​​Москвагай сэнгүүдые жэшэн

Һаяхана албанай хэрэгээр Москва хото ошоод ябаха­даа, эдеэ хоолой болон унаа тээбэриин сэнгүүдые наринаар анхарһан байнаб. Юуб гэхэдэ, гүрэнэй ниислэлдэ бүхы юумэнэй үнэ сэн үндэр гэжэ олон хүнүүд хэлсэдэг. Нэгэ хэды худалдаа наймаанай газара­ар ябаһанай удаа, һонирхолтой үзэгдэл адаглааб. Эдэ бүгэдые хүндэтэ уншагшадайнгаа һонорто дуулгахам­ни.

Тиимэшье үндэр бэшэ

Эсэшэнхэй мүртөө үлэн, амандаа нэгэ юумэ хээ һаа гэжэ ябатараа, Москвагай олон тоото зочид буудал­нуудай нэгэндэ ороһоной удаа дүтэ байһан “Дикси” гэһэн магазин оложорхибоб. Шалтагаан гэхэдэ, “Победа” авиакомпаниин агаарай он­госодо эдеэлүүлдэггүй бай­шоо. Харин хэрэгтэй саарһа данса абаха газараа бэдэртэ­рээ, эдеэлхэеэшье һанангүй гүйгөө аабзаб даа.

“Эндэхи сэнгүүдые ха­раад, нюдэмни тархиингаа оройдо гарашахань гү?”- гэжэ шэбшэн, магазин ороһон байнаб. Теэд харан гэхэдэм­ни, Москвагай сэнгүүд Бу­ряадай сэнгүүдтэй адлишуу байшаба. Өөһэдөө жэшээд үзыт. Янза бүриин колбаса 130-һаа 300 түхэриг хүрэтэр сэнтэй юм. Нэгэ килограмм үгэрсэ 107 түхэригтэ, поми­дор 90 түхэригөөр наймаа­лагдана.

Сагаан эдеэнэй зүйлнүүд ондо ондоо сэнтэй гээшэ. “Простоквашино” гэһэн һүн оройдоол 53 түхэригтэ ху­далдагдана. Манай Буряадта тус һүнэй сэн 70 түхэригһөө дээшэ байна. Москвагайхид 69, 89, 62, 80 түхэригөөр дуратай һү абаха аргатай. Эгэ­эл хямда тоһон (бага тэбхэр) 44 түхэригтэ хүрэнэ. 89, 79, 149, 169 түхэригэй тоһон ху­далдаанда табигданхай. Мүн тиихэдэ 200 грамм зөөхэй 33, 75, 63 түхэригөөр найма­алагдана.

Лапша, кашанууд баһал эндэхи сэнтэй адли бай­на. Архиин зүйлэй сэн Буряадһаа балай илгаагүй.

Гэбэшье загаһанай болон мяханай сэнгүүд эрид ехэ байнхай.

“Дикси” гэһэн магазин­да орёо байдалда ороһон хүн зондо туһа үзүүлэгдэнэ. Юрын зон эдеэ хоолой зүйлнүүдые тусхай газарта үлөөнэ. Удаань олзо багатай­шуулда тэрэнь тараагдана.

Ресторанай эдеэ хоол

Москвада тиимэ бэлэ­эр эдеэ хоолой магазин олохогүйш. Энээнһээ боло­жо, Ородой ниислэлэй айл­шад ресторан, кафе орожо эдеэлнэ. Тиимэһээ Москва ехэ үнэтэй хото гэжэ тоолог­доно гээшэ гү даа.

Улаан талмайда дүтэхэнэ асари томо “Охотный ряд” гэһэн худалдаа наймаанай түбтэ ганса хубсаһа хунар наймаалагдана бэшэ, мүн эдеэ хоол бариха газарну­уд үргэнөөр дэлгэгдэнхэй. Япон, энэдхэг, грузин, ита­льян болон бусад 10 гаран арадай хоол ехээр дурадхаг­дана.

Булта газарнуудые дүхэриглэжэ хараад, нэгэн­дэнь одоошье тогтобоб. Гай­халтайнь гэхэдэ, 100 грамм эдеэнэй түлөө нэгэ адли сэн – 89 түхэриг. Шараа­тай мяха, загаһа абана гүш, шанагдаһан хартаабха, ита­льян спагетти һайшаагдана гү, рис, пиццэ эдинэ гүш – хуу 89 түхэригтэ. Абаһан эдеэмни эндэ 500 түхэригтэ хүрэшөө. Теэд садангүй үлэшөөб.

Москвагай шэмэг боло­хо газарнуудай нэгэн Арбат гээшэ. Эндэ дурасхаалай бэлэгхэнүүдэй дэлгүүрнүүд болон эдеэ хоол бариха га­зарнууд олохон юм. Москва­гай эгээл гоё газарнуудтай магнитигуудые 25-һаа 150 түхэриг хүрэтэр мүнгөөр абаха аргатайт. Тиихэдэ эл­дэб яһатанай эдеэ хоолой газарнуудта алишье сагта бизнес-ланч орожо эдихэ­эр. Жэшээлбэл, япон ресто­ранда үдэрэй комплексно хоол 380 түхэриг болоно. Мүн “Му-му” гэһэн кафедэ бизнес-ланч 280 түхэригтэ юм. Хапуустын салат, нэгэ багахан борщ, котлетэтэй вермишель, һүтэй сай, хоёр хилээмэ энэ сэндэ үгтэнэ.

Бүхы дэлхэй дээрэ мэдэ­эжэ “Макдональдс” рестора­най таһагууд Москва хотодо хаа-хаанагүй үдэр һүнигүй хүдэлнэ. Телевизорээр амтатайгаар реклама хэһэн эн­дэхи эдеэ баһа амталха гэжэ шармайгааб. “Макдональдс” орожо, баһа 300 түхэриг хүрэтэр мүнгөө һалгааһан байнаб.

“Макдональдсһоо” гадна бургер, гамбургер, чизбур­гер, МакКомбо болон бусад түргэн эдеэ хоол худалдаха ресторанууд олон болонхой. Мүн тиихэдэ үйлсэ бүхэндэ кофе дурадхадаг газарнууд олоор нээгдэнхэй.

Ниислэлэй үйлсөөр, ме­тро соо ябууд шууд эдеэлжэ, кофе уужа ябагшад мүн лэ олошорһон байна. Урдандаа иимэ байдалые ганса баруун гүрэнэй кинофильм соо ха­радаг һэмди.

Москвагай хүнүүд эдеэ хоол гэртээ, ажалдаа ехээр захидаг болонхой. Хүн зондо эдеэ тараагшад тусхай шара, ногоон хубсаһа үмдэжэ, нюр­гандаа термодулаасалгатай сүүмхэнүүдые үргэлөөд, урагша хойшо гүйлдэнэ.

Ниислэлэй түбтэ - буряад хоол

Олон гэгшын үндэһэ яһатанай эдеэ хоол соо ма­най амтатай буряад хоол Москвада олохоор. Һүүлэй хэдэн жэлдэ буряад рестора­нууд эндэ бии болоо. Эгээл түрүүшүүлэй тоодо “Сэлэн­гэ” ресторан 2000-аад онууд­та үүдэеэ сэлиһэн түүхэтэй.

Үнөөхил “Охотный рядһаа” сэхэ Тверскойн гу­дамжаар 10-15 минутын хоорондо ябагаар “Сэлэнгэ” ресторан хүрэхэт.

"Сэлэнгэ" ресторанда

Буряад маягаар шэмэ­глээтэй ресторанда яһала олоор хүнүүд ябана. Хубсаһа хунараа тайламсаараа, ерэгшэд ресторанай ам­жалтануудтай танилсана. Баярай тэмдэгүүдэй хада­атай ханада манай “Буряад үнэнэй” Хүндэлэлэй грамо­та байһаниинь һайшаалтай. “Сэлэнгын” эзэн Донара Гэрэлтуевна Гордоева “Буряад үнэнэй” эмхидхэгдэдэг “Бу­ряадай түрүү хүнүүд” гэһэн мүрысөөндэ түрүүлжэ гараа бэлэй. Тус грамота эгээл хүндэтэй газарта үлгөөтэй.

Москвагай болон ни­ислэлэй айлшадта элбэ­гээр буряад хоол дурадхагдана. Хушуур, цуйван, шарбин гэгшэдһээ гадна “хорхог” ерэһэн хүнүүдые һонирхуулна. “Эжын шүлэн”, “Хара шүлэн”, “Чингис Хаан”, “Бүхэлёор” болон бусад шүлэ ерэгшэд ууха дуратай гэжэ ресторанда хүдэлдэг басагад хөөрэнэ. Гэдэһэтэй мяхан, дамбар, эреэлжэ болон хо­тын шуһан хүн зониие гай­хуулна.

Москвагай бусад ресто­рануудай сэнгүүдһээ “Сэлэн­гын” эдеэ хоолой сэн бага гээд тоологдоно.

- Түрэл нютагһаа гаража ерэһээр, 30 гаран жэл бо­лонхойб. Буряадайнгаа эдеэ хоол, Буряадаа һанахадаа, “Сэлэнгэ” ресторан ерэдэг­би. Сэдьхэлээ тэгшэлжэ, бу­ряад амтатай хоол баряад лэ, шэнэ дали ургаһандал ажалаа хэжэ эхилдэгби. Эндэ олоор Буряадай артистнар суглардаг. Ресторанай эм­хидхэдэг элдэб үдэшэнүүдтэ хабаадахада, аятай даа, - гэжэ дуушан Владимир Ал­батаев хөөрэнэ.

Арадай һунгамалнууд юу эдинэб?

Ородой ниислэлдэ хүдэлжэ байһан Гүрэнэй Дүүмын һунгамал Алдар Валерьевич Дамдиновтай уулзаһан байнаб. Үнөөхил Охотный ряд дээрэ оршодог ажалдаа тэрэ намай уриба.

Гүрэнэй Дүүмын эдеэ хоол хаа-хаанаһаа үнэгүй гэжэ намда олон хүн хэлэһэн байна. Тэндэ ороо һаа, сэнгүүдыень һайнаар һанажа абаарай гэжэ тэдэ хэлээ. Абаһаар лэ, тэндэ­хи сэнгүүд тиимэшье бага бэшэ гэжэ хэлэхэ хэрэгтэй. Бизнес-ланч 270-һаа 400 түхэриг хүрэтэр байна.

Жэшээлбэл, үзэмтэй манна каша 29 түхэригөөр, ешмээнэй хүрпээн каша 30 түхэригөөр, хапууста 11 түхэригөөр, хартаабхын пюре 44 түхэригөөр найма­алагдана. Шүлэ ууха гэбэл, рассольник 55 түхэригтэ юм. Хониной мяхатай харчо шүлэ абабал, 121 түхэриг гаргаха болонот. Һонирхоходомни, хониной мяхан Хальмагһаа асарагдаһан байба.

Эгээл үнэ сэнтэй эдеэн - һархяагтай судак загаһанай котлетэ. Тэрэ 160 түхэригтэ хүрэнэ бшуу. Судак загаһанай яһагүй мяха эдихэ гээ һаа, аяар 237 түхэриг гаргашал­хат.

Ананас, апельсин, киви, хурма гэхэ мэтэ фрукт 100- 100 граммаар худалдагдана. Мүн сагаан эдеэн баһа 100 граммаар табигданхай. Жэ­шээлбэл, 100 грамм ааруул 66 түхэригтэ байна.

Уһанай сэн яһала ехэ бай­на гэжэ хэлэхээр. 500 грам­май “Боржоми” уһан 120 түхэригтэ юм. Мүн тиихэдэ 330 граммай миин уһан 55 түхэригөөр наймаанда байна.

Унаа тээбэриин үнэ сэн үндэр

Манай Буряадай үбгэд, хүгшэд Москва ошобол, ии­гэжэл хэлэхэ байгаа гээд һанагдана. Москва ябахаһаа урид тэндэ ажаһуудаг нүхэдөөрөө хөөрэлдэһэн байнаб. Аэропортһоо ме­трогой түрүүшын буулгалта хүрэтэр автобусто һуугаарай гэжэ намда хэлээ. Би тиихэ­дэнь аэроэкспрессэр ябаха һанаатай байгааб.

- “Внуково” аэропортһоо аэроэкспресс поезд аяар 500 түхэриг юм. Ши хадаа автобу­соор ябабалшни, 50 түхэриг болохо. Удаань ошохо газар­таа метрогоор ошоорой. Энэ ябадалшни тиимэ удаан саг болохогүй, - гэжэ москвагай­хид намда ойлгуулаа һэн.

Самолёдоор намтай суг хамта ниидэһэн “Востокте­леинформ” гэһэн мэдээсэ­лэй албанай хүтэлбэрилэгшэ Анжелика Мешкова ниис­лэл хүрөөд, ошохо газартаа такси абаад ябахамнай гэжэ мэдүүлээ. Анжелика Мешкова хадаа басагантаяа үхибүүдэй бүхэроссиин эрдэмэй практи­ческа конференцидэ ошожо ябаа. Тэдээнтэй суг хамта ме­трогой түрүүшын буулгалта хүрөө һэм.

Метродо билет абахадаа, гайхажа бараагүйб. Юуб гэ­хэдэ, нэгэ ябалга 55 түхэриг байшоо. Намтай суг хүдэлдэг нүхэрэй дамжуулһан “Трой­ка” гэһэн картаар ябахада, хүнгэлэлтэ үгтэнэ. Энэ кар­татай хүн зон метродо болон автобусто 38 түхэригөөр яба­на.

Авторай гэрэл зурагууд