​​Амитадай дүрсэтэй шулуунууд

Хүн бүхэн өөрын дуратай нэгэ юумэндэ шадалтай байдаг, али нэгэ юумээр һонирходог. Тэдэнэй дунда элдэбын юумэ­эр һонирходог, тэдэнээ суглуулдаг хүнүүд байдаг. Илангаяа янза бүриин маркануудые, элдэб гүрэнүүдэй хашарһан, саарһан мүнгэнүүдые гээд лэ уран зураг барималнуудые, эритэ мэсэнүүдые, буу шуу, урданай хоморой зүйлнүүдые - ехэ багашье, үнэтэй үнэгүйшье зүйлнүүдые суглуулдаг, тэрээгээрээ ехэтэ омогорходог, энэ дуратай хэрэгтээ бүхы наһаяа зорюулһан хүнүүд мэдээжэ.

Теэд ажабайдалай юрьеэн соо, илангаяа манай түргэдүү үе саг­та олонхи хүнүүд дуратай юумэ­еэ урлажа, дуратай юумэнүүдээ суглуулха сүлөө саг олодоггүй. Хажуугаарнь сэнхир экран, элдэ­бын утаһанууд, сүлжээ холбоо­нууд хэды ехэ сагымнай эдинэб даа. Тиибэшье, дуратай хэрэг­тээ бүхы сүлөө сагаа зорюулдаг урагшаа һанаатай зон мүнөөшье үсөөн бэшэ.

Нэгэтэ Ивалгын дасанда үнгэргэгдэһэн Эрдэни-Хайбзан Галшиевай “Бэлигүүн толиин” уншалгада хабаадахадаа, ехэ һонин үзэмжэ харабаб. Буряад литэдэ ородог 12 амитадай дүрсэтэй шулуунууд жэрысэ та­бяатай байба.

Багахан хабтагар шулуунуу­дые анхаржа харахада, элдэбын амитадай дүрсэнүүд гаража ерэ­нэ. Энэ үзэсхэлэн бэлдэһэн Сер­гей Мандреевтэ хэдэн асуудал­тайгаар хандааб.

- Шулуунууд өөр өөрын дабтагдашагүй зурагтай бай­даг, - гэжэ Сергей Илларионович хөөрэнэ. - Тэдэниие анхаралтай­гаар шэнжэлэн хаража, ганса нюдөөрөө бэшэ ааб даа, ойлгохол хэрэгтэй.

- Удхатай зурагуудтай иимэ шулуунуудые анхаржа олохонь бэрхэтэй байгаа бэзэ. Хэр олон зурагтай шулуунуудые суглуу­лаабта?

- Элдэбын зурагтай жара га­ран шулуун намда мүнөө байна. Хараһан хүнүүдтэ бүри ойлгосо­той байхаарнь, гэрэл зурагынь буулгаад, томо болгоод, хамта­дань харуулнаб.

- Хаанаһаа эдэ шулуунуудые олонобта?

- Би амаралтадаа Байгал да­лай ошодогби. Далайн эрьеэр эл­дэб үнгын шулуунууд дайралда­даг. Мүн бага ехэ гол горхонуудай эрьеэр һонирхолтой шулуунууд олдодог. Тунгалаг уһан соо ямар нэгэн шулуун үдхэдэг шэлээр хараһандал тодоор зурагаа хару­улдаг.

- Иимэ шулуунуудаар хэзэ­энэй һонирхожо эхилээ һэмта?

- Би Оһын эрьедэхи Үлеэ гэжэ үзэсхэлэн һайхан нютагта өөдөө болоһомби. Нютагтаа бага яба­хадаа, элдэбын шулуунуудые һайхашаадаг һэн бэзэб. Теэд ан­харалаа ехээр хандуулдаггүй байгааб. Тиигээд һуралсал, ха­рюусалгата ажал... Сагдаагаар алба хээд, залуугаар тэдхэмжэдэ гараһамби. Тиигээд баряашаар ажалланаб, яһала сүлөө сагтай болооб.

- Теэд бүхыжэ бүгтыжэ, мүлхижэ ябаад шулуунуудые шэншэлхэ гээшэ баһал амар бэшэ бэд даа. Эсэхэдээ, хүрөө даа, аяар 60-70 шулуу суглу­улаа ха юмбиб гэһэн бодол ерэдэггүй гү?

- Зурагтай шулуунуудые су­глуулжа эхилһээр, һонирхолни бүри ехэдэнэ. Байгаали гээшэм­най гайхалтайл байна. Үшөө ямар нюусануудаа нээхэ юм, бү мэдэе! Һая Зүүн зүгэй арадуудай үзэсхэлэндэ минии суглуулбари табигдаа. Зон яһала һонирхоно, тиигэжэ баһа сог зали бадараа­нал даа. Ганса өөрөө сэдьхэлээ ханажа ябана бэшэ, харин бэшэ­шье хүнүүдтэ багаханшье һаань, баяр асарнаб гэжэ һанахада, һайн байна.

- Сергей Илларионович, тан­тай танилсаһандаа ехэ баяр­тайб. Сагаан һараар халуунаар амаршалаад, гараһан Гахай жэлдэ дуратай хэрэгээ бүри эр­шэтэйгээр үргэлжэлүүлхытнай хүсэнэб.

Сергей МАНДРЕЕВЭЙ гэрэл зурагууд