​​Михаил Пирогов: «НЮТАГТААЛ ХҮДЭЛХЭ ХҮСЭЛТЭЙ ҺЭМ»

«Дуулахаяа болихомни. Ондоо ажал хээд ябу­ужаб гэжэ хэдэн удаа сүхэрһэн хүм», - гээд, Д. Хворостовскиин нэрэмжэтэ Краснояр­скын оперо болон баледэй теа­трай гол дуушан, Буряад Уласай габьяата зүжэгшэн Михаил Пи­роговой мэдүүлхэдэнь, этигэхээр бэшэ байба. Теэд олоной танил - одото дуушан болотороо туйлажа гараһан замынь нээрээшье тиимэ бэлэн байгаагүй гэжэ мэдэхэдээ, нэн түрүүн ажалша бүхэриг абари зандань һүгэдэхөөр болоо бэлэй. Һаяхана Улаан-Үдэ хотодо тоглол­тоёо хэхэ үеэрнь уулзажа, зохёохы түүхэ намтараарнь һонирхобобди.

- Улаан-Үдын хүгжэмэй кол­ледждо орохо гээд, шалгалта ба­риха үеэртнай “баабгайда шэхэ­еэ гэшхүүлһэн” гэхэһээ наагуур, хүгжэмдэ тиимэшье һонор бэшэ байһыетнай багшанар тэмдэглээ һэн гэжэ үнэн гү?

- Үнэн. Нэн түрүүн хоолойнь шадалтай байна, мүн түхэл шарайнь­шье яһала урин гээд, намайе коллед­ждо абаа һэн ха. Харин хүгжэмэй та­лаар үлүү ехэ абьяастай байгаагүйб. Багшамни Вячеслав Баяндаевич Ел­баев: “Яажа дуушан болохо хүмши даа?” – гэжэ сэхэ руунь хэлэдэг һэн, буруу дуулахадамни, оло дахин хэшээлһээ үлдэжэ гаргаһаншье бай­ха. Түрүүшээр нээрээл аргагүй хүндэ байгша һэн. Фортепианын багша Ли­дия Игнатьевна Мархандаева магта­жа, урмашуулжа байгаад, намайе ехэ юумэндэ һургаһан. Мүн хүгжэмэй онол, сольфеджио заадаг Татьяна Бальжинимаевна Дугарова үреэжэ, хараажашье байжа, олон юумэ ойл­гуулжа үгэһэн лэ даа.

- Хара багаһаал дуушан бо­лохомни гэжэ хүсэжэ, зүдхэжэ, тус мэргэжэл эзэмшэһэн гэжэ Тан ту­хай бодохо байгаалби.

- Үгы. Эмшэн болоһойб гэжэ һанадаг байһамби. Харин эр­дэм мэдэсэмни дутаха ха гү гэжэ һэжэглэһээр байтарни, үеэлэ ахам­ни сугтаа хүгжэмэй колледждо ороё гээд, баалаһаар баалаад, намайе да­хуулжа асаржархиһан юм. Тэрэмни арадай аман зохё­олой таһагта, бинь дууша­дай таһагта орохо зорил­готойнууд ерээбди. Дуу­шадай таһагые тиихэдэ Баир Гомбоевич Базаров даажа ябаа, намайе шаг­нажа шалгаад, Вячеслав Баяндаевич Елбаевай класста оруулаа һэн. Тэ­рэнь нюдэндөө шэлтэй, томоотой, хараха янзада шэрүүншэг абаритай хүн байгаа. “Юундэ энэ хүндэ үгөө юм бэ? Өөрынгөө ан­гида абахагүй”, - гэжэ Баир Гомбоевичто түрүүшээр гомдоодшье абаа һэм. Теэд һүүлдэнь мэдэн гэһээмни, Елбаев гээшэмнай аргагүй бэлигтэй, бэрхэ багша байшоо. 4 жэл соо һураха үедэмни намайе эсэгэ мэ­тээр хараад ябаал даа.

- Юрэдөө, дуушан болохо замтнай бэлэн байгаагүй гэжэ ойлгобоб. Мүнөө туйлажа ябаһан амжалтануудтатнай хүргэхын түлөө багшанар, илангаяа Вячес­лав Баяндаевич нилээдгүй ехэ оролдолго гаргаһан болоно. Тии­мэ гү?

- Тиимэ даа. “Эгээл коллед­ждо үндэһэ һуури табигдана, саа­шаа, дээшээ һурахаяа ошоходотнай, үлүү ехээр хэрэгсээхэ, хананхалха хүн байхагүй”, - гэжэ багшанарнай хэлэгшэ һэн. Нээрээшье тиимэл бай­гаа. Вячеслав Баяндаевич 3-дахи, 4-дэхи курсда һуража байхадамнай, үдэрэй хоёр дахин хэшээл хэдэг һэн. Одоошье долоон хүлһэ адхатар­най дуулуулдаг байгаа. Хэшээлэй һүүлээр самсаяа тайлаад бажууха­дашни, уһан дуһажа байгша бэлэй. Гадна алишье асуудалаар хандаа һаа, мэргэн зүбшэл үгэхэ, хододоо туһалха, дэмжэхэ гэжэ оролдохо. Харин колледжын һүүлээр Новосибирскын консерваториин бэлэд­хэлэй ангида нэгэ жэл соо һурааб. Теэд тэндэхи багшатаяа үгэ хэлэеэ ойлголсоогүйбди. Тенор гээд ябажа байһан намайе бас, баритон болохо ёһотойш гэжэ заабарилхадань, нэ­эрээшье тиимэ юм гү гэжэ маргажа эхилээд, һүүлэй һүүлдэ дуушан бо­ложо шадахагүй хүн байба хаб даа гэжэ сүхэрөөд, нютагаа бусашоо һэм. Харин Вячеслав Баяндаевич намайе гэртээ ерээд байна гэжэ мэдэхэдээ, ахадамни хонходожо: “Миша нам­тай уулзаг”, - гэжэ захяа бэлэй. Баг­шынгаа дуудахада, Улаан-Үдэ ерэжэ хөөрэлдөөд, Санкт-Петербургын консерватори орохо гэжэ бэлэдхэл хэжэ эхилээ һэмди. Тиигэжэ Вячес­лав Баяндаевичай ашаар эрхим сэг­нэлтэтэйгээр оюутан боложо ороо бэлэйб.

- Баһа бас, баритон болгохо һэдэлгэ Санкт-Петербургын кон­серваториин багшанар хээгүй гү?

- Ородой Холбоото Уласай арадай зүжэгшэн, Мариинскэ теа­трай гол дуушан Юрий Михайлович Марусинай шаби боложо орооб. Тэ­рэмни: “Одоол ёстой драматическа тенор, хоморой хоолойтой хүн бай­наш”, - гэжэ Вячеслав Баяндаевичай зүб байһые баталаа һэн.

- Теэд алдар суута Хосе Кар­рерасшье Танай хоолойн шадал гайхана гээ бэлэй.

- Дууриин дуушан бүхэн, илангаяа тенорнүүд, Хосе Карре­рас, Лучано Паваротти, Пласидо Доминго гэгшэдтэй уулзаха ушар­хые хүсэдэг лэ байха. Тиигэжэ Бу­ряадайнгаа оперо болон баледэй театрта хүдэлжэ байха үедөө захи­рал Аюна Цыбикдоржиевагай, уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Дарима Линховоиной һайгаар Хосе Карре­расэй нэрэмжэтэ тенорнүүдэй урил­даанда хабаадажа, илагшадай тоодо орохо, Хосе Каррерастэй танилса­ха азатай байгааб. Тиигэһэнэйнгээ ашаар һаяхана Австриин ниислэл Венэ хотодо болоһон тоглолтодо хабаадааб. “Аргагүй шадалтай хоолойтой байнаш, хүбшэргэйдэшни микрофон табяад байһандал, шан­гаар, агаарай дорьботор дууланаш”, - гэжэ Хосе Каррерас тэмдэглээ. Мүн саашадаа ямар партинуудые гүйсэдхөө һаа, таарамжатай байхаб гэжэ зүбшэл, заабарияа хэлэжэ үгөө. Дж. Вердиин “Аидада” Радамесые заатагүй дуулаарай гэжэ зууршална. Хосе Каррерастэй харилсаа холбоом­най үргэлжэлһөөр. Ерэхэ намар, но­ябриин 4-дэ Большой театрта, мүн ноябриин 26-да Австрида дахин то­глолто хэхэ гэжэ түсэблэнхэйбди.

- Буряадайнгаа оперын те­атрта хүдэлхэ үедөө амжалта туйлаһанаа дурдабат. Нютагтаа хэды жэл соо ажаллаа, амидараа гээшэбта?

- 2014 онһоо 2018 он боло­тор Буряадайнгаа оперо болон баледэй театрай гол дуушан яба­аб. Тэрээнһээ урид Саратовта гур­бан жэл соо ажаллаад, нютагтаал хүдэлхэ хүсэлтэй ерээ һэмби. Дүрбэн жэл соо Улаан-Үдэдөө байха зуураа томо-томо зүжэгүүдтэ хабаадааб. 2015 ондо Дж. Пуччиниин “Тоска” оперодо Каварадоссиие дуулааб. Тэрэ зүжэгөө Большой театрай тай­зан дээрэ ошожо харуулаабди. Гад­на минии хүдэлжэ байхада, теат­ртамнай Ж. Бизегэй “Кармен”, Дж. Вердиин “Бал-маскарад” табигдаа. Түрэл театрайнгаа дэлхэйн хэмжэ­эндэ гараад байха үедэ хүдэлһэндөө баяртайб. Манай Россида, мүн хари гүрэндэшье өөһэдынгөө хүсөөр, он­доо тээһээ дуушадые урингүйгөөр, “Бал-маскарад” гэжэ оперо табиха арга шадалтай театр үгы. Тиихэдэнь Буряадай оперын театр бэе бэеэ ор­ложо дуулаха хэдэн дуушадтай боло­од байгаа бшуу.

- Байгаа гэхэдэтнай, голхор­хоор болошоно.

- Теэд үнэнииень лэ хэлэнэл­би даа. Ганбаатарын Ариунбаатар мүнөө Мариинскэ театрта хүдэлжэ байна, Мэргэн Санданов Мариинскэ театрай Примориин тайзан дээрэ дуулана, би Красноярск ябашооб. “Буряадай оперо ба баледэй теат­рта монголшууд дуулана, японцууд хатарна”, - гэжэ байгаад, шууялдаан болоо һэмнай. Теэд тэдэниие оло­жо, урижа асараад, хүмүүжүүлжэ табиһан Дарима Лхасарановна Лин­ховоиндо мүнөө шэнээр хүнүүдые бэдэрхэһээ бэшэ ондоо арга үгы болоод байнал даа.

- Теэд эндээ хүдэлжэ байха үедөөшье Красноярскын театрта урилгаар ошожо дууладаг байгаа ха юмта.

2015 ондо Красноярскда П.Словцовой нэрэмжэтэ дуушадай уласхоорондын урилдаанда Гран- при абахадамни, тиишэнь уриһан юм. Теэд нютагтаа хүдэлхэ гэжэ зорижо ерэһэн хадаа зүбшөөлөө үгэдэггүй, үе-үе болоод, зарим зүжэгүүдтэнь ошожо хабаада­даг байгааб. Харин 2018 ондо ма­най театрта болоһон мэдээжэ үйлэ хэрэгүүдые буруушаагаад, юумэ ху­билгаха аргагүй байһандаа шанала­ад, ябаха гэжэ шиидээ һэм.

- Буряад оронойнгоо ажаһуугшадта аялга дуугаа бариха гэжэ ерээд байхадаа, «Байгал» театрай дэргэдэхи Үндэһэтэнэй оркестртэй тоглолто хэхэ гэжэ шиидэһэнтнай ушартай юм аабза.

- Би нэгэ үе «Байгал» театрта гол дуушанаар хүдэлһэн хүм. Тиихэ үедөө Саратов хотодо болоһон Собиновой нэрэмжэтэ урилдаанда III шатын лауреат болоо һэмби. Урдам­ни Большой театрай, мүн Станис­лавскиин ба Немирович-Данченкын нэрэмжэтэ театрай дуушад гараа бэ­лэй. Тиигэжэ академическэ шэглэл­тэй суута театрнуудай дунда манай «Байгалай» нэрэ нэрлүүлэлсэһэндээ баяртай байдагби. Мүн 2009 ондо анха түрүүшынгээ тоглолто тэрэ үедэ Чингис Павловай нэрэмжэтэ бу­ряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдэй оркестртэй хээ һэмби. Энэшье удаа Үндэһэтэнэй оркестр, мүн «Байгал» театр намайе дэмжэһэндэнь баяр­тай байнаб. Гадна СССР-эй арадай зүжэгшэн, алдар суута Галина Бад­мажаповна Шойдагбаевада тоглол­тодомни хабаадахые зүбшөөһэндэнь баяр хүргэнэб.

- Мүнөө Красноярскын теат­рта зохёохы ажалтнай бурьялжал байгаа юм аабза.

Июниин 27, 28, 29-эй үдэрнүүдтэ Красноярскын оперо болон баледэй театрта дэлхэйн хэмжээнэй премьерэ болохо гэжэ байна. Алек­сандр Чайковскиин бэшэһэн “Ермак” гэжэ оперо табигдахань. “Алтан баг” шанда хүртэһэн Георгий Исаакян гэжэ найруулагша Москваһаа, мүн Михайловска театрай уран зураа­ша-найруулагша Вячеслав Окунев Санкт-Петербургһаа ерэжэ, тус опе­ро табижа байна. Би Иван Кольцо гэгшын дүрэ бүтээнэб.

- Һайнта даа. Асуудалну­удтамнай хангалтатай харюу үгэһэндэтнай баяр хүргөөд, ам­жалта хүсэнэбди.

Даши-Доржо Болотов хөөрэлдэбэ

Анна Огороднигой гэрэл зуагууд