​​Инна Чимитова: «Анха түрүүн япон хоол асараабди»

Сониноймнай энэ жэлэй һүүлшын дугаарай айлшан – мэдээжэ олзын хэрэг эрхилэгшэ, зошод буудал, ресторан, элүүржүүлгэ, мүн аяншалгын һалбариин хэдэн ехэ эмхинүүдэй, тэрэ тоодо “Самурай” ресто­ран ба “Орда” этнокомплексын эмхидхэн байгуулагша болон хүтэлбэрилэгшэ, хоёр хүүгэдэй энэрхы һайхан эжы, найдамтай наһанай нүхэр Инна Вячеславовна Чи­митова. Гарахаяа байһан Шэнэ жэлэй хүндэлэлдэ хэһэн хөөрэлдөөгөө та олонойнгоо һонорто дурадханабди.

- Инна Вячеславовна, жэлэй эсэстэ хүн бүхэмнай эды-тэды дүнгүүдээ сог­солжо, ерэхэ жэлэйнгээ түсэбүүдые хараалдаг зан­шалтай. Танда ямархан жэл тудаа гээшэб? 2019 ондо ямар ажал хараалнаб­та?

- Энэ үнгэржэ байһан жэл үйлэ хэрэгүүдээр ехэ баян байгаа. Бидэ хоёр түсэл ураг­шатай бэелүүлээбди: Москва хотын түбтэ гоё ресторан нээгдээ, мүн Улаан-Үдынгөө аэропорт соо хоол бариха гурбан кафетэй болообди. Гадна Буряадай ниислэл хо­тодо япон эдеэ хоолой бии болоһоор 13 жэл тэмдэглэг­дээ. Юуб гэхэдэ, бидэл эхи табиһан байнабди. Тиимэһээ “Самурай” ресторан энэ үйлэ хэрэгые үргэн дэлисэтэйгэ­эр тэмдэглээ. Намар зорюута Москваһаа нэрэтэй солотой тогоошодые, япон ба Азиин арадуудай эдеэ хоолой эр­хим мэргэжэлтэдые урижа, шэнэ эдеэн табагуудые зо­хёогообди. Түсэбүүд тухай хэлэхэдэ, ажал хэрэгүүдээ хүгжөөхэ, үргэдхэхэ зорил­го бии. Ресторануудаа, спа-салонуудаа бүри гоё, зохид, хүн зоной дура буляама болгохо хүсэлтэйбди.

"Самурай" ресторан соо ехэ зохид

- Амжалтынгаа нюуса­ар хубаалдыт даа. Түбһэн хүн олзын хэрэг эрхилжэ шадахагүй гэжэ мэдээ­жэ. Наймаашанай абья­ас заабол хэрэгтэй гү, али һайн мэдэсэ, эсэшэ сусашагүйгөөр хүдэлхэ зүрхэн байгаал һаа, хүрэхэ гү?

- Минии һанахада, эхэ эсэгэһээ абажа гараһан зан мэтэ, шадабари абьяас баһал шуһаар дамжан ерэ­дэг. Би ямар нэгэн ондоо ажал, бусад мэргэжэл ту­хай һанаашалдагшьегүйб. Энэ хэжэ байһан хэрэгтээ үнэн зүрхэнһөө дуратайб. Гадна хүнһөө дулдыдангүй, бэеэ даагаад ябаха эр­мэлзэл, ямаршье хэрэгтэ бүхыгөөрөө оролдодог зан – эдэ бүгэдэ эжы абаһаамнил һабагшатай. Тиимэһээ түрэлхидтөө ходо сэдьхэлэй баярые хүргэжэ ябадагби. Мүн тиихэдэ эрхим гээшэ­дэ хизаар, орой гэжэ үгы ха юм: бүри һайн, бүри гоё тээшээ тэгүүлжэл байха хэ­рэгтэй. Үшөө нэгэ шухала эрилтэ – “алтаншье” толгой­той һаа, ори гансаарханаа ехые бирахагүйш, амжалта амсахагүйш. Адли һаналтай, нэгэ хүсэлтэй нүхэдэйнгөө дэмжэлгэгүйгөөр, наһанайнгаа нүхэрэй бата тулгагүйгөөр, түрэл гаралайнгаа туһагүйгөөр ехэ дабаануудые дабахань бэрхэтэй. Энэ тала­ар би аза талаантай хүн гээ­шэб.

