799
Майн 15-да Буряадаймнай алдарта хүбүүдэй нэгэн, СССР-эй арадай дуушан, Михаил Глинкын нэрэмжэтэ Бүхэсоюзна урилдаанай лауреат, Буряадай, Россиин Гүрэнэй шангай лауреат Дугаржаб Дашиев мүнөө мэндэ ябаа һаа, 80-дахи хабараа угтаха һэн.
Одото дүүмни хэды ехэ нэрэ солотойшье, хүндэтэй ямбатайшье һаа, шэг шарайгаар сэлмэг, хүхюун зугаа хүүртэй, ябаһан газартаа нара ногоо татагша бэлэй. Тиигэжэ юрын зоной ажабайдалые гэрэлтүүлдэг байгаа гэхэдээ, нэгэшье хөөргэжэ һайрханагүйб.
Дугар дүүмни нээрээл дүрбэн бэлигтэй һэн. Һургуулидашье һурахадаа, түрүү пионер, түрүү комсомол - эрхим шаби, эрхим тамиршан ябаа. Наһанайнгаа намтарай ондоогооршье харгылаа һаань, али нэгэн бэлигээрээ суурхахаараал суурхаха байгаа. Теэд бурханай үршөөһэн уран бэлигые хэрэглэнгүй орхижо болохогүй юм гэдэг.
Дугаржаб Цыренович хэлэндээ ехэ бэрхэ байһан. Буряадаар, монголоор, ородоор тэгшэ дуугардаг бэлэй. Тиимэһээл сэтгүүлшэд тэрээнтэйл хөөрэлдэхэ дуратай байдаг һэн. Теэдшье хэлэнэйнь баян гээшэ. Тэрэ саанаа нэгэ сүлөөгүйб гү, али һүүлдэ гэжэ абиртажа байхагүй, асуудал бүхэндэ дэлгэрэнгы харюу үгэдэгөөрөө онсо илгардаг һэн. Мүн баһа хари гүрэнүүдээр ябахадаа, аринуудые, романснуудые үндэһэн хэлээрнь дуулахал даа. Илангаяа Монголдо айлшалхадань, арад зон Дугаржабнай ерээ гэжэ ехэ баярладаг, багтажа ядатараа суглардаг һэн.
Дүүгэйнгээ бэшэгүүдые, үдэрһөө үдэртэ бэшэжэ ябаһан замайнь тэмдэглэлнүүдые хадагалжа ябадаг би хараха бүхэндөө ямаршье һайханаар, ямаршье удхатайгаар бэшэдэг байгааб гэжэ гайхадагби.
Арбан жэлэй саана Буряадай суута дуушанай 70 жэлэй ойн баярые түрэһэн тоонто Дээдэ-Торидо үргэнөөр тэмдэглээ бэлэйбди. Дугаржаб Дашиевай нэрэмжэтэ дуушадай 3-дахи республиканска урилдаан Улаан-Үдэдэ үнгэргэгдөө. Тиихэдэ түрэл нютагтань гурбан суута зэдээрхиндэ – Найдан Гендуновада, Содном Будажаповта, Дугаржаб Дашиевтэ дурасхаалай хүшөө табигдаа. Энэ дэмбэрэлтэ хэрэгые М.Р. Чойбонов, З.Г. Тумурова, Ц.Д-Н. Токтохоева гурбан үүсхэһэн юм гэжэ тэмдэглэе. Минии одхон Баир хүбүүн хүндэтэ абгынгаа ажаһууһан Улаан-Үдын Илалтын үргэн гудамжадахи гэртэ дурасхаалай самбарые нээгээ. Дугаржаб Дашиевай зохёохы зам тухай “Голос как судьба” ном Ярослав Гашегэй нэрэмжэтэ шангай лауреат Баясхалан Дабаин бэлдээ. Хэблэхэ хэрэгтэ мүнгэ сангаар Зэдын аймагай захиргаан, нютагай зон гээд, алдарта дуушанай бэлигые хүндэлэн сэгнэгшэд туһалаа. Намһаа эхилээд, бүхы түрэл гаралнуудынь эдэ дэмбэрэлтэ хэрэгүүдтэ хабаадалсаа һэмди.
75 жэлэйнь ойн баярые угталгын хэмжээ ябуулганууд эртээнһээ эхилээ һэн. Эмхидхэлэй хороониие Буряад Уласай Засаг газарай Түрүүлэгшын нэгэдэхи орлогшо Иннокентий Егоров хүтэлбэрилөө. Дууша оюутадай дунда Дугаржаб Дашиевай нэрэмжэтэ урилдаан үндэр хэмжээндэ үнгэргэгдөө. Дуушанай алдарта зам тухай хоёрдохи ном хэблэгдээ. Энэ “Высоты мастера” ном Буряадай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, Ярослав Гашегай нэрэмжэтэ шангай лауреат Надежда Гончикова бэлдээ. Хэблэхэдэ Буряадай соёлой яаман, Арадай Хуралай һунгамалнууд туһаламжа хүргөө. Номтой танилсалга үргэн олоной хабаадалгатайгаар буряадай үндэһэтэнэй номой санда үнгэрөө. Улаан-Үдын шэнэ 128-дахи хороогой болон Петропавловка һууринда гудамжанууд нэрлэгдээ.
Мүнөөшье арадай алдарта дуушанай 80 жэлэйнь ехэ ойе урагшатай урматайгаар арад зомнай угтажа, засаг түрэмнай дэмжэлсэхэ бэзэ гэжэ найданаб.
Зана ТУМУРОВ
ДУУШАНАЙ ГЭРЭЛТЭ ДУРАСХААЛДА
2014 оной зун Зэдын зон бүгэдөөрөө алдар суута дууша хүбүүндээ зорюулһан Сурхарбаан найраа һүр жабхалантайгаар үнгэргөө һэн гэжэ ходо һайнаар һанажа ябадагби. Тэндэ би ирагуу найрагшадай урилдаанда хабаадажа, 1-дэхи шатын дипломоор шагнагдаа һэм.
Үлгылэн тэнжээһэн Улзар тоонтонь
Үльгэр домогой орониие һануулнал,
Орьёл үндэр хамар-Дабаанай шэлэ
Оёоргүй сэнхир огторгой руу дүүлинэл.
Хүбшынь гайхамшаг Тагли нуурынь
Холо ойгуур домоороо суурханхайл,
Хачинут угай Дашын Дугаржаб
Хэшэгтэнь нютагайнгаа хүртэнхэйл.
Алтан угые дамжан мүндэлһэн,
Аза талаанта абьяастанай нэгэн,
Арадай заяаһан арбан һургаал
Агталан, арьбадхан анханһаа ябаал.
Элинсэг Эльбэ үндэр үбгэн
Эршэтэ хүсэеэ дүшэдөө бэлэглээ,
Нагаса талаһаа хүгшэн эмгэйнь
Найжалан бэлигээ элбэгээр энжэлээ.
Египет сэрэгэй ноён Радамес,
Энхэ-Булад, Отеллын рольнууд,
Глинкын романс, Пинкертоной аари
Гэрэлтэмэ тайзанай эзэн болоо.
Зөөлэхэн, энхэргэн тенор хоолойнь
Зоной сэдьхэл бусалтагүй эзэлээ.
Бурханһаа үгтэһэн амидаралаа
Бараниинь үндэрлиг соёлдо зорюулаа.
Зүблэлтэ гүрэнэй депутадаар һунгагдаа,
Жараад гүрэндэ альга ташалгаар угтагдаа.
“Арадай артист”, олон нэрэ зэргэдэ хүртөө,
“Алтан гадаһа” энгэртээ толоруулаа.
Уянгата һайхан дуунууд зэдэлээд,
Уян мэдэрэлынь хэзээдэ гэршэлээ.
Байгаа дэлхэйдэ мүшэндэл ялалзаад,
Буряад зоной сэдьхэлдэ мүнхэрөө.
Цыпилма ДУБЧИНОВА
