хэлээ.

Аяар 3 саг 50 гаран мину­та хөөрэлдөөн болоһон бай­на. Хэдэн үдэр үнгэрһэнэй удаа Юрэнхылэгшын пресс-секретарь Дмитрий Песко­вой хэлэһээр, 2019 ондо энэ хэмжээ ябуулга бага зэргэ ондоо болохоор хараалагда­на.