- Инна Вячеславовна, түрүүшынгээ мүнгэ хэ­зээ олоо һэмта? Таахада, һургуулиин үе байгаа ёһотой.

- Зүб даа. 6-дахи ангиин һүүлээр хэдэн үдэрэй турша­да нарһан ба хасуури модохо­нуудые һуулгажа, тэрэ үедөө яһалхан мүнгэтэй болоо һэм. Хара хүлһөө гаргажа, олоһон мүнгэн сэнтэйл байгаа.

- Та – олзын хэдэн хэрэг эрхилхынгээ хажуугаар хоёр бэрхэ хүүгэдэй эжыт. Яа­гаад хамагаа үрдинэбта?

- Минии эжы Людмила Намсараевна үхибүүдыемни харалсадаг. Тиимэһээ бидэ хүүгэдтээ һанаагаа зобонгүй, ажалдаа хам орохо аргатайб­ди. Тэрэгүй һаа, бэрхэтэйл байха һэн. Энэ жэл басагам­най дунда һургуулияа алтан медальтайгаар дүүргэжэ, Гонконгын ехэ һургуулиин олзын хэрэг эрхилэлгын факультедэй оюутан бо­лоо. Багаһаа хитад хэлэ шудалһан, гоёор дууладаг, тамаралгаар бэеэ һоридог. Хүбүүмнай мүнөө Москвада Пушкинай лицейдэ 2-дохи ангида һурана. Зураха, ур­лаха дуратай, ехэ һонюуша, зүжэгэй кружогто, самбо барилдаанда, гимнастикада ябадаг. Бидэ хүүгэдтээ заа­бол “5” сэгнэлтэ дээрэ һураха эрилтэ табидаггүйбди. Гэ­бэшье тэдэмнай өөһэдөө эрдэм мэдэсэдэ эрмэлзэдэг, һайн сэдьхэлтэй, үнэн зүбые баримталдаг. Наһаараа бэе бэеһээ холошье һаа, сэдьхэ­лээрээ бэе бэедээ тон дүтэ, мээхэй. Үхибүүдэймнай үшөө нэгэ һайн талань гэхэ­дэ, хоюулан байгаалида ехэ гамтайгаар хандадаг.

"Орда" этногалерей

- Мүнөө ниигэмэй ха­рюусалгатай олзын хэ­рэг эрхилэлгэ тухай ходо хэлсэдэг. Энэ талаар ямар түсэлнүүдтэйбта? Заримы­ень жэшээ болгон нэрлыт даа.

- Үнэхөөрөөшье, ган­са хара аминдаа олзо оло­хын тула хэрэг эрхилжэ болохогүй. Ажалшни хүн зондо туһатай байха ёһотой. Бишье энэ дүрим сахиха­яа оролдоноб. “Орда” гэһэн этнокомплекс байгуулжа эхилхэһээ хойшо буряад- монгол уралигай галерей нээдэг һаа гэжэ ходо һанадаг һэмди. Тиин одоолшье хүсэлөө бэелүүлжэ, сэдьхэлээ ха­наабди. Арадайнгаа уралиг хүгжөөхэ, мүнөө үеын уран зураашадай зохёохы бэли­гээ мүлихэ, бүтээлнүүдээ дэлгэхэ талмай байгуулха һэдэлгэһээ гадуур уран зу­раг, театр, хүгжэм, уран зо­хёол нэгэдүүлэн, хүн зондоо бүхы гоё һайханииень хару­улжа, түрэл хэлэн, соёл, ёһо заншалаарнь һонирхуулха зорилго табяабди. Тиигэжэ галерейдэмнай нилээд олон түсэлнүүд бэелүүлэгдээ. Жэшээнь, мэдээжэ найру­улагша Олег Юмовай най­руулан табиһан “Шоно Ба­атар” гэһэн шэнэ маягай зүжэг, тиихэдэ хүгжэм, шүлэг, уран зураг холбон нэгэдүүлһэн “Үлзытын Дондог” гэжэ зүжэг олондо һайшаагдаа. “Апокалипсис на Байкале” гэһэн буруу­шаалгын үзэсхэлэн Буряад ороной бүхы ажаһуугшадта Байгал далайгаа гамнадаг болохынь тула эмхидхэг­дээ. Үнгэржэ байһан жэлэй февраль һарада “Орда” ре­сторан Москвада Федера­циин Зүблэлдэ Буряадай үдэрнүүдэй хэмжээндэ ара­дайнгаа эдеэ хоолтой та­нилсуулжа, үндэр сэгнэлтэдэ хүртөө һэн. Түнхэнһөө гарбалтай манай ахамад тогоошон Евгений Халта­нов одоол бэлиг шадаба­рияа харуулаа даа. Дека­бриин эхеэр Алас Дурна зүгэй федеральна тойрогой үдэрнүүдэй хэмжээндэ ни­ислэл хотынгоо Тверской талмай дээрэ буряад эдеэ хоолоо дурадхаабди. Ма­най ажал ябуулга аяншал­га хүгжөөлгын һалбарида нилээд хабаатай гээшэ ааб даа. Тиимэһээ Буряад ороноо, Улаан-Үдэ хотоёо, арадайнгаа соёл, ёһо зан­шал холо ойроор мэдээжэ болгохоёо оролдонобди. Аяншалгын яамантай няг­та харилсаа холбоотойгоор ажалаа ябуулдагбди.

- Инна Вячеславовна, иигээд лэ шэди дүүрэн Шэнэ жэлнай гараха­яа байна. Илангаяа бага наһанай һайндэр мартагдашагүйгөөр хадуугдадаг. Та эгээл жаргалтай Шэнэ жэлээ хэзээ угтаабта?

- Минии зүрхэ сэдьхэлдэ бүхөөр хадуугдаһан Шэнэ жэл юундэб даа Соведүүдэй талмайтай холбоотой. Үндэр гэгшын хасууриин дэргэдэ, тэнгэриһээ абаахай саһанай аргаахан унажа байхада, һайндэрэй баяр дүүрэн ор­шон байдалда нүхэд басага­даараа хүхилдэжэ, Шэнэ жэл угтаһанаа дулааханаар ходо һанагшаб.

Сагаалганда яагаад бообо хэхэб гэжэ фургалгын хэшээлэй үедэ

- «Ирония судьбы или с легким паром» гэжэ фильм соо Шэнэ жэлэй урдахана банида ошодог заншал зу­раглагдана. Харин танай гэр бүлэдэ ямар бэ даа онсо заншал бии гү?

- Тиимэл һаа онсо заншал гэжэ үгыл даа. Манай гүрэнэй ехэнхи ажаһуугшадтай ад- ли зүблэлтэ үеын фильмнүүдые, тэрэ тоодо танай дурдаһан кино хараха дура­тайбди.

- Шэнэ жэлэй шэрээ дээ­рэхи тон дуратай эдеэн та­багтнай ямар бэ?

- Заабол энэ гү, али тэрэ байха ёһотой гэлтэгүй, ду­ратай эдеэ хоолоо бэлдэдэг­бди. Жэл бүхэндэ шэнэ табаг зохёохо заншал бии. Шэнэ жэлдэ заатагүй “Оливье” са­лат байха ёһотой гэдэгшье һаань, танигдаагүй шэнэ амта туршахада, һонин бэшэ аал?

- Инна Вячеславовна, манай уншагшадта Шэнэ жэлдэ юу хүсэхэ байнабта?

- “Буряад үнэн” сони­ной уншагшад, хододоо сагаан сэдьхэл сэдьхэжэ, һайн юумэндэ этигэл най­далаа алдангүй, бэе бэедээ хүлеэсэтэйгөөр, хүлисэнгы- гөөр хандажа ябахатнай бол­тогой! Бултандатнай элүүр энхые, аза жаргал, үндэр ам­жалтануудые, амгалан бай­дал хүсэнэб!

Инна Чимитовагай хубиин жасаһаа абтаһан гэрэл зурагууд