Культура 2 авг 2019 1110

​"Мүнгэн хонхонуудай" мүнхэрүүлһэн абяан

"Мүнгэн хонхонууд" хүүгэдэй дуунай студи үүсхэн байгуулагша Жанна Дымчиковатай хөөрэлдөөн - та олоной анхаралда

“МҮНГЭН ХОНХОНУУД” ЯАГААД МҮНДЭЛӨӨБ?

-1997 ондо Буряадай гүрэнэй телевиденидэ хүдэлжэ эхилһэнби. Хүдөө нютагуудаар ябахадаа, хүүгэдэй дуунууд ехэ үсөөн байна гэжэ ойлгоо һэм. Һүүлдэ Соёлой яаманай Мэдээсэлгын түбтэ хүдэлжэ байха үедөө буряад хүүгэдэй дуулажа байха дуунуудые бүтээел гэһэн дурадхалтай тэрэ үеын сайд Тимур Цыбиковтэ хандааб. Үүсхэлыемни тэрэ дэмжээд, эгээл түрүүшын туһаламжа - 250 мянган түхэриг һомолһон юм. Тиигэжэ түрүүшынгээ диск гаргаһан байнабди. Нилээд олон зон энэ ажалыемнай бүтээлсэһэн... Теэд нэгэ дахин эхилбэл, зогсохын аргагүйл даа. Олон зон дискыемнай хэрэглэжэ, удаадахииень хүлеэһэнээ мэдүүлжэл байхадань, ажалаа дам саашань үргэлжэлүүлһээр, мүнөө гурбадахи диск гаргажархибабди.


Хүүгэдэй дуунай студиин гэшүүд багшанартаяа

ТҮРҮҮШЫН ДИСКЫН ТҮҮХЭҺЭЭ

- “Байгал” театрай хүгжэмшэн, дирижёр Галмандахын Баттулгын эсэгэ Монголой үхибүүдтэ тон мэдээжэ дуунуудые зохёоһон хүгжэмшэн юм. Хүүгэдтэ зорюулһан 700 гаран дуу бэшэһэн. Тиимэһээ нэн түрүүн Баттулгада хандаа һэм. Дуунай үгэ намһаа абаад лэ, түрүүшын дискдэ 3 дуу бэшэжэ үгөө hэн: “Би томо болооб”, “Нэрэгүй нэхытэ”, “Би дуратайб”.

Үшөө тиихэдэНаранбаатарай Нар-Оюуда үгэ үгэхэдэмни, “Дүүжэн-даажан”, “Улаалзай” гэжэ хоёр дуу бэшэһэн юм...

ХОЁРДОХИ ДИСКЫН ОНСО ИЛГАА

- Совет үедэ бэшэгдэһэн Юрий Эрдынеевэй, Базыр Цырендашиевай, Бау Ямпиловай, Сергей Манжигеевэй, Ким Раднаевай болон бусадай дуунууд энэ дискдэ ороо. Гадна Ринчин Бурхиевай, Даша-Дондог Жалсараевай, Пүрбэ Дамирановай, Баир Батодоржиевай, Лариса Санжиевагай дуунууд бии.

Нэгэ дуунай түүхэһээ хөөрэһүү. Пүрбэ Дамирановай хүгжэм доро «Алтарганын гимн» яагаад бии болооб? 2006 оной Алтарганын сценари бэлигтэй сэтгүүлшэн Дондог Бальжинимаеваар бэшүүлээ hэмди. Ехэ һонин шүлэглэмэл бүтээл мүндэлөө бэлэй. Тэрэ өөрөө Алтаргана болотор байгаашьегүй, бурхандаа ябашоо… Үлээһэн тэрэ сценари сооһоонь шэлэжэ, дуун болгообди. Тэрэниие 2006 ондо Алтарганын үедэ Галина Шойдагбаева дуулаа бэлэй. Удаань эгсэ арбан жэл болоод, 2016 ондо “Алтарганын гимн” 100 гаран бишыхан хүүгэд гүйсэдхэһэн байна.

КЛИПҮҮД ТУХАЙ

- Нобшо ажал. Эмхидхэлэй ажал ехэ. «Мир-Бурятия» теле-hубагта хүдэлжэ байхадаа, Баярма Жалцанова түрүүшын дискын дуунуудай олон клип буулгаһан, хожомынь Юрий Потхоев, Максим Дашинимаев, Пүрэвдорж найруулагша болон бусад клипүүдые бүтээгээ.

Интернедтэ «Мүнгэн хонхонууд» гэжэ бэдэржэ олоод, клипүүдыень хаража болоно. Олон зондо хүрэг лэ гэжэ хэгдэһэн ажал ха юм.

Шэнэхээндэ клип буулгагдажа байна

«ЭГШИГ ДОЛООНТОЙ»

ЭХИЛҺЭН НҮХЭСЭЛ

2008 ондо “Сагаан һарын” урилдаанда Заяатын Намуухан багша оролсоһон байгаа. Мэдээжэ Урнаа багшын шаби юм. Бээжэндэ уралигай ехэ һургуули дүүргээд, Хулун-Буирай дуу болон зүжэгэй хүреэлэнэй багша болоһон юм. Дашзэгбын Дандартай хамта сүлөө сагтаа буряад үхибүүдээр хүдэлжэ эхилээ.

“Мүнгэн хонхонуудай” диск ехэ дуратайгаар хүлеэн абаад, дуунуудыень сээжэлдэдэг байгаа. Жэшээнь “Сагаан һара” гэһэн дуу ехэ тайзан дээрэһээ амитадые тэбэреэд, зүжэглэн дуулаһан юм. “Мүнгэн хонхонуудтай” суг “Эб найрамдалай дуу” дуулажа, клип буулгуулаа

БУРЯАД ХЭЛЭН БАЯН ДАА

Базар Цырендашиев Цырендулма Дондогой хоёрой бэшэһэн “Эжыдээ дуратайб” гэжэ дуун бии. Тэрээниие өөршэлэн ондоо болгоод, нютаг үгэнүүдые нэмээд, үхибүүдээр дуулуулаабди. Тэрэ дуумнай гурбадахи дискдэ ороо.

“Буряад-ФМ” радиогой сурбалжалагшад түрэһэн нютагтань «эжы, бэри, эгэшэ дүү» гэһэн үгэнүүдые яагаад хэлэдэгээ мэдүүлээ. Эжыгээ - 15, бэриеэ - 10 , эгэшэ дүүгээ – 15 ондоогоор нэрлэдэг байнабди гэжэ элирээ.

ЭБЭЭН ТЭДХЭГШЭД ХЭД БЭ?

- Буряад Уласай Засагай газар, Соёлой яаман. Түрүүшын диск гаргахадамнай, Баир Цыренов ехэ туһаламжа үзүүлээ һэн.

БАГШАНАРНАЙ ХЭД БЭ?

- Үхибүүдээрнай хоёр багшанар хүдэлжэ, угаа ехэ ажал хэһэн байна.

Сарантуяа Жалцанова - манай саунд-продюсер, хүгжэм зохёогшо болоно. Мэдээжэ найруулагшад Эрдэни Баярма Жалцановтанай басаган юм. Москвада студинуудта хүдэлжэ, ехэ дүршэлтэй болоһон. Олоһон бүхы дүршэлэйнь дүн – энэ гурбан диск гэхэдэ болоно.

Хоёрдохи багшамнай – Сэсэгма Цыбиковна Ринчинова. Баян хэлэтэй. Өөрөө дуунай үгэшье бэшэжэрхидэг. Үхибүүдээрнай үргэлжэ хүдэлжэ байдаг. Буряад хэлэгүй үхибүүдтэ үгөө зүбөөр үгүүлхэдэнь туһалдаг.

"Буряад-ФМ" радио-һубагай гэрэл зураг дээрэ: Жанна Дымчикова (баруун гарһаа) Наранбаатарай Нар-Оюутай

.

Автор: Сарюуна ЭРДЫНЕЕВА