​Ябаган һандайн ба хонхон тогооной буян

Хэды жэлэй саана зунай нэгэ һайхан сагта нютагайнгаа үнэр баян айлда айлшалжа, энэ тэрые зугаа татажа, һони һорьмойгоо андалдаһаар байгаабди.

Хүгшэн эжынь үргэн хотонойнгоо нэмэри га­зарта жаахан түүдэг аһаанхай, тулга дээрэ тогоо тодхоод, хуухалһан тагалсагуудые үльтирүүлжэ, орооһо үбэнүүлэнхэй, ёһоорхон шэмэтэй шүлэ ша­нажа һуугаа. Хүгшөөтэй энэ тэрые хөөрэлдэһөөр байтараа, “хонхон тогооной буян ехэ даа” гэһэн ябууд ама алдаһан үгынь шэмэ, үнгэ зүһэ ба гүнзэгы удха мүнөө хүрэтэрөө сэдьхэлдэм тороо. Арба гаран хүүгэдые хүл дээрэнь гаргаад, амида­ралай халуун хүйтые дууһан амсаһан хүгшэнэй үгэ ба үгүүлэл бүхэн тусхай шэгнүүрээр шэгнээ­тэй ёһотой.

Хорин дүрбэн жэлэй саана аба эжыгээ Мон­голдо болоһон Дуйнхор Ваанда үдэшөө һэм. Хэ­жэнгын түбтэ походно шэрээ дэлгээд, бараа худалдадаг наймаашадһаа ябаган һандай оложо үгөө бэлэйб. Тэдэ наймаашадай заримань мүнөө ехэнүүд дэлгүүрнүүдэйнгээ эхи табижа ябаа, нүгөөдүүлынь панхаруутажа, ажалаа һэлгэхэ баа­тай болоо һэн. Эсэгэмни мүргэлшэдэй автобус эм­хидхэн хүтэлжэ ябаад ерээ агша. “Ябаган һандайн буян ехэ даа” гэжэ эхэ эсэгэм үреэжэ, тэрэ аянһаа бусаа һэн. Тэрэ гэһээр, Хэжэнгэ голнай уһаяа Ху­дан ба Үдэ руугаа туужал байна. Ехэ номдо зорё­од ерэһэн аба эжымнишье хари гэртээ харяа даа. Андалдаата юртэмсын жама иимэрхүүл байгаа ёһотой.

Буряадайнгаа дэбисхэр дээрэ Дуйнхор Ваан хурал угтажа байхада, сэдьхэлдэ ехэ урин, һанаан жэгдэ байна. Будда бурханайнгаа номнол боро­хон ухаанайнгаа багтахыса шэнгээгээд, хүн бүхэн өөртөө хэрэгтэйгээ абаха байха гэжэ найдагда­на. Хэды олон, гүнзэгы удхатай номууд табиг­данаб, ехэнүүд Багшанар ерэжэ, буян хуряанаб. Өөһэдымнайшье нютагай хүбүүд, хүршэ гудам­жада сугтаа шулуугаар шэдэлсэжэ, шабааһа түүжэ ургаһан Сандан, Радна, Дэмбэрэлнүүд Энэдхэг, Түбэдэй Гоман Сэра дасанай һургуулинуудые га­ража ерээд, харасаньшье ондоо, хараа бодолынь­шье хурса болонхой. Энэ һайхан байдал олон үе тогтоһой даа гэжэ һанагдана.

Эдэ хэдэн үдэр Дуйнхорай эхи адаглан хаража, һонирхолтой тобшололнуудые хэгдэбэ. Урданай­хидал һүрэг һүрэгөөрөө буляалдан, этэрэлдэн, адиста гүйлдэхэмнай яһала үсөөн боложо бай­на. Һүзэгшэд бэеэ абажа ябаха соёлтой болоно. Һүүлэй жэлнүүдтэ youtube, facebook-эй ашаар гуримтай һургаал шудалжа, шэнжэлжэ, Далай ламын ба бусадшье ехэшүүлэй номдо ябалгын олошорһоной нүлөө гээшэ аабза. Тобшолон хэлэ­бэл, мухар һүзэг ба нигүүлэсхы сэдьхэл хоёрой ил­гаа элиржэ байна.

P.S. Саг сагтаа, сахилза хүхэдөө гэһэн ара­дай сэсэн үгэһөө уламжалан бодоходо, Бурхан багшын зүрхэн тарниин зургаан үзэгһөө гаду­ур ябаган һандайн ба хонхон тогооной буян түһөөтэй байжа магад.

Баир Шираповай гэрэл зураг