1160
Байгша оной мартын 25-26-най үдэрнүүдтэ Н. Бестужевэй нэрэмжэтэ Ород драмын театрта «Дуун хээ» гэһэн тоглолто «Байгал» театрай дуушад харуулаа. Энэ үдэшэ дирижёр Галмандых Баттулгын хүтэлбэри доро Буряад уласай үндэһэтэнэй оркестр ирагуу хүгжэм зэдэлүүлээ. Элинсэг хулинсагайнгаа алтан абдарһаа абтаһан арадай дуунуудай баялиг гүйсэд дүүрэнээр харуулжа шадаһан дуушад гэхэдэ, Ородой Холбоото Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Дандар Бадлуев, Буряад Уласай арадай артистка Бадма-Ханда Аюшеева, Сэдэб Банчикова, «Байгал» театрай дуушан Бүтидэй Дондок-Сэрэн, Үбэр Монголой Бөхчулуун, Солонгос ороной Ким Мун Хи гэгшэд болоно. Урданай дуунуудта зорюулагдаһан үдэшые «Байгал» театрай уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Жаргал Жалсанов шадамар бэрхээр хүтэлөө.
Хэдэн үе дабаһан буряад арадай дуунууд өөрын өөрсэ маягтай, оршон тойрон байгаалиин шанар шэнжэ шэнгээһэн гэхэдэ алдуу болохогүй. Баглаа сэсэгүүдээр бүрхөөгдэһэн заха хизааргүй үргэн тала, гол горхонуудай яаралгүй урасхал мэтэ үзэгдэһэн хори буряадай арадай дуунуудые ирагуу гоёор гүйсэдхэһэн Бадма-Ханда Аюшеева Бүтидэй Дондок-Сэрэн хоёр харагшадые уяруулаа.
“Манай буряад зон газар газараараа хубаарнабди. Ондо ондоо аялгатай, хэлэлгэтэй байна ха юм бибди. Тиимэһээ арадай дуунай хээ угалза харуулха зорилгоор тоглолто бэлдээбди”, - гэжэ «Байгал» театрай дуушан Бүтидэй Дондок-Сэрэн хэлэбэ.
Хонгоодор угай дуунуудые огсом, задарюун, хүхюутэйгээр гүйсэдхэһэн Сэдэб Банчиковае харагшад нэрьемэ халуун альга ташалгаар угтан абаһан байна. Буряад Уласай арадай артисткын тэмдэглэһээр, арадай дуунууд оршон байгаалиин онсо шэнжэнүүдые шэнгээн абаһан юм.
Бүгэдэ Монголой уртын дуунай урилдаанай лауреат, Үбэр Монголой айлшан, үзэмчин арадай түлөөлэгшэ Бөхчулуун дуулаха абьяас бэлигээ дүүрэн харуулжа шадаа.
Олон тоото харагшадые Солонгос арадай урданай дуунуудые шэнжэлэгшэ, үндэһэтэнэй хүгжэмэй һургуулида багшалдаг Ким Мун Хитай танилсуулхадаа, Жаргал Жалсанов Буряад улас тухай энээнһээ урид дуулаһан байна гүт гэжэ асууһан байна. “Солонгос арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдые шэнжэлхэ үедөө, тэрэ тоодо ятаг, иочин ороно, эдэ зэмсэгүүд Монголһоо гарбалтай, мүнөө Хитад, Буряад, Тыва уласууудта дэлгэрэнхэй гэжэ уншааб. Тиихэдэ анха түрүүшынхиеэ Буряад улас тухай дуулааб”, - гэжэ холын айлшан харюусаһан байна. Солонгос арадай эртын дуунууд 5-9 часай туршада гүйсэдхэгдэдэг гэжэ Ким Мун Хи сугларагшадые гайхуулаа.
Түнхэнэй буряадуудай урданай дуунуудай баялигтай Дандар Бадлуев танилсуулаа.
Тоглолтын хоёрдохи хубида түсэлдэ хабаадагшад өөрын дууладаг маягһаа тад ондоогоор арадай дуунуудые гүйсэдхэжэ туршаһан байна. Тиихэдэ анхан суг дуулажа үзөөгүй хүнүүд түрүүшынхиеэ дуунуудые гүйсэдхөө. Бадма-Ханда Аюшеева Бүтидэй Сэрэн-Дондог хоёр “Наян Наваа” гэһэн дуу ирагуу гоёор дуулаа. Тиихэдэ Солонгосой айлшан Ким Мун Хи Бүтидэй Сэрэн-Дондогтой “Алтаргана” гэһэн дуу гүйсэдхэжэ, харагшадай зүрхэ буляаһан байна. Дуушад хоёр бүлэгтэ хубааржа, дуу андалдажа мүрысөө. Тиихэдэ Буряад уласай соёлой сайд Соёлма Дагаева Ородой Холбоото Уласай соёлой хүдэлмэрилэгшэдэй үдэрөөр амаршалжа, «Байгал» театрай «Дуун хээ» гэһэн түсэл эмхидхэһэндэ баяраа мэдүүлээ.
Энэ үдэшэ арадай урданай дуунуудые шагнажа, зүрхэ сэдьхэлээрээ амаржа, уран һайханай оршондо абтаһан хүнүүд дуушадые халуунаар угтан абаа. Ород драмын театрта энэ үдэшэ зүү табиха зайгүй байгаа. Һаншаг сагаан эжынэр, буурал сагаан абанар уртын аялга шагнахаяа олоороо сугларһан байна. Ургажа ябаа улаан бургааһад, залуушуулшье тоглолтодо ерээ. Голхортойнь гэхэдэ, харагшаднай тоглолтын түгэсэхэ дүтэлхэдэ, дуушадай тайзан дээрэ байхада, заримашуул һубарин гаража ошоно. Холо ойроһоо ерэһэн хүнүүд байжа болоо, тиигэбэшье адаглажа байхада, ехэ аягүй байгаа. Ехэнхи зон «Байгал» театрай харагшадтаа баяраа мэдүүлжэ, үреэлэй һайхан үгэнүүдые шагнангүй ябашаһан байна.
«Байгал» театрай сайтһаа гэрэл зураг абтаба
