Һөөнын Шиирабай эгэшэ дүүгэй үри һадаһад
Һөөнэтэн гэжэ айл табан хүбүүтэй, дүрбэн басагатай байһан ха. Үри һадаһадынь мүнөө Үбэр Монголой Шэнэхээндэ, Агада, Монголой Дорнод аймагта, Улаан-Баатар хотодо ажаһууна. Һөөнэтэнэй басагадһаа гараһан аад, айлда үргэгдэһэн ушарһаа угайнгаа түүхэ һайса мэдээгүй ябаһанаа арбаад жэлэй саана бэе бэедээ бүлэнсэр болонобди гэжэ тодорхойлһон Балбарай Доржо-Ханда, Санжаа-Ешын Сэмжэд гэгшэд “Хомор эрдэни хэн залааб?” гэжэ ном 2018 оной намар Улаан-Үдэдэ хэблүүлээ һэн.
“Түбэд эмнэлгын атлас зуруулаад, залажа асарха ажалые манай нагаса лама өөрынгөө бэеэр гансаараа шахуу хэһэн гэжэ ойлгонобди. Мүнөө Ород гүрэндэ Буддын шажанай ехэ баялиг болоод байһан атласай хойноһоо оло дахин Түбэд руу ошохо-ерэхэ үеэрнь манай нютагта Шэнэхээн сүмэ байгуулагдажа байгаа. Сааша-наашаа ябахадаа, тэндэл буудаг байһан ха. Тэрээн тухайнь мэдэхэ хүнүүд мүнөө үсөөн болоо юм ааб даа. Манай ехэ аха Намсарай мүнөө 94-тэй болоод байна, тэрэмнайл маанадтаа ехэ юумэ заажа, хөөрэжэ үгөө, Шэнэхээнэй ахамад лама Гэлэг-Балбар ламбагай баһа һонирхолтой ушарнуудые олоор хөөрөө. Эдэ бүгэдыень согсолоод, ном гаргахадаа, нагаса ламынгаа хэһэн асари ехэ ажал тухай хойто үедөө ойлгуулха, мэдүүлхэ гэжэ шармайгаалди даа”, - гэжэ Балбарай Доржо-Ханда эгэшэ хөөрэнэ.
“Шиираб лама өөрөө һахил абаһан гэлэн лама байгаа. Һамга абаагүй, үхи хүүгэдгүй байһан. Өөрөө Түбэдэй Һэртог (Сэртог) дасанда һураха үедөө атлас тухай мэдээд, тэрэниие нюуса зуруулжа, нютагаа залаха гэһэн бодол түрөөд, ехэл зориг гаргажа, энэ ажал бүтээгээл даа. Мэдэгдээ һаа, өөрөөшье, зураашанииньшье шангаар хэһээгдэхэ, саазалуулха байгаа ха юм. Зуруулхыень зуруулаад, аяар тэндэһээ наашань асарха гээшэ ямар ехэ хэрэг гээшэб! – гэжэ Шиираб ламын зээнсэр басаган Санжаа-Ешын Сэмжэд багша хөөрэнэ. – Һөөнэтэн хотондо Шиираб ламбагайһаа гадна, үшөө гурбан ламанар бии. Һөөнын хүрьгэн Сэрэн-Жабай хүбүүн Балдан Сүүгэл дасанда хубараг боложо, Мамба дасанда түбэд эмшэнэй мэргэжэл шудалһан. 1948 ондо Шэнэхээн сүмэдэ түбэд-монгол эмнэлгэ байгуулагдахадань, ехэ хандиб оруулжа, оролдолго үзүүлһэн. Һөөнэтэнэй үшөө нэгэ хүрьгэн Мохёоло Борогшоной Жалсарайн Ошор-Нима 7-той байхадаа, Шэнэхээн сүмэдэ хубараг болоод, Лавран дасанда, Энэдхэг, Балбын ороноор ябажа һураһан, габжын хэмжээндэ хүрэһэн ламбагай юм. Гурбадахи ламамнай – мүнөө үеын түлөөлэгшэ Дэмшэгэй Сэвээн-Жабай Мишээдэй. 2006 онһоо Шэнэхээн сүмын шэрээтэ боложо, 2010 онһоо Хүлэн-Буйрайнгаа шажанай ниигэмлигэй даргаар ажаллажа байна. Мүн Үбэр Монголой шажанай ниигэмлигэй орлогшо даргын тушаалтай юм”.
Анна ОГОРОДНИГОЙ гэрэл зураг