1727
Шэнэ сагай богоһо алхахадаа, үнгэрһэн үеэ эрьен, хаймадан шэнжэлхэ ёһо бии.
Уран үгэмнай уян нугархай, удхатай шэдитэй зандаа гү, сэдьхэл хүлгүүлмэ, ухаа баяжуулма зохёолнууд бии гү, уутамнай хооһороогүй гү? Эдэ бүгэдэ тухай бодоходоо, баримтануудта абаһаар үндэһэлэел даа.
Манай литэ
2018 оной «Байгал» сэтгүүлдэ Чимит Цыдендамбаевай 100 жэлэй, Цырен-Базар Бадмаевай 90 жэлэй, Даша Дамбаевай 80 жэлэй, Цыден-Жап Жимбиевэй 90 жэлэй, Дугар Дылгировэй 75 жэлэй, Георгий Дашабыловай 80 жэлэй, Алексей Бадаевай 80 жэлэй, Самбу Норжимаевай 90 наһанай, Даши-Дондоп Очировай 70 наһанай, Владимир Бухаевай 65 наһанай ойнуудта найруулга –зорюулганууд толилогдоо.
Мүнөөдэрэй шухала асуудал
Самдан лама “Зурхайшын тайлбари”, Александр Дахалаев “Арадай аман үгын абдарһаа”, Надежда Гармаева “Агын аялганууд”, Галина Базаржапова-Дашеева “Монголтой соёлой талаар харилсаа үргэдхэхэ”, Надежда Гармаева “Булаг” бусадһаа эдэбхитэй”.
Буряадай уран зохёолшодой шэнэ бүтээлнүүд
«Байгал» сэтгүүлдэ 2018 оной туршада Буряадай уран зохёолшодой шэнэ бүтээлнүүд хэблэгдэһэн байна. Тодорохойлбол, Александр Лыгденовэй “Нүүдэлшэд” (туужа) 2, 3, 4, 5, 6-дахи дугаарнуудта; Нина Ленхобоева-Артугаевагай “Афган дайнай дэбтэрһээ” (шүлэгүүд) 2-дохи дугаарта; Дулгар Доржиевагай шүлэгүүд 3-дахи дугаарта; Арюна Бадмажаповагай шүлэгүүд 3-дахи дугаарта; Тимур Гомбожаповай шүлэгүүд 5-дахи дугаарта; Дамдин-Сэрэн Доржогутаповай шүлэгүүд 6-дахи дугаарта толилогдоо.
Монголой уран зохёолшодой бүтээлнүүд
Уран зохёолой болон ниитэ улас түрын «Байгал» сэтгүүлдэ Монголой уран зохёолшодой бүтээлнүүд толилогдожо байдаг. Үнгэрһэн жэлэй туршада Чадраабалын Лодойдамбын “Тунгалаг Тамир”, Цэвэгийн Тойвгоогой, Ринчинэй Чойномой, Лубсанай Оюунсэсэгэй, Гомбожавын Мэнд-Ооёогой шүлэгүүд хэблэгдээ. Нина Доржиевагай Гомбожавын Мэнд-Ооёо тухай “Урлаг соёлой, утга зохёолой бэлигтэн” гэһэн зураглал толилогдоо.
Гол эдэ ниитэ гаршагуудһаа гадна “Оршуулганууд”, “Шэнжэлэл, шүүмжэлэл”; “Шажан мүргэл”, “Сагай сууряан”, “Аян замай дэбтэрһээ”, “Зүүн зүгэй зүнтэйхэн зүгы”, “Урлал бэлигэй угалзанууд”, “Шэнэ номууд”, “Уншагшадаймнай туршалгануудһаа” гэһэн ниитэ гаршагууд доро бүгэдэ Буряадай уншагшадай хужарлан уншамаар толилолгонууд хэблэгдээ.
Жэлэй толилолгонуудые бүхы дээрэнь абаад үзэхэдэ, уран зохёолшодоймнай шэнэ бүтээлнүүд яһала хэблэгдээ, шэнэ туужа “нара хараа”, оршуулганууд нилээн һуури эзэлээ гээд адагламаар. Хэрбэеэ 2017 ондо “Буряад рассказууд” гэһэн урилдаан соносхогдожо, энэ жанрай зохёолнууд олоор ниитэлэгдэһэн һаа, энэ жэлдэ үсөөншэг байба. Мүнөө “Шэнжэлэл, шүүмжэлэл” гэһэн ниитэ гаршаг эдэбхижүүлхэ хэрэгтэй. Энэ талаар литература шэнжэлдэг эрдэмтэдээ шэнэ жэлдэ гуурһаяа гулгуулхынь уряалая.
“Далан долоон домог” урилдаан далайсаяа үзүүлээ, шэнэ, 2019 ондо хуудаһануудыемнай дахинаа шэмэглэхэл бэзэ. Буряад Уласай 100 жэлэй ойдо, Буряадай Уран зохёолшодой холбооной байгуулагдаһаар 85 жэлэй ойдо зорюулагдаһан статья, зорюулганууд һубарихал даа.
Уран зохёолой урасхал ямар бэ гээд бодолгото болохыемнай хэн хорихоб?
Удха зохёолто найруулгануудаараа бусадые баясуулхыемнай хэн хизаарлахаб?
“Байгал” сэтгүүл танаа хүлеэнэл, бага, ехэгүй дүхэригтэмнай ерыт.
Шэнэ жэлдэ шэн зоригтой ябаял, буряад бэшээшэднай, буряад уншагшаднай.
Галина Базаржапова-Дашеева, “Байгал” сэтгүүлэй эрхилэгшэ